یکی، دو سالی می‌شود که شورای رقابت فرمان قیمت‌گذاری خودرو را در دست گرفته و ترمز افزایش قیمت را کشیده اما هیچ‌وقت این مقوله خالی از بحث و جدل بین طرفین نبوده است. از یک سو شورای رقابت اصرار دارد که خودرو انحصاری محسوب می‌شود و قیمت همان است که شورا تعیین می‌کند و از دیگر سو، خودروسازان استدلال می‌کنند که خودرو انحصاری نیست و قیمت آن باید آزادانه تعیین شود.
حالا گذر تولیدات مشارکتی و جوینتونچر به پیچ‌وخم جاده قیمت‌گذاری خودرو رسیده و آن‌گونه‌که معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته است، مقرر شده قیمت تولیدات مشترک با پژو فرانسه براساس شرایط بین‌المللی صورت گیرد. به گزارش «مهر»، محسن صالحی‌نیا، معتقد است با خودروهایی که با این شیوه تولید می‌شوند، باید مشابه خودروهایی که در هفته‌های گذشته از شمول قیمت‌گذاری دولتی خارج شدند، برخورد شود و قیمت‌گذاری دولتی این خودروها صورت نگیرد. خبر خوش صالحی‌نیا برای جاده‌مخصوصی‌ها این است که این تولیدات قطعا از قاعده‌های محدودکننده قیمت‌گذاری بری هستند.دبیر انجمن خودروسازان نیز با وجود اینکه در جریان اظهارات اخیر معاون وزیر صنعت نبود اما پس از توضیحات «شرق» درباره صحبت‌های صالحی‌نیا، واگذاری قیمت‌گذاری تولیدات به شرکت مشترک ایران‌خودرو- پژو را درست دانست. احمد نعمت‌بخش، در گفت‌وگو با «شرق» همچنین از خبر موثق آزادسازی قیمت‌گذاری خودروهای داخلی، به جز محصولات انبوه ایران‌خودرو و سایپا، توسط شورای رقابت پرده برداشت.
صالحی‌نیا، معاون وزیر صنعت گفته است قیمت‌گذاری خودروهای جدید پژو در ایران که به صورت جوینتونچر تولید می‌شود، باید براساس شرایط بین‌المللی صورت گیرد. این کار یعنی چه؟ به عبارتی نحوه قیمت‌گذاری این خودروها چگونه خواهد بود؟
من در جریان اظهارات آقای صالحی‌نیا نیستم اما تصور می‌کنم منظورشان این بوده است که وقتی خودروهای تولیدشده به صورت جوینتونچر به بازار می‌آیند، رقیب دارند. در این وضعیت دلیلی ندارد که شورای رقابت بخواهد قیمت‌گذاری کند بلکه شرکت مشترکی که ایران‌خودرو و پژو تأسیس کردهاند براساس ضوابطی که خودشان برای قیمت‌گذاری دارند؛ یعنی با بررسی بازار و درنظر‌گرفتن قیمت تمام‌شده محصول، قیمت‌گذاری می‌کنند. به عبارتی دلیلی ندارد که برای این کار به شورای رقابت مراجعه کنند؛ ضمن اینکه شورای رقابت هم خوشبختانه با برخوردهایی که کرده، غیر از محصولات پرتیراژ ایران‌خودرو و سایپا، کاری به بقیه خودروها ندارد چراکه معتقد است بقیه خودروهای شرکت‌های خودروسازی در بازار رقیب دارند و دلیلی برای دخالت در قیمت‌گذاری نیست. البته خودروسازان هم در این فرایند ثابت کردهاند وقتی قیمت‌گذاری در اختیار خودشان قرار می‌گیرد، قیمت‌ها را زیاد تغییر نمی‌دهند. فعلا قیمت‌گذاری دنا و تندر اتوماتیک در اختیار خودروسازان قرار گرفته است و از سوی شورا نیز مجوز افزایش ٠,٤ درصدی قیمت محصولات سایپا و افزایش ١.٨ درصدی محصولات ایران‌خودرو صادر شد اما استفاده نکردند چراکه به قدرت خرید مردم و وضعیت بازار نگاه می‌کنند و سعی دارند براساس قدرت خرید مردم و شرایط رقبا و لحاظ‌کردن قیمت آنها قیمت‌گذاری کنند که تا حالا هم معتقدم این وضعیت به نفع مردم شده است.
اینکه گفته‌اند خودروهای پژو براساس شرایط بین‌المللی قیمت‌گذاری می‌شوند، یعنی چه؟ این شرایط بین‌المللی چیست؟
با توجه به قراردادی که ایران‌خودرو با پژو بسته است، باید ٣٠ درصد خودروهای تولیدی صادر شوند. احتمالا شرکت مشترک ایران‌خودرو و پژو، هر قیمتی را که برای صادرات محصول تعیین شد برای فروش داخل هم اعمال خواهد کرد.
با این اتفاق قیمت فروش در داخل کشور باید افت کند چراکه این خودروها در خارج از ایران به‌مراتب قیمت کمتری دارند.
اشتباه نکنید؛ منظور من قیمت‌گذاری داخلی متناسب با قیمت صادراتی، از منظر درآمد کارخانه است. این‌طور تصور نشود که قیمت پایین می‌آید. به هر حال در داخل هزینه‌هایی مثل ٩ درصد مالیات ارزش‌افزوده، بیمه شخص ثالث، شماره‌گذاری و... به قیمت بین‌المللی خودرو افزوده می‌شود و به دست مصرف‌کننده می‌رسد. برداشت من از حرف آقای صالحی این است که شرکت مشترک به نحوی این محصولات را قیمت‌گذاری خواهد کرد که در نهایت سودی را که در صادرات کسب می‌کند نسبتا در فروش داخل هم کسب کند.
چندی پیش دو خودرو دنا و تندر اتوماتیک از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خارج شدند. آقای صالحی هم در صحبت‌هایشان گفته‌اند با خودروهای پژو تولیدی جوینتونچر هم مشابه همین دو خودرو برخورد می‌شود. سؤال این است که چرا برای خارج‌کردن خودروهای تولیدشده به صورت جوینتونچر از شمول قیمت‌گذاری، شورای رقابت را دور می‌زنند و با آن وارد مذاکره نمی‌شوند تا شورا هم توان چانه‌زنی یا احیانا ممانعت داشته باشد؟
نه، شورا را دور نمی‌زنند. من مصوبه شورای رقابت را دراین‌باره ندیده‌ام؛ اما تا جایی که خبر موثق دارم، شورای رقابت در بحث قیمت‌گذاری خودروها، به‌جز خودروهای پرتیراژ ایران خودرو و سایپا قیمت‌گذاری را آزاد کرده است و قیمت‌گذاری این خودروها هم مشمول همین وضعیت خواهد بود. در ضمن توجه کنید که خودروهای جدید هم رقیب داخلی و هم رقیب وارداتی خواهند داشت و از آنجا که مردم حق انتخاب دارند، انحصاری محسوب نمی‌شوند. به‌همین‌دلیل قیمت‌گذاری را خودشان انجام می‌دهند.
دلیل اینکه اجازه می‌دهند قیمت‌گذاری محصولات پژو این‌طور انجام شود و همان سازوکار قبلی را از مسیر شورای رقابت ادامه نمی‌دهند، چیست؟
ما اصلا از اول علاقه‌مند نبودیم آقابالاسر داشته باشیم و نمی‌خواستیم قیمت‌گذاری را به شورا بسپاریم. می‌گفتیم؛ باید دید در دنیا چه کار کردهاند؛ در دنیا خود خودروسازها قیمت‌گذاری می‌کنند. حرف ما هم همین است. حالا هم با توجه به سیاست‌های جدیدی که شورای رقابت اتخاذ کرده است، که ما هم از آن استقبال می‌کنیم، شرکت مشترک ایران‌خودرو و پژو نیز می‌خواهد در همین راستا تصمیم بگیرد و قیمت‌گذاری کند.
شما می‌گویید دوست نداشتیم آقابالاسر داشته باشیم. سؤال من هم همین است که برای رفع این آقابالاسری بهتر نبود به‌هرصورتی قضیه دخالت شورای رقابت در قیمت‌گذاری خودرو حل شود و بعد از آن قیمت‌گذاری را به خودروساز واگذار کنند؟
شورای رقابت براساس مصوبه شورای اقتصاد که گفته خودروی سواری کالای انحصاری است، دست روی قضیه قیمت‌گذاری گذاشته است؛ درحالیکه هم وزیر صنعت از شورای اقتصاد درخواست کرده خودرو را از شمول انحصار خارج کنند، هم من از سوی انجمن خودروسازان به طور کتبی به آقای نوبخت نامه نوشته و استدلال کرده‌ام که ما انحصارگر و انحصاری نیستیم. حالا هم شورای اقتصاد باید انحصاری‌بودن خودروی سواری را لغو کند تا ما کلا با شورای رقابت خداحافظی کنیم.
بعد از این درخواست‌ها انحصار خودروی سواری را لغو کردند؟
نه، متأسفانه درگیر بروکراسی دولتی هستیم و این مسئله، کار را طولانی کرده است. باید از آقای جهانگیری و آقای نوبخت بپرسید که چرا دو سال است انجمن خودروسازان استدلال کرده خودرو انحصاری نیست و وزیر صنعت هم نامه نوشته است؛ اما لغو انحصار در دستورکار قرار نمی‌گیرد.
پس شما حتی جواب منفی هم نگرفته‌اید؟
نه، هنوز در دستورکار شورای اقتصاد قرار نگرفته است.
با این حساب که هنوز انحصاری‌بودن خودروی سواری لغو نشده است، آیا این نوع قیمت‌گذاری باعث ایجاد انحصار نمی‌شود؟
نه. انحصار وقتی است که خودروی تولیدی در سطح قیمتی خود تنها باشد؛ درحالیکه اگر قیمت این خودروها مثلا ٦٠ میلیون باشد، چند خودرو دیگر هم در این قیمت وجود دارد. در هر قیمت دیگری هم خودروهای متعددی در بازار هست که رقیب محسوب می‌شوند و به مردم حق انتخاب می‌دهند؛ در نتیجه، نه انحصاری هستند و نه لزومی به قیمت‌گذاری دولتی است.
به نظر می‌رسد واگذاری تعیین قیمت محصولات پژو، امتیازی است که به پژو داده شده. دلیل این امتیاز‌دهی چیست؟
امتیازی داده نشده است. من بارها در مصاحبه‌های قبلی هم گفته‌ام نمی‌شود به یک خارجی گفت سرمایه به ایران بیاور و کالایی تولید کن؛ اما قیمت آن را ما تعیین می‌کنیم. سرمایه‌گذاری مسئله حساسی است. حالا شرکت پژو دارد در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و حق دارد قیمت را خودش تعیین کند. ایران‌خودرو نیز در مذاکرات به پژو گفته بود ما سعی می‌کنیم مسئله قیمت‌گذاری را حل کنیم؛ در غیراین‌صورت این شرکت اصلا به صورت سرمایه‌گذاری وارد ایران نمی‌شد. این کار در راستای جلب سرمایه‌گذار خارجی است و از آنجا که خودروی تولیدی در بازار داخل رقیب دارد، واگذاری قیمت‌گذاری امتیاز ویژه‌ای محسوب نمی‌شود.
در دیگر کشورها هم همین روال وجود دارد؟
بله. هیچ‌جای دنیا برای خودرو قیمت‌گذاری نمی‌کنند ما هم بارها روی این مسئله تأکید کرده‌ایم.
واگذاری قیمت‌گذاری محصولات جوینتونچر پژو به خودروساز، چه تأثیری روی بازار و صنعت خودرو ایران می‌گذارد؟
آزادسازی قیمت‌گذاری اجازه می‌دهد خودروهای جدیدی به بازار بیاید و این مسئله قطعا رضایت مردم را در پی خواهد داشت، چراکه حق انتخاب بیشتری دارند و درنهایت هم صادرات رونق می‌گیرد. اکنون عمده نارضایتی مردم از خودروهای قدیمی است گرچه خودروسازان برنامه اصلاح دارند و برای رفع ایرادات و بهبود کیفیت خودروهای قبلی، پروژه تعریف می‌کنند اما بالاخره این خودروها متعلق به ٢٠ سال قبل هستند و نسل آنها باید عوض شود.
سؤالی که مطرح می‌شود، این است که ما چندین سال تجربه قیمت‌گذاری آزاد خودرو را در حاشیه بازار داشته‌ایم اما تقریبا هیچ اتفاقی نیفتاد و هیچ خودرو جدید و مدرنی برای مردم تولید نشد. حالا چه تضمینی وجود دارد با قیمت‌گذاری آزادانه، این اتفاق بیفتد؟
کم‌لطفی نکنید؛ خودروهای جدید هم به بازار آمده است.
در همین بازار آزاد قیمت پراید سه برابر شد اما باز همان پراید بود.
قیمت بسیاری از اجناس هم ١٠ برابر شد درحالیکه خودرو حداقل افزایش قیمت را داشته است.
شما می‌گویید آزادسازی قیمت‌گذاری اجازه می‌دهد خودروهای جدیدی به بازار بیاید، سؤال من هم این است چرا این‌همه سال که قیمت‌گذاری آزاد بود، مثلا خودرو پراید تغییری نکرد یا خودرو بهتری را جایگزین آن نکردند؟
شاید بتوان گفت خودروسازان در آن برهه سهل‌انگاری کردهاند. من دراین‌باره قصد دفاع تمام‌قد از خودروسازان را ندارم، قبول دارم در توسعه محصول قدری سهل‌انگاری کردیم. البته تحریم‌ها هم بی‌اثر نبود و به این قضیه دامن زد، اما حالا با رفع تحریم‌ها زمینه‌ای فراهم شده که خودروسازان بیایند سرمایه‌گذاری کنند و همین باعث می‌شود زمینه توسعه محصول هم فراهم شود.
به نظر من همان عنوان «سهل‌انگاری»ای که گفتید مناسب‌تر باشد، چراکه قبل از تحریم هم سال‌ها هیچ اتفاق شگرفی در صنعت خودروسازی کشور نیفتاد.
درست است. من هم دفاع نمی‌کنم؛ کوتاهی کردند. آن زمان که بازار هم بسیار داغ بود و مشتریان خودرو تا یک‌سال هم در نوبت می‌ماندند؛ باید سرمایه‌گذاری بیشتری روی تولید محصول جدید انجام می‌دادیم. حالا هم به قول معروف، جلو ضرر را از هر جا بگیریم منفعت است، این امید وجود دارد از سال آینده با کارهایی که انجام می‌شود، شاهد عرضه خودروهای جدید باشیم و رضایت مردم هم بیشتر جلب شود.
خود شما به‌عنوان یک کارشناس می‌توانید تضمین دهید با آزادسازی قیمت‌گذاری این اتفاق بیفتد؟
شرکت‌ها دست به کار شده‌اند. قصد گول‌زدن مردم را که نداریم. درباره پژو، هم شرکت جدید تأسیس شده، هم مدیرعامل تعیین شده و هم برای فعالیت برنامه‌ریزی شده است. قطعه‌سازان هم برای همکاری با طرف‌های خارجی مذاکره کردهاند. ایران‌خودرو هم برنامه‌ریزی کرده تا انتهای سال جاری اولین مدل خودرو تولیدی جوینت ونچر را روانه بازار کند و این روند ادامه دارد.
همه جای دنیا برای خودروساز خارجی این شرایط را مهیا می‌کنند یا فقط ما برایشان فرش قرمز پهن می‌کنیم؟
ما به این معنا فرش قرمز پهن نکرده‌ایم؛ نگفته‌ایم ما می‌خواهیم از شما (خودروسازان) خودرو بخریم. شرایطی که وزارت صنعت برای تولید مشارکتی خودرو گذاشته است، شرایط آن‌چنان راحتی نیست که فکر کنیم خودروسازهای خارجی در صف هستند که به ایران بیایند. گفته‌اند برای تولید خودرو در ایران باید سرمایه‌گذاری کرده و شرکت مشترک تأسیس کنند. علاوه‌براین ما یک شبکه گسترده قطعه‌سازی داریم و برای شروع تولید مشارکتی خودرو باید ٤٠ درصد قطعات آن ساخت داخل باشد تا قطعه‌سازان ایرانی به دانش فنی و تکنولوژی جدید و ارتقای توان فنی دست پیدا کنند. در آخر هم باید ٣٠ درصد خودرو تولیدشده به بازارهای خارجی صادر شود. این یک قرارداد برد- برد است. نمی‌شود که ما هیچ امتیازی ندهیم و فقط امتیاز بگیریم. امتیازی که ما دادیم، بازار بزرگ ایران و کشورهای همسایه است. به عبارتی این آورده ماست و آورده آنها هم سرمایه و تکنولوژی و کمک فنی است. تولید مشترک خودرو با ٤٠ درصد ساخت داخل، کار ارزشمندی است، نباید بگوییم فرش قرمز پهن کرده‌ایم. براساس این قراردادها، در چارچوب اقتصاد مقاومتی هم توان تولید داخل و قطعه‌سازان خودرو تقویت خواهد شد و هم صادرات انجام می‌شود.