به نظر می رسد که مجادله رئیس کل بانک مرکزی و وزیر صنعت، معدن و تجارت از یک مجادله شخصی بین دو مقام دولتی در حال تسری به مجادله میان بخش تولید و نظام بانکی است.
به گزارش ایران‌جیب به نقل از فرصت‌امروز، این نخستین بار نیست که رئیس کل بانک مرکزی و وزیر صنعت، معدن و تجارت به مجادله کلامی با هم می پردازند و همدیگر را به کم کاری متهم می کنند. این دو مقام دولت یازدهم پیش از این در طرح «کارت اعتباری خرید کالای ایرانی» نیز دعوای شان بالا گرفته بود و هر کدام دیگری را مسئول شکست این طرح معرفی کرده بود؛ از یک سو، محمدرضا نعمت زاده علت عدم استقبال مردم از این طرح را سود تسهیلات 21درصدی بانکی می دانست که با نرخ سود تعیین شده در طرح مذکور مغایر بوده و بانک ها به همین خاطر نتوانسته اند منابع مالی موجود را به دلیل مابه التفاوت سود بانکی تأمین کنند و در نقطه مقابل، ولی الله سیف می گفت که در هیچ کجای دنیا بانک های مرکزی موظف به تأمین منابع برای خرید کالاهای کم کیفیت انبار شده نیستند و علت شکست این طرح به دلیل ترکیب کالاهای انتخاب شده توسط وزارت صمت بود.
هرچه بود آمار نشان می دهد از مجموع 4200 میلیارد تومان اعتباری که از منابع بانک مرکزی برای طرح «کارت اعتباری خرید کالای ایرانی» در نظر گرفته شده، تنها 43 میلیارد و 600 هزار تومان یعنی اندکی بیش از
یک درصد آن مصرف شده و این در حالی است که تنها کمتر از 20 روز تا پایان سال و اتمام زمان استفاده از این طرح باقی مانده است.
اما این تنها مجادله اخیر سیف و نعمت زاده نبود و در آخرین روزهای بهمن ماه نیز وزیر صنعت در حاشیه هشتمین کنفرانس نظام مالی و سرمایه گذاری ایران در جمع خبرنگاران از اشتباه بانک مرکزی در محاسبات آماری سخن گفت و تأکید کرد که آمارهای بانک مرکزی از معدن اشتباه اعلام شده است. در مقابل، بانک مرکزی نیز اعلام کرد که آمارهای اقتصادی این بانک بعد از بررسی های کارشناسی، نهایی می شود و اشتباه در حساب و کتاب بانک مرکزی امکان ندارد.
این در حالی است که آخرین مجادله کلامی رئیس کل بانک مرکزی و وزیر صنعت این بار از بحث اعلام درست یا نادرست آمار معدن فراتر رفته و دامنه صحبت های این دو مقام دولت یازدهم، تمام پیکره بخش صنعت و نظام بانکی را در بر گرفته است.
بانک های ما فلج هستند؟
وزیر صنعت، معدن و تجارت روز دوشنبه در چهاردهمین همایش تعالی سازمانی به صراحت از بانک ها انتقاد کرده و گفته بود که بانک های ما فلج هستند.
محمدرضا نعمت زاده با اشاره به اینکه قوانین و مقررات بازدارنده، مانع پیشبرد کار در کشور است، گفت: در همه جای دنیا بانک ها براساس خدمات ارائه شده سود می گیرند، اما ما می خواهیم از طریق نزول خوری و دریافت بهره کار را پیش ببریم و به همین دلیل نیز کارمان برکت ندارد. کار از پایه دچار مشکل است و ال سی را که یک روزه می توان باز کرد، یک سال طول می کشد و به همین دلیل بهره وری سرمایه پایین می آید.
نعمت زاده ادامه داد: متأسفانه اعلام می کنند که من با عده ای اختلاف دارم اما به خدا ما با کسی اختلاف نداریم ولی نمی توانیم حقایق را نیز بازگو نکنیم. بانک ها در مورد صدور ضمانتنامه ارزی باید به صورت موردی از بانک مرکزی مجوز بگیرند. ما به دنبال این هستیم که این مسئله را آزاد کنیم. به هر حال بانک ها هیأت مدیره دارند اما در این راستا اعلام می کنند ممکن است پنج سال دیگر دچار کمبود ارز شویم و این مسئله کارمان را با مشکل مواجه می کند. حال سوال من این است که به چه دلیل بانک ها ایجاد شده اند؟ مگر هیأت مدیره ندارند و صلاحیت شان تأیید نشده؟ پس علت این محدودیت ها چیست؟
وی با تأکید بر اینکه باید فضای کار باز شود، خاطرنشان کرد: در بخش مدیریتی باید تعارف ها را کنار بگذاریم. همان گونه که رئیس جمهور در مورد تورم اعلام کردند دست در جیب بانک مرکزی نمی کنیم، چراکه این کار دزدی از خزانه است. بنابراین باید در مورد رفع رکود نیز این اقدام را انجام می دادیم، اما شرایط را پیش نبردیم و اثر کار کمتر شد.
