بحران اقتصادی ترکیه و کاهش بی‌سابقه‌ ارزش لیره

بنیه‌ی اقتصادی ترکیه در حال تحلیل رفتن است. لیره ترکیه در ماه نوامبر سال جاری به سطح دوره‌ی بحران مالی جهان در سال 2008 تنزل کرد. بینالی ییلدریم، نخست وزیر این کشور تصمیم دارد با یک برنامه‌ی ریاضتی و همزمان دادن اعتبارات مالی به بخش خصوصی با این بحران مقابله کند.

نخست وزیر ترکیه روز پنجشنبه (8 دسامبر/ 18 آذر) اعلام کرد که سال آینده در هزینه‌های دولتی صرفه‌جویی خواهد شد. او همزمان گفت که برای بخش خصوصی اعتبارات بیشتری درنظر گرفته شده تا به رونق چرخه‌ی کسب و کار کمک شود.

صرفه‌جویی در بخش دولتی

ییلدریم همچنین تصریح کرد که در سال ۲۰۱۷ از "هزینه‌های غیرضروری" جلوگیری خواهد شد، برای دولت ساختمان‌های جدیدی ساخته نخواهد شد، خودروهای تازه‌ای خریده نخواهد شد و از سفرهای غیرضروری دولتمردان جلوگیری خواهد شد. این سخنان در شرایطی بیان می‌شود که هم‌اکنون موضوع استخدام ۶۰ هزار کارمند جدید دولت که بیشتر آنان مأمور پلیس یا معلم‌اند تصویب شده است.

نخست‌وزیر ترکیه خاطر نشان ساخت که دولت در نظر دارد ۶۶ میلیارد یورو اعتبار در اختیار شرکت‌های خصوصی قرار دهد و افزون بر آن مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاری در عرصه‌های تولیدی در نظر گرفته شده و نقشه‌هایی برای بازپس دادن مالیات‌ها وجود دارد.

قدر مسلم این که اقتصاد ترکیه دچار بحران است. رویترز در سومین سه‌ماهه‌ی سال جاری نتیجه‌ی تحقیقاتی را منتشر کرد که نشان می‌داد اقتصاد ترکیه نیم ‌درصد کاهش یافته است. واحد پول ملی ترکیه، لیره از اول سال جاری میلادی حدود یک پنجم (۱۷ درصد) ارزش خود را از دست داده و در ماه نوامبر به پایین‌ترین سطح از زمان بحران مالی جهان در سال ۲۰۰۸ رسیده است. از آنجا که ترکیه باید کالاها و مواد خام زیادی صادر ‌کند، واردات به این کشور گران‌تر می‌شود و به تورم می‌انجامد.

تبدیل ارز و دعوت به عروسی

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، روز چهارشنبه (۷ دسامبر) گفته بود که برای تضعیف واحد پول ترکیه، دلیل جدی اقتصادی وجود ندارد و محتکران خارجی ارز، مسئول افزایش بهای دلار در مقایسه با لیره ترکیه هستند.

او تا کنون بارها از شهروندان ترکیه خواسته است که ارزهای خارجی خود را به طلا یا لیره ترکیه تبدیل کنند، تا واحد پول ملی تحکیم و تثبیت شود. سخنگوی اردوغان گفت که خود رئيس‌جمهوری نیز این کار را کرده است. آنکارا با این اقدام می‌خواهد جلوی سقوط بیشتر ارزش لیره را بگیرد. این روزها در ترکیه هر کس ارز خارجی خود را به لیره ترکیه تبدیل کند، به یک وعده غذا دعوت می‌شود، یا یک بسته نان تحویل می‌گیرد یا او را مجانی به یک عروسی دعوت می‌کنند.

پیرو همین سیاست برای مقابله با سقوط ارزش لیره، وزارت دفاع ترکیه اخیرا ۲۶۲ میلیون دلار و ۳۲ میلیون یورو را به لیره تبدیل کرد. اداره‌ی پست دولتی ترکیه نیز ۱۷۲ میلیون دلار را به واحد پول ملی تبدیل کرده است. همچنین ترکیه می‌خواهد اجازه دهد که از این پس معاملات  با چین، روسیه و ایران با ارزهای محلی صورت گیرد. اما کارشناسان اقتصادی علت سقوط ارزش لیره را در مسائل دیگری می‌بینند. به باور آنان، پس از کودتای نظامی نافرجام در ترکیه که به پیگیردهای گسترده‌ی مخالفان اردوغان انجامید، فضای امنیتی بر این کشور حاکم شده و به ریسک سرمایه‌گذاری افزوده است.

افزون بر آن به دلیل حملات تروریستی، درآمدهای گردشگری که یکی از منابع اصلی درآمدهای ترکیه است، به‌شدت کاهش یافته است. چشم‌انداز افزایش نرخ بهره دلار آمریکا نیز یکی دیگر از عواملی است که بر کاهش ارزش لیره تاثیر می‌گذارد.