ارزش یک سایت تولیدی، صرفا به ارزش زمین، سوله و ماشین آلات بستگی ندارد بلکه امتیازهای اقتصادی، بازار فروش، قرارگرفتن در بازار دارای دیوارهای تعرفه ای و سایر مزیت ها از ارزش های یک کارخانه محسوب می شود.
به گزارش ایران‌جیب به نقل از تسنیم، طی قرارداد سایپا و پژو-سیتروئن، طرف ایرانی برای واگذاری 50% از سهام سایپا کاشان به طرف فرانسوی، تنها 168 میلیون دلار مطالبه کرده است. در حالی که بر اساس مستندات منتشره در گزارش های این شرکت و سایت کدال، برای احداث این کارخانه معادل 500 میلیون دلار هزینه شده است. علاوه بر این ها، موقعیت مناسب جغرافیایی این کارخانه، تجهیزات به روز و بازار انحصاری که در اختیار صاحب این کارخانه قرار می گیرد نیز در این قراردادها لحاظ نشده است.
احداث مجتمع خودروسازی در شهرستان کاشان ابتدا توسط زامیاد و در سال 85 به منظور افزایش ظرفیت خطوط تولید وانت نیسان کلید خورد. اما تغییرات صورت گرفته در بازار خودرو موجب شد تا در ادامه این پروژه بازنگری کاملی صورت پذیرد. از همین رو مالکیت 60 درصد از این خودروسازی کاشان (تحت عنوان سامیار کاشان) به سایپا منتقل گردید. بنابر گزارش هیئت مدیره در سال 87، حجم سرمایه گذاری ثابت انجام شده برای این کارخانه توسط زامیاد طی سال های 83 تا 86، عددی بالغ 1500 میلیارد ریال بوده است.
گزارش هیئت مدیره سایپا، سال 1387
با تکمیل این کارخانه، سایپا کاشان مهر ماه سال 1388 به طور آزمایشی آغاز به کار کرد و پس از آن در اردیبهشت 89 رسما افتتاح گردید. با توجه به گزارش هیئت مدیره گروه سایپا در سال 1388 ارزش مبلغ سرمایه گذاری ثابت انجام شده برای پروژه، مبلغ 3500 میلیارد ریال است.
گزارش هیئت مدیره سایپا، سال 1388
پس از بهره برداری از کارخانه سایپا کاشان پروژه فاز 2 این کارخانه در قالب خطور پرسکاری سنگین و احداث خط رنگ آمیزی قطعات پلاستیکی و مونتاژ سپر خودرو تعریف گردید که مجموع لازم برای این پروژه 1204میلیارد تومان بود.
گزارش هیئت مدیره سایپا، سال 1388
در نهایت در سال 1390 بودجه ای برابر 906 میلیارد ریال برای این پروژه در نظر گرفته می شود و این پروژه در سال 91 به پایان رسیده و بهره برداری می گردد.
گزارش هیئت مدیره سایپا، سال 1389
همانطور که توضیح داده شد 1500 میلیارد ریال درکارخانه سایپا کاشان پیش از سال 87 هزینه شده که با توجه به اینکه این هزینه بیشتر صرف ساخت و ساز شده است، عمده این هزینه، ریالی بوده است.
بنابراین با در نظر گرفتن نرخ تورم از سال 86 تا کنون ارزش پول هزینه شده بدست می آید که این مقدار برابر با 6847 میلیارد ریال می گردد.
پس از آن سایپا 2000 میلیارد ریال برای تکمیل فاز 1 و 906 میلیارد ریال برای ساخت فاز 2 این کارخانه هزینه می کند که به دلیل اینکه عمده این هزینه ها صرف تجهیز خطوط شده، ارزی می باشد.
حال با در نظر گرفتن نرخ ارز مرجع در سال هایی که هزینه های ارزی صورت گرفته، مجموع هزینه ای ارزی کارخانه 294.5 میلیون دلار می گردد.
با تبدیل هزینه ریالی به ارز آزاد روزانه و جمع کردن با هزینه های ارزی، ارزش سایپا کاشان به میزان 480 میلیون دلار محاسبه می شود.
علاوه بر عدم توجه به موارد بالا، امتیاز های ویژه ای که این کارخانه داراست در سازوکار قیمت گذاری رسمی لحاظ نشده است. پرواضح است که ارزش یک سایت تولیدی، صرفا به ارزش زمین، سوله و ماشین آلات بستگی ندارد بلکه امتیازهای اقتصادی، بازار فروش، قرارگرفتن در بازار دارای دیوارهای تعرفه ای و سایر مزیت ها از ارزش های یک کارخانه محسوب می شود. سایپا کاشان به دلیل قرار گرفتن در موقعیتی مناسب از نظر دسترسی به سراسر ایران، بازاری گسترده را برای خود تصاحب کرده است. همچنین به دلیل به روز بودن و مجهز بودن این سایت و توان رقابتی بالایی دارد که خود تضمین کننده بازار انحصاری تولیدات این کارخانه است. علاوه بر این ها شرکت سایپا با واگذاری این کارخانه به پژو-سیتروئن، جایگزینی برای تولید محصولات با نمانام داخلی نخواهد داشت.
موارد بالا فقط بخشی از مزیت های نسبی سایپا کاشان است که این سایت را با یک کارخانه تولیدی که در هر جای دنیا همینطور ارزش گذاری می شود، متمایز می کند. چرا که چه این کارخانه در ایران چه در سایر کشورهای همسایه مانند افغانستان یا پاکستان ساخته می شد ارزش سرمایه گذاری صورت گرفته همان 480 میلیون دلار بود (از آنجا که بخشی از هزینه های احداث کارخانه شامل زمین و ساختمان می شود که یا توجه به دور بودن کارخانه از منطقه مسکونی در ایران و افغانستان تفاوت چندانی ندارد بخش دیگر نیز هزینه تجهیزات است که این بخش از هزینه ها ارزی است و مجدد تفاوتی در کشور ایران و افغانستان ندارد). با در نظر گرفتن این موارد لزوم بازنگری در قرارداد سایپا و پژو-سیتروئن و به ویژه ارزیابی مجدد سایپا کاشان، دوچندان می شود.