شهروند| آمریکا به انگلیسی‌ها اجازه داد با ایران وارد همکاری‌های نفتی شوند. این دومین رخداد بزرگ اقتصادی ایران پس از تحویل کابینه آمریکا به دونالد ترامپ به شمار می‌آید. پس از آن‌که شرکت هواپیمایی آسمان توافقنامه اصولی خرید 30 فروند هواپیمای بویینگ را با غول هواپیماساز جهان به امضا رساند. اکنون رویترز خبر داده است؛ غول نفتی «بی‌پی» برای همکاری با شرکت ملی نفت ایران درمیدان گازی «رام» از خزانه‌داری آمریکا مجوز گرفته است. این رویدادهای اقتصادی برخلاف گمانه‌زنی‌های انجام‌شده از سرنوشت اقتصاد ایران پس از روی کارآمدن ترامپ است. نرسی قربان کارشناس ارشد نفت به «شهروند» می‌گوید: به نظر می‌رسد رئیس‌جمهوری آمریکا مواضع اقتصادی متعادل‌تری نسبت به مواضع سیاسی دارد، اما ایران باید تعقل و تدبیر لازم را پس از انتخابات رئیس‌جمهوری دوره دوازدهم ادامه دهد تا بار دیگر گره‌های بین‌المللی برای اقتصاد خود ایجاد نکند.
غافلگیری ترامپ
آمریکا به شرکت ملی نفت ایران و «بی‌پی» برای فعالیت درمیدان گازی «رام» مجوز داد. بی‌پی نخستین شرکتی است که در‌سال ١٩٠٨ اکتشافات نفتی در ایران را آغاز کرده که در دوره تحریم ایران میدان را به دو رقیب اروپایی خود یعنی رویال داچ شل و توتال واگذار کرد. بی‌پی که پس از اجرای برجام دوباره به ایران آمده است، با روی کارآمدن دولت دونالد ترامپ به سرعت با واکنشی جالب نگاه بدبینانه خود را به رئیس‌جمهوری آمریکا بروز داد و با تغییر باب دادلی مدیر آمریکایی و جایگزین‌کردن او با مدیر انگلیسی تلاش کرد مانع از کارشکنی ترامپ در مذاکراتش با ایران شود.
حالا این روزها داستان تحریم‌های آمریکا علیه ایران کمی متفاوت شده است، به‌طوری که بعد از خبر امضای تفاهمنامه همکاری میان شرکت هواپیمایی آسمان و بویینگ برای خرید ٦٠ فروند هواپیما، خبرگزاری رویترز اعلام کرد که شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم خبر داده که بی‌پی و شرکت ملی نفت ایران مجوز فعالیت مشترک درمیدان گازی «رام» دریای شمال را از وزارت خزانه‌داری آمریکا گرفته است، اما این تنها خبر خوش نفتی دیروز نبود. آنگونه که رویترز نوشته است؛ این شرکت انگلیسی از خزانه‌داری آمریکا مجوزی هم برای همکاری مشترک درمیدان گازی رهام واقع در دریای شمال دریافت کرده است. مجوزی که برخی از کارشناسان اقتصادی امیدوارند با صدور آن همکاری‌های این دوشرکت درمیادین نفتی و گازی ایران نیز وارد فاز دیگری شود.
نرسی قربان کارشناس ارشد نفت در گفت‌وگو با «شهروند»، با بیان این‌که مجوز صادرشده اتفاق مثبت درحوزه همکاری‌های نفتی ایران با این شرکت انگلیسی به شمار می‌آید، توضیح داد: با وجود نگرانی‌هایی که بعد از انتخابات آمریکا درخصوص آینده برجام وجود داشت، اما این نگرانی‌ها نتوانست حضور شرکت‌های خارجی و اروپایی را در ایران کمرنگ کند و حتی کار تا آنجا پیش رفت که شرکت‌های آمریکایی مانند شلمبرژه نیز در روزهای پایانی سال گذشته به ایران آمدند و با امضای قراردادهایی به سراغ میادین نفتی ایران رفتند.
او ادامه داد: به نظر می‌رسد که مواضع اقتصادی دولت جدید آمریکا متعادل‌تر ازمواضع سیاسی آن است. تفاهمنامه‌ها و مجوزهای صادرشده درماه‌های اخیر نیز به خوبی این قضیه را نشان می‌دهد. البته پیش‌بینی مواضع سیاسی و اقتصادی دولت آمریکا درماه‌های آینده سخت به نظر می‌رسد، اما تعلیق تحریم‌ها و موکول‌شدن آن به بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران نگرانی دیگر غول‌های نفتی برای حضور در ایران را به شدت کاهش می‌دهد. دراین میان هستند کارشناسانی که کمی محتاطانه‌تر مجوزهای صادرشده ازسوی دولت آمریکا را مورد بررسی قرار می‌دهند. حمیدرضا برادران شرکا کارشناس اقتصاد سیاسی با بیان این‌که باید تاب‌آوری اقتصادی خود را افزایش دهیم، به «شهروند» می‌گوید: هرچند که مجوزهای صادرشده و تفاهمنامه‌های منعقدشده نوید بهبود شرایط اقتصادی ایران در سال‌های آینده را می‌دهد، اما مواضع خود با دیگر کشورها را باید به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که ریسک‌های اقتصادی همکاری‌های تجاریمان را به حداقل ممکن کاهش دهیم. به عبارت دیگر، ضمن حفظ ارتباط خود با دنیا، سرنوشت اقتصادیمان را کاملا در دست دیگران قرار ندهیم.
ایران و بی‌پی فعالیت در میدان گازی رهام را از سر گرفتند
شرکت بی‌پی اعلام کرد، این شرکت و شرکت ملی نفت ایران سال گذشته و پس از لغو تحریم‌های ایران، از خزانه‌داری آمریکا مجوزی برای همکاری مشترک در میدان گازی رهام واقع در دریای شمال دریافت کرده‌اند. شرکت بی‌پی اعلام کرد؛ این شرکت و شرکت ملی نفت ایران سال گذشته و پس از لغو تحریم‌های ایران، از خزانه‌داری آمریکا مجوزی برای همکاری مشترک درمیدان گازی واقع در دریای شمال دریافت کرده‌اند. تولید گاز درمیدان گازی رهام، در‌سال ٢٠١٠ یعنی زمانی که اروپا تحریم‌هایی را علیه برنامه هسته‌ای ایران به اجرا گذاشت، به حالت تعلیق درآمد.
فعالیت این میدان ٤سال بعد پس از آن‌که دولت انگلیس موافقت کرد، یک طرح مدیریتی موقت را به اجرا بگذارد که براساس آن تمام درآمدهای ایران از این میدان تا زمان لغو تحریم‌ها به امانت نگهداری شود، از سر گرفته شد. بعد از لغو تحریم‌های اتحادیه اروپا و سازمان ملل علیه ایران در ژانویه ٢٠١٦ بود که اجرای این طرح مدیریتی موقت متوقف شد. براساس گزارش سال ٢٠١٦ شرکت بریتیش پترولیوم، ایران کنترل سهام خود دراین میدان را مجددا دراختیار گرفته و در ٢٩ سپتامبر ٢٠١٦ شرکت بی‌پی مجوزی را از خزانه‌داری آمریکا دریافت کرده که به موجب آن، دوطرف می‌توانند فعالیت‌های مشترک دراین میدان را ادامه دهند. درگزارش سالانه بی‌پی آمده است: «بی‌پی درحال حاضر قصد دارد مالکیت سهام خود درمیدان مشترک رهام (با ایران) را ادامه دهد و این میدان را اداره کند.»
کاهش ریسک همکاری‌های اقتصادی
برادران شرکا اقتصاددان دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: مجوز صادرشده براساس قانونی است که در دوره ریاست‌جمهوری اوباما به تصویب رسیده است. براساس این قانون، شرکت‌های اروپایی و آمریکایی مجاز به همکاری‌های مشترک اقتصادی با ایران بودند. او درپاسخ به این سوال که مجوز صادرشده ازسوی وزارت خزانه‌داری آمریکا تا چه حد قابل اعتماد است، گفت: باید ابتدا مشخص شود که این قانون حکم رئیس‌جمهوری و دستور حکومتی بوده یا در کنگره به تصویب رسیده است، اما به هرحال مرجع تصویب قانون این اختیار را دارد قانونی را که خود به تصویب رسانده، لغو کند.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: از این جهت بهتر است همکاری‌های مشترک اقتصادی خود را به‌گونه‌ای پیش ببریم که ریسک ناشی از آن به حداقل ممکن کاهش یابد. به هر تقدیر حضور توتال، شل، شلمبرژه، تات نفت، روس نفت، شرکت ملی نفت چین، اینپکس ژاپن و این‌بار بی‌پی انگلیس نشان می‌دهد ایران سد تحریم‌ها را شکسته و تهدید ترامپ درخصوص برهم‌زدن برجام و بازگشت تحریم‌ها درعمل شدنی نیست. شرکت‌های نفتی بی‌تفاوت از این اظهارنظرهای سیاسی راه خود را می‌روند تا منفعت اقتصادی بیشتری کسب کنند و خط و نشان‌هایی از این دست درشرایط فعلی نمی‌تواند مانع حضور آنها شود.