نعمت زاده در ادامه به وضعیت بنگاه های اقتصادی اشاره کرد و گفت: در بخش بنگاه ها نیز با مشکلات زیادی روبه رو هستیم، اما خوشبختانه بنگاه های موفقی نیز داریم. سوال من این است که چرا باید در بخش بازرگانی و صادرات دچار ضعف باشیم و نتوانیم آن گونه که باید کار را پیش ببریم.
مگر اتومبیل تولیدی ما می تواند با اتومبیل های دیگر کشورها مقایسه شود؟
رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به سخنان وزیر صنعت، با بیان اینکه من هم قبول دارم بانک های ما مشکل دارند ولی باید سوال شود که ریشه مشکلات نظام بانکی کجاست، گفت: واقعیت این است که تحمیل تسهیلات تکلیفی و رفتارهای غیر اصولی و همچنین مشکلات و ناکارآمدی های تولید در سال های گذشته چنین مسائلی را برای نظام بانکی به وجود آورده است.
سیف ادامه داد: نباید هر گونه تقاضای تسهیلات از یک واحد که مدعی تولید است مورد حمایت بدون چون و چرا قرار گیرد. مدیران نظام بانکی در مقابل سپرده گذاران مسئولند و منابع آنها را باید در پروژه هایی به کار بگیرند که مطمئن هستند در مسیر درست استفاده می شود.
سیف خطاب به نعمت زاده گفت: ایشان نمی توانند به بانک ها دستور بدهند یا خط مشی تعیین کنند. مسئولیت سیاست گذاری پولی با بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار است. از ایشان انتظار دارم به وظایف اصلی خودشان بپردازند و از بیان چنین اظهاراتی که عمدتاً قدرناشناسی نسبت به تلاش های گذشته بانک ها از آن استنباط می شود، بپرهیزند.
رئیس کل بانک مرکزی تأکید کرد: نمی توان نظام بانکی ایران را بعد از تحمیل های گوناگون تسهیلات تکلیفی و فشارهای سنگین دوران تحریم ظالمانه، با بانک های کشورهای پیشرفته مقایسه کرد. مگر اتومبیل تولیدی ما می تواند با اتومبیل های ساخت دیگر کشورها مقایسه شود؟ خوب است منصفانه آثار مثبت فعالیت بانک ها را در اقتصاد ملی و در فراز و نشیب های بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی مورد توجه قرار دهند. نهاد بانک نمی تواند صرفاً بدون هیچ گونه محدودیتی، یک طرفه مورد استفاده قرار گیرد.
وی اضافه کرد: نظام بانکی ناچار است به تدریج نسبت به پیاده سازی استانداردهای عملیات بانکی اقدام کند تا در آینده بتواند از شرایط نامناسب فعلی (به تعبیر ایشان فلج) خارج شود. بانک های پیشرفته براساس استانداردهای عملیات بانکی روز نمی توانند به یک بنگاه اقتصادی که ورشکسته است و ساختار مالی درستی ندارد یا برای محصولاتش بازار وجود ندارد، تسهیلات بدهند. اعطای این تسهیلات یعنی انباشته تر شدن مطالبات معوق.
سیف با بیان اینکه توقعات و خواسته های وزیر صنعت از نظام بانکی با مصالح اقتصاد ملی هم راستا نیست، گفت: متواضعانه خدمت ایشان توصیه می کنم فکر نکنند فقط نظر خودشان درست است. باید بدانند هر دستگاهی در دولت وظیفه ای دارد و باید آن وظیفه را با جدیت دنبال کند. بنگاه های اقتصادی و تولید ی ما نیز باید به تدریج ساختارهای خود را اصلاح کند و بدانند برای استفاده از منابع بانکی متناسب با سرمایه و اندازه شان محدودیت هایی وجود دارد.
رئیس کل بانک مرکزی در پایان با اشاره به تحرک بخشی و تأمین مالی بیش از 22800 بنگاه کوچک و متوسط با حجم تسهیلاتی قریب به 16هزار میلیارد تومان در سال جاری گفت: اگر در شرایط استثنایی، عوامل منفی و بازدارنده اعطای تسهیلات مثل مطالبات معوق و چک های برگشتی نادیده گرفته شده است، نمی تواند همواره استمرار داشته باشد.
مجادله بخش تولید و شبکه بانکی
مجادله سیف و نعمت زاده در حالی است که بیانیه فراکسیون تولیدکنندگان اتاق ایران برای تغییر سیاست های بانکی به نفع تولید روز گذشته با امضای 8 هزار نفر از فعالان بخش تولید در محل اتاق ایران قرائت شد و40 تشکل تولیدی نیز از این بیانیه حمایت کردند.
این فراکسیون به صورت یک طرفه خواستار انجام اصلاحات فوری با بهره گیری از نقطه نظرهای تشکل های اقتصادی و اتاق ها در روش عملکردی نظام بانکی شده است و متأسفانه به نظر می رسد که مجادله رئیس کل بانک مرکزی و وزیر صنعت، معدن و تجارت از یک مجادله شخصی بین دو مقام دولتی به مجادله میان بخش تولید و نظام بانکی تسری پیدا کرده است.