مدت‌هاست كه موضوع خريد هواپيما و نوسازي ناوگان هوايي در صدر اخبار حمل و نقل هوايي كشور قرار دارد. در اين ميان رقابت اصلي بين دو شركت بزرگ سازنده هواپيما بويينگ و ايرباس است و هر روز گزارش يا مصاحبه‌يي تازه از مديران اين دو شركت منتشر مي‌شود كه اعلام مي‌كنند به دنبال آن هستند تا زودتر از رقيب خود به بازار ايران وارد شده و به ايران هواپيما بفروشند.
به گزارش ایران جیب به نقل از تعادل، در تازه‌ترين رويداد، رييس شركت بويينگ با اشاره به اينكه اين شركت در حال نزديك شدن براي دريافت يك سفارش عمده از ايران گفت: شما مي‌توانيد انتظار داشته باشيد كه بازار ايران احتمالا به صورت 50-50 بين بويينگ و ايرباس تقسيم شود و ما قرار است بر سر اين بازار رقابت كنيم. به گزارش رويترز، دنيس مويلنبورگ رييس شركت بويينگ گفت، كارشناسان اين شركت انتظار دارند امسال به هدف 10ميليارد دلار سرمايه در گردش دست يابند.
اين در حالي است كه بويينگ در رقابتي سخت با رقباي خود به ويژه شركت اروپايي ايرباس و بمبارديه كاناداست كه در ماه آوريل 125فروند از هواپيماهاي مدل «سي سريز» خود را در قالب قراردادي به ارزش 5.6ميليارد دلار به خطوط هوايي دلتا ايرلاينز فروخت.
مويلنبورگ همچنين در پاسخ به اينكه آيا بويينگ در حال كاهش قيمت‌ها براي گرفتن سفارش‌هاي جديد است، گفت: «هرچند فضاي بازار، فضايي رقابتي است، اما وقت آن نيست كه ما تصميمات مالي بدي براي به دست آوردن سهم بيشتر از بازار بگيريم، زيرا ما ذخيره قدرتمندي داريم». مويلنبورگ افزود: در شرايطي كه ميزان فروش هواپيما كم شده، چشم‌انداز گرفتن يك سفارش عمده از ايران در حال نزديك‌تر شدن است.
وي پس از گفت‌وگو با ايرلاين‌هاي ايراني گفت: «ما مي‌توانيم ببينيم كه تقاضاي بازار واقعي است» و اينكه شامل هواپيماهاي پهن‌پيكر و باريك‌پيكر مي‌شود.
علاقه بويينگ به دور زدن تحريم دلاري
مدير فروش بويينگ مي‌گويد: معامله با ايران سود خوبي دارد، ولي معامله دلاري با ايران ممنوع است و بايد به اين كشور كمك كرد تا راهي براي پرداخت پول به بويينگ پيدا كند.
«مارتي بنتروت»، معاون اداره فروش خاورميانه بويينگ كه اوايل فروردين‌ماه براي مذاكره با خريداران ايراني به تهران آمده بود، حالا از تلاش اين شركت براي دور زدن تحريم‌هاي دلاري ايران و امكان‌پذير كردن فروش محصولات خود سخن مي‌گويد.
بويينگ اما هواپيماهاي خود را به دلار مي‌فروشد و بنا بر تحريم‌هاي باقي‌مانده امريكا عليه ايران، دسترسي ايرانيان به دلار و نظام مالي امريكا ممنوع است.
مارتي بنتروت با در نظر داشتن اين مشكل، گفته كه معامله با ايران «سود خوبي» دارد و بر همين اساس، بويينگ مي‌خواهد «راهي براي ايجاد توانايي تامين مالي از سوي ايرانيان» پيدا كند تا قرارداد فروش اجرايي شود.
نقض ماده 22 برجام توسط امريكايي‌ها
در همين حال آرمان بيات، كارشناس صنعت هوانوردي در گفت‌وگو با « تعادل» با اشاره به اينكه بازار هواپيماهاي ايرلاينر با برد متوسط به بلند در بازار بين بويينگ و ايرباس تقسيم شده است و ضمن آنكه شركت بويينگ در بخش مديريت و كنترل بازار حمل و نقل هوايي در جهان از ايرباس بسيار قوي‌تر و منسجم‌تر عمل مي‌كند، گفت: درواقع بازار اصلي فروش هواپيما در جهان در دست امريكايي‌هاست، از طرفي 40درصد قطعات و تجهيزات مربوط به هواپيماهاي ايرباس نيز در امريكا توليد مي‌شود كه نشان مي‌دهد كنترل امريكا بر صنعت هوايي جهان قاطعانه است.
بيات با اشاره به ماده 22 قانون برجام گفت: در اين قانون به‌طور شفاف توضيح داده شده است كه روابط ايران و امريكا در بحث خريد هواپيما بايد چگونه باشد و فروش بايد توسط افراد و شركت‌هاي غيرامريكايي اما تحت كنترل و نظارت امريكايي انجام شود. اما در اين مرحله مي‌بينيم كه امريكايي‌ها يك مرحله نيز جلو آمدند چون عوامل بويينگ در ساير كشورها موفق نشده بودند با ايران ارتباط بگيرند، به همين خاطر مجبور شدند خودشان وارد عمل شده و تلاش كنند تا به‌طور مستقيم با ايران وارد مذاكره شوند.
بيات ادامه داد: با مقايسه اين رفتار و برخورد جديد امريكايي‌ها متوجه مي‌شويم كه خود آنها به‌طور واضح در حال نقض قانوني هستند كه در ماده 22 برجام وضع كردند و دليل اين نقض هم مي‌تواند رقابتي باشد كه بويينگي‌ها با ايرباس دارند.
اين كارشناس صنعت هوايي افزود: هنگامي كه مديران بويينگ ديدند مديران ارشد ايرباس براي مذاكره به ايران آمدند، اين احساس در آنها به وجود آمد كه در رقابت هميشگي بين‌شان اين‌بار ايرباس از آنها جلو زده و مي‌خواهد بازار صنعت هوايي ايران را در انحصار خود بگيرد، به همين خاطر بود كه تلاش كردند تا از اين رقابت جا نمانده و بتوانند با ايران به‌طور مستقيم مذاكره كنند.
آرمان بيات تاكيد كرد: با توجه به آنكه در بحث مديريتي و كنترل بازار حمل و نقل هوايي، بويينگ از ايرباس قوي‌تر است و ضمن آنكه امريكايي‌ها خودشان به عنوان يك مدعي برتر در صنعت هوانوردي جهان عمل مي‌كنند، درنتيجه بايد گفت كه ايران براي آنكه بتواند ايرباس را داشته باشد، ابتدا بايد با بويينگ به توافق برسد؛ درواقع براي رسيدن به ايرباس بايد از بويينگ گذشت.
بيات با اشاره به طولاني شدن مذاكرات خريد هواپيما از ايرباس و بويينگ گفت: خريد هواپيما، پروسه پيچيده‌يي نيست و مشكل اصلي به تعويق افتادن خريد هواپيما مسائل مالي و اقتصادي كشور ماست.
وي ادامه داد: شركت بويينگ و ايرباس يك قانون فروش مشخص براي فروش محصولات خود دارند. به عنوان مثال شركت بويينگ 20درصد قيمت هواپيماها را به عنوان پيش‌پرداخت دريافت مي‌كند. بقيه مبلغ را بين 10 تا حداكثر 15سال از خريدار دريافت مي‌كنند، اما در مورد خريد ايران اين مشكل وجود دارد كه مقامات مذاكره‌كننده در وزارت راه و شهرسازي به دنبال آن هستند تا مبلغ 20درصد پيش‌پرداخت را به 8 يا 10درصد برسانند و از آن طرف نيز زمان بازپرداخت بقيه مبلغ را به بيش از 15سال افزايش دهند كه البته مورد موافقت شركت بويينگ قرار نمي‌گيرد.
مشاور سابق سازمان هواپيمايي كشوري تصريح كرد: مشكل اصلي خريد هواپيما در كشور ما تامين 20درصد پيش‌پرداخت به صورت نقدي و تعيين ضامني براي فاينانس 80درصد اعتباري است و درواقع علت اصلي به تعويق افتادن و طولاني شدن مذاكره با بويينگ و ايرباس نيز همين است.
آرمان بيات گفت: از آنجايي كه ما در بحث فاينانس دچار مشكل هستيم و به دليل مشكلاتي كه در زمان تحريم براي كشور ما به وجود آمد، در حال حاضر امكان تامين هزينه خريد هواپيما را نداريم و نبايد موضوع را جوري جلوه دهيم كه گويا موانع سياسي در كار است.
وي تاكيد كرد: براي رسيدن به ايرباس بايد از بويينگ گذشت و درصورتي‌كه نتوانيم با بويينگ به توافق برسيم به ايرباس نيز نخواهيم رسيد.