فروشگاه‌های اینترنتی و خرید اینترنتی دیگر تعابیری آشنا برای اکثر ایرانیان به حساب می‌آید. با افزایش ضریب نفوذ اینترنت و فراگیرشدن استفاده از گوشی‌های هوشمند بسیاری از ایرانیان ترجیح می‌دهند کالاهای مورد نیاز خود را به‌صورت اینترنتی خریداری کنند. در سال‌های اخیر هر ساله میزان خرید اینترنتی ایرانیان افزایش یافته است. برآورد‌ها نشان می‌دهد در سال ۹۲ حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان خرید و فروش اینترنتی در کشور صورت گرفته که این رقم در سال‌های ۹۳ و ۹۴ به ترتیب به ۵۰ هزار میلیارد تومان و ۶۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. در کنار خرید و فروش رسمی در فضای مجازی، برخی از شهروندان در سال‌های اخیر تلاش کردهاند تا با استفاده از بستری که فضای مجازی در اختیار آنها قرار می‌دهد، به فروش کالاهای خود بپردازند. این کالاها عمدتا صنایع دستی و محصولاتی است که افراد خود آنها را تولید می‌کنند، هر چند کسانی هم هستند که محصولات کارخانه‌ای یا وارداتی را در فضای اینترنت به فروش می‌رسانند. در کنار این دسته باید به فروش کالاهای دست دوم در اینترنت نیز اشاره کرد که برای این کار سمساری‌های مجازی فعالیت گسترده‌ای دارند.
به گزارش ایران جیب به نقل از آرمان، یکی از رایج‌ترین خرید و فروش‌ها در چند سال اخیر خرید و فروش در فضای مجازی بوده است. پس از به وجود آمدن اینترنت و فراگیر شدن آن و همچنین هوشمند شدن گوشی‌های تلفن همراه، این نوع فروشگاه‌ها به وجود آمدند که عملکرد‌های مثبت و منفی داشته‌اند. خرید و فروش در این فروشگاه‌ها به این صورت است که خریدار در سایت اینترنتی مورد نظر، مشخصات و ویژگی‌های کالا را مطالعه و بررسی کرده و پس از آن نسبت به خرید از فروشگاه اینترنتی اقدام میکند. این سفارش‌ها به مسئولان سایت رسیده و با توجه به نوع کالا و حجم و وزن آن توسط پیک موتوری، پست یا باربری به آدرس خریدار ارسال میشود. با توجه به اینکه بانکداری الکترونیک در دنیا رواج و گسترش داشته، اکثر این خرید‌ها از طریق واریز به حساب بانکی فروشگاه اینترنتی انجام میشود. البته فروشگاه‌های اینترنتی محلی معمولا قابلیت تحویل پول در هنگام دریافت کالا را نیز دارند، اما در خریدهای اینترنتی جهانی یا فرامنطقه‌ای چنین امکانی وجود ندارد. اعتماد مشتریان یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین شاخصه‌های خرید و فروش‌های اینترنتی است که بر اساس آن محصول مورد مورد نظر باید دارای کیفیت و قیمت واقعی باشد؛ چرا که مشتریان ابتدا قیمت کالا در فروشگاه‌های مجازی را با فروشگاه‌های واقعی مقایسه می‌کنند و سپس دست به خرید می‌زنند. باتوجه به برخی مزایای خرید اینترنتی مانند صرفه‌جویی در زمان و وقت، به دست آوردن قیمت‌های مناسب‌تر، تنوع بیشتر، کسب اطلاعات کامل در مورد محصولات و وجود امکان مقایسه کالاها با هم، دسترسی به بازار و امکانات موجود در شهرهای بزرگ‌تر از نقاط دور کشور و همچنین کاهش مواردی نظیر ترافیک و آلودگی هوا، رضایت شهروندان از خریدهای اینترنتی بیشتر از گذشته شده و اغلب مردم با استفاده از اینترنت خریدهای خود را انجام می‌دهند. به این ترتیب، میزان خریدهای اینترنتی در چند سال اخیر در ایران به شدت افزایش یافته است.
4 درصد ازGDP کشور در اختیار مجازی‌ها
با فراگیر شدن اینترنت روز به روز به میزان استقبال خرید و فروش‌های اینترنتی افزوده میشود، به طوری که معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد که در سال ۹۲ حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان خرید و فروش اینترنتی در کشور صورت گرفته که این رقم در سال‌های ۹۳ و ۹۴ به ترتیب به ۵۰ هزار میلیارد تومان و ۶۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. علی اصغر توفیق همچنین گفت: حدود چهار درصد از GDP کشور از طریق معاملات اینترنتی تامین میشود که این نشانگر اقبال شهروندان به موضوع خرید و فروش‌های اینترنتی است. این آمارها مربوط به فروشگاه‌های رسمی است که مورد تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند. باید به این نکته توجه داشت که بسیاری از شرکت‌ها هستند که محصولات خود را در سایت‌ها یا صفحه‌های اجتماعی که خود در اختیار دارند، به فروش می‌رسانند. بر اساس آمار ارائه‌شده رقم خریدهای اینترنتی در سه سال گذشته ۱۲۵ هزار میلیارد تومان است. این در حالی است که تعداد فروشگاه‌های رسمی محدود و فروشگاه‌های غیررسمی نامحدود است.
همواره تلاش شده است این فروشگاه‌های غیر رسمی تحت نظارت نهادهای رسمی قرار بگیرند، اما همچنان تعداد زیادی از این فروشگاه‌ها به فعالیت غیررسمی خود ادامه می‌دهند و گاه مرتکب تخلفاتی نیز می‌شوند. متاسفانه وجود چنین تخلفاتی باