شهروند| «شهر تبدیل به ابزار درآمدزایی برای شهرداری‌ها شده است و رفاه آدم‌ها در این میان هیچ نقشی ندارد.» این موضوعی است که عباس آخوندی، وزیر راه‌و‌شهرسازی به آن تأکید زیادی دارد و معتقد است كه درآمدزایی شهرداری‌ها از محل فروختن قوانین و ضوابط موجب شده است چهره شهرهای ایرانی از شمال تا جنوب شهر «بی‌قواره» شود و هیچ شباهتی به شهر ایرانی نداشته باشد. او که پیش از این بارها و بارها خواستار حذف شهرداری از حوزه خانه‌سازی و ارایه مجوزها شده و از تخلفات این نهاد در تراکم‌فروشی پرده برداشته است، روز گذشته باز هم لب به انتقاد گشود و اعلام کرد که شهرداری‌ها از نهاد مدیریت شهری به نهاد تجارت شهری تبدیل شده‌اند و فکر می‌کنند که تمام مقررات شهری قابل خرید و فروش است. به گفته این عضو کابینه تا زمانی که شهرداری تمایل به سوداگری دارد وضع شهرها هیچ تغییری نخواهد داشت.
حسین عبده تبریزی، مشاور وزیر راه‌و‌شهرسازی نیز از دیگر مخالفان دخالت شهرداری در حوزه ساختوساز است که معتقد است شهرداری‌ها در حباب قیمت مسکن نقش دارند؛ چرا که وقتی شهرداری‌ها اعلام می‌کنند صدور پروانه ساختمانی در سال آینده افزایش می‌یابد، ناخودآگاه بر رشد قیمت مسکن تأثیر می‌گذارد. اما عملکرد دولت نهم در حوزه ساختوساز نیز از تیررس انتقادات این عضو کابینه در امان نماند. او در حالی‌که معتقد است سیاست‌های دولت قبل، سیاست پس‌انداز در اقتصاد مسکن را از بین برده است، می‌گوید: در دولت جدید هنگامی‌که شروع به کار کردیم، بازار نهادی مسكن مانند بازار سوریه و یمن بازاری بمباران شده بود كه در آن محله‌ها به‌هم‌ریخته بودند و این بازار بمباران‌شده دچار اختلالات نهادی وحشتناكی بود كه وقتی این دوران را با سال ۷۲ مقایسه می‌کنم، می‌بینم كه این دو بازار به‌هیچ‌عنوان قابل‌مقایسه باهم نیستند.
جمعیت شهری 9 برابر شده است
وزیر راه‌و‌شهرسازی که روز گذشته در شانزدهمین همایش سیاست‌های توسعه مسکن حضور یافته بود، اعلام کرد كه جمعیت شهری ایران در دهه ۳۰ کمتر از ۶میلیون نفر بود که در آخرین سرشماری در سال ۹۰ به ۵۶میلیون نفر رسید به این معنا که ما طی ۶۰سال جمعیت کشورمان ٩ برابر شده است و به عبارت دیگر رشد شتابان شهری در ایران رخ داد که به دنبال آن سیاست‌گذاری‌های شهری، اقتصادی، مسکن و سایر حوزه‌ها را دچار تحولات شدیدی کرد.
او در ادامه افزود: در ٦ سال گذشته تصور بر این بود كه مسكن مسأله‌ای پروژه‌محور است و باید مانند یك سلسله پروژه‌های شهری حل شود. در حالی‌که واقعیت شهرهای بزرگ ما خلاف این است. همچنین با توجه به اینكه برای بیش از ۱۶۶هزار واحد مسكونی مهر متقاضی مسكن وجود ندارد، در حال حاضر باید مسأله مسكن را با واقعیت موجود مورد تحلیل قرار دهیم و به این پرسش پاسخ علمی دهیم كه آیا رشد شتابان شهرنشینی در ایران وجود دارد و با پاسخ به این پرسش به ثبات و تعادل در سیاست‌گذاری برای شهرنشینی می‌رسیم.او با اشاره به اختلاف قیمت ملک در شمال و جنوب تهران اظهار داشت: در حال حاضر قیمت مسکن در تهران از دو‌و‌نیم‌میلیون در جنوب شهر تا ۹میلیون در شمال شهر معامله می‌شود؛ مفهوم اصلی انقلاب که قرار بود عدالت اجتماعی را در ایران به اجرا درآورد، با آمارهای قیمت مسکن در تضاد است و شاهد هستیم که چگونه مدیریت شهری بالای شهر و جنوب شهر را از یکدیگر مجزا کرده و در حال حاضر با عدم تعادل‌های وحشتناک شهری مواجه هستیم.
بازار خصوصی مسکن در زمان احمدی‌نژاد دولتی شد
آخوندی در حالی‌که بزرگترین مشكل دولت قبل در بحث مسكن را اختلال در نهادهای بازار مسكن عنوان می‌کرد، توضیح داد: در سال‌های گذشته بازار مسكن كه دارای نهادهای متنوعی همچون متقاضی، تولیدکننده، انبوه‌ساز و سرمایه‌گذار است، دچار اختلال شد و نهادهای انبوه‌ساز و تولیدكننده عملا به پیمانكاران بخش دولتی تبدیل شدند كه در حال حاضر تغییر رفتار این قشر مشكلاتی را برای سیاست‌گذاران ارشد حوزه مسكن ایجاد كرده است.
او ادامه داد: بازار صد‌درصد خصوصی ایران در سال‌های ۸۴ که تمام صنایع همچون مخابرات و سایر صنایع پیچیده داشتند خصوصی می‌شدند، به‌ناگاه تغییر موقعیت داد و در اختیار دولت قرار گرفت و مداخله عظیم دولتی در بازار نهادی شکل گرفت.
به گفته این عضو کابینه، پیش از ورود دولت‌های قبل بازار مسکن یک سیستم نهادی داشت اما یک آقایی پیدا شد و تمام این موضوعات و تعاریف اقتصادی را کنار گذاشت و به مردم اعلام کرد كه با یک مقدار پول می‌توانید خانه‌دار شوید؛ بنابراین در این سیستم مفهوم پس‌انداز از بین رفت.این مقام مسئول با بیان این‌که آمارهای بانک مسکن در سال‌های ٨٢ و ٨٣ نشان می‌دهد که در آن سال‌ها ٣میلیون نفر یعنی ٣میلیون خانوار برای خانه‌دار شدن از سیستم پس‌انداز استفاده کردند اما به یک‌باره با تغییر دولت افرادی بر سر کار آمدند که سیستم پس‌انداز را از بین بردند که این سیاست بلاهای غیرقابل جبرانی را وارد سیستم تقاضا در بخش مسکن کرد.
300 ساختمان بدقواره در اطراف حرم امام رضا(ع)
وزیر راه‌و‌شهرسازی در ادامه، شرایط بد شهرسازی در کشور را مورد انتقاد قرار داد و تصریح کرد: در حال حاضر ۳۰درصد جمعیت شهرها در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند که به‌عنوان بدمسکن شناخته می‌شوند. همچنین بخش عمده‌ای از جمعیت شهرنشین در بافت میانی که دچار فرسودگی تاریخی هستند و یا در روستاهای حاشیه شهرها زندگی می‌کنند که مشکل شبکه‌ای‌شدن دارند؛ بنابراین اگر صورت‌مسأله بافت‌های ناکارآمد شهری، بافت‌های حاشیه‌ای و بافت‌های فرسوده درون شهر تهران است، آن وقت سوداگری و تراکم‌فروشی در منطقه ۲۲ نه‌تنها دردی را درمان نمی‌کند، بلکه بر دردهای شهرنشینی می‌افزاید.
آخوندی با تأکید بر این‌که فروش تراکم و باغات تجریش در منطقه یک تهران نیز حل‌کننده مشکلات تأمین مسکن و شهرنشینی نیستند، مشکلات دیگر شهرها را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: در حال حاضر ۳۰۰ ساختمان بدقواره در اطراف حرم در مشهد وجود دارند که نه مفهوم اسلامی نه معماری ایرانی نه شهرسازی را تداعی می‌کنند و صرفا ساختمان‌های لوکسی هستند که تقاضای زائر را پاسخ می‌دهند.
شهرداری‌ها در حباب قیمت نقش دارند
مشاور وزیر راه‌و‌شهرسازی از دیگر چهره‌های خبرساز روز گذشته بود که به نوعی بر اظهارات عباس آخوندی صحه گذاشت. حسین عبده‌تبریزی در این همایش ابعاد تبدیل بانک مسکن به بانک توسعه‌ای را بررسي كرد و گفت: بانک مسکن به‌عنوان بانک توسعه‌ای باید خود را سیاست‌گذار نیز بداند و همچنین نگران مسکن باشد و دیدگاه او باید حل معضلات مسکن باشد؛ چراکه کارکردهای اصلی نهادهای توسعه‌ای باید تجهیز منابع بلندمدت و بخشی از مسکن باشد.او با بیان این‌که بانک مسکن یک بانک دولتی است، چراکه بخش زیادی از منابع خود را از دولت گرفته، گفت: برای نخستين‌بار در اقتصاد کشور پول‌هایی که به بانک مسکن رفته، جزو منابع بانک شده است؛ بنابراین این منابع می‌تواند به اقتصاد مسکن بازگردد و از کسری منابع که در گذشته از آن رنج می‌بردیم، نیز رهایی پیدا کنیم.او با اشاره به این‌که شهرداری‌ها در حباب قیمت مسکن نقش دارند، گفت: وقتی شهرداری‌ها اعلام می‌کنند صدور پروانه ساختمانی در سال آینده افزایش می‌یابد، ناخودآگاه بر رشد قیمت مسکن تأثیر می‌گذارد؛ پس یکی از نقش‌های بانک مسکن مدیریت روانی بازار است.
به ازای هر صد خانه 104 خانوار وجود دارد
اما بهبود نسبت مسکن به تعداد خانوار ازجمله اخباری بود که حامد مظاهریان، معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی در همایش روز گذشته از آن خبر داد. به گفته او، در ٤ دهه گذشته به ازای هر صد خانه ١٢٧ خانوار وجود داشت، اما امروز به ازای هر صد خانه ١٠٤ خانوار وجود دارد که معتقدم هر چند که این ارقام بهبود پیدا کرده است اما باید به نقطه سر به سری برسیم.
او در حالی‌که یکی از مهم‌ترین مشکلات بازار مسکن در ایران را واگذاری سنتی زمین و فسادبرانگیز بودن آن می‌دانست، در رابطه با رشد جمعیت شهرنشینی در ایران گفت: در حال حاضر 54 درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند که این رقم در ایران 73 درصد است و شهرنشینی در ایران نسبت به میانگین جهانی ٢٣درصد رشد دارد.معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی با بیان این‌که در حال حاضر مسکن از یک کالای سرمایه‌ای در حال تبدیل به کالای مصرفی است، گفت: در حال حاضر در حوزه مسکن چالش‌هایی وجود دارد که یکی از اینها بحث تأمین مالی مسکن است که این یک مشکل جهانی است و تنها مشکل ایران نیست.مظاهریان با اشاره به مسکن اجتماعی گفت: امکان ندارد یک وزارتخانه به‌تنهایی بتواند بار این مسئولیت را به دوش بکشد؛ این مسأله یک عزم عمومی می‌خواهد تا بتواند با یک هم‌افزایی تمامی برنامه‌های اجتماعی و جایگاه مسکن در برنامه رفاه اجتماعی را ایجاد کند.