رسیدن به سال پایانی دولت یازدهم باعث شده اجرای بسیاری از طرح ها که در طول سال های گذشته با اما و اگر مواجه بودند، با سرعت بیشتری پیگیری شوند؛ طرح هایی که بعضی از آنها می توانند در اقتصاد ایران به عنوان یک خلاف عادت بزرگ تلقی شوند.
کاهش نرخ سود وام مسکن در تیررس دلال‌ها
طرح تبدیل کردن بانک مسکن به بانکی توسعه ای که با منابع دولت جدید، امکان ارائه وام مسکن با سود پایین و زمان بازپرداخت بالا داشته باشد در طول سال های گذشته بارها از سوی وزیر راه و شهرسازی مطرح شده و حالا به نظر می رسد شرایط برای اجرای آن حتی به شکل غیر رسمی فراهم شده است. هرچند بانک مسکن در طول سال های گذشته نیز در چند مرحله نرخ سود وام های خود را کاهش داد، اما این روزها طرحی را ارائه کرده که اجرایش در نظام بانکداری ایران بسیار کم سابقه بوده است.
صندوق پس انداز یکم که برای زوج های جوان خانه اولی وام 160 میلیونی ارائه می کند در حال حاضر با سود 11 درصدی تسهیلات می دهد و حالا بانک مسکن آماده می شود سود این وام را به 9درصد کاهش دهد؛ طرحی که نرخ سود وام در صندوق پس انداز یکم را تک رقمی می کند و این اتفاق در طول تمام سال ها بی سابقه بوده است.
این گام مهم با برنامه ای جدید نیز همراه خواهد شد و آن افزایش زمان بازپرداخت وام های مسکن است.
وزیر راه و شهرسازی در این زمینه گفته مدت بازپرداخت ۱۲ سال برای برخی مشکل است و قصد داریم این زمان را به ۱۵ سال برسانیم، البته با تأیید نظام بانکی کشور. طبعا با اضافه شدن زمان بازپرداخت، مبلغ هر قسط هم کاهش پیدا می کند و به این ترتیب فشار کمتری در جیب مردمی که قصد دریافت تسهیلات دارند، احساس می شود.
کاهش نرخ سود وام مسکن از یک حوزه امری بسیار مثبت ارزیابی می شود. اگر کاهش قدرت خرید مردم به عنوان یکی از اصلی ترین دلایل رکود این سال ها تلقی شود، ارزان کردن تسهیلات بانک می تواند یکی از بزرگ ترین گره های سال های گذشته را باز کند و به دنبال افزایش تقاضا بار دیگر عرضه نیز رونق بگیرد.
این نگاه مثبت اما با ابهام هایی نیز روبه روست. با توجه به اینکه در طول سال های گذشته هزینه ساخت و ساز در بازار مسکن افزایش یافته و حاشیه سود نیز پایین آمده است. برخی کارشناسان معتقدند برای تحریک دوباره عرضه در بازار مسکن باید برنامه ریزی های گسترده ای صورت گیرد و اگر این برنامه ریزی نباشد شاید معمای فعلی در بازار مسکن با ابهام های جدیدتری نیز همراه شود.
نگاه به بازار مسکن کلان باشد
یک اقتصاددان معتقد است مشکلات و مسائلی که بازار مسکن ایران با آنها دست و پنجه نرم می کند بسیار پیچیده تر از اجرای طرح هایی خرد و جزئی است و برای ریشه کن کردن آنها باید فکرهایی اساسی کرد.
وحید شقاقی در گفت وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: کشور ما امروز با سه بحران بیکاری، بی آبی و محیط زیست مواجه است و هریک از این بحران ها به طور جدی روی شرایط بازار مسکن تأثیر می گذارند. وقتی ما قبول کنیم که مشکلات سه گانه بالا موجبات مهاجرت بیش از 4میلیون فارغ التحصیل دانشگاهی را به شهری مانند تهران فراهم می کند قطعا نگاه به بازار تنها یک بعدی و تقاضا محور نخواهد بود.
به گفته وی، متأسفانه در بسیاری از سیاست ها به جای نگاه کلان به بازار نگاه جزئی چون افزایش تقاضا محوریت پیدا می کند. این در شرایطی است که اگر عرضه به طور همزمان فعال نشود، وام های ارزان تنها برای دلالانی مفید خواهند بود که قصد سود بردن حداکثری دارند و با افزایش دوباره قیمت ها، باز هم قدرت خرید مردم ضربه خواهد خورد.
شقاقی اضافه کرد: هرچند طرحی مانند کاهش نرخ سود در بعد خرد می تواند مثبت باشد، اما تا زمانی که با کاهش هزینه ها و افزایش حاشیه سود، عرضه بالا نرود و با نگاهی کلان، برای مهاجرت های آینده فکری جدی صورت نگیرد، نمی توان انتظار داشت تغییری جدی در این عرصه به وجود آید.
احمــدرضــا ســرحــدی، کارشناس اقتصاد مسکن و رئیس هیأت مدیره انجمن مهندسان صنعت ساختمان نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» تأکید کرد: هرچند برای حل مشکل رکود در بازار مسکن نیاز به تغییر در جهت گیری اقتصاد ایران وجود دارد، اما هرچه تسهیلات ارائه شده به متقاضیان خانه ارزان تر شود می توان انتظار داشت اوضاع قدری بهتر شود.
به گفته وی با توجه به نزدیک شدن به سال انتخابات می توان انتظار داشت برخی تحولات سریع تر اتفاق بیفتد و این موضوع تصمیم در برخی حوزه ها را تسهیل می کند. با توجه به اینکه دولت در طول این ماه ها کاهش نرخ سود را پیگیری کرده و نرخ سود سپرده را پایین آورده است می توان انتظار داشت با تداوم این شرایط دست بانک مسکن نیز باز تر شود، زیرا در سال های قبل بانک ها بخش زیادی از منابع خود را به خودشان وام می دادند، اما حالا زمان آن رسیده تا این وام ها به متقاضیان حقیقی نزدیک تر شود.
هرچند نمی توان انتظار داشت صرف تحریک تقاضا بتواند بار سنگین رکود را کاهش دهد اما دولت تلاش کرده با ابزارهای خود تمام آنچه را امکان پذیر است به بازار تزریق کند و این امر شاید مردم را با بازار آشتی دهد؛ آشتی ای که برای تداوم تنها یک راه در پیش دارد و آن حمایت همزمان از عرضه کنندگان در بازار است؛ حمایتی که فراموش کردن آن باردیگر فضا را برای دلال ها باز خواهد کرد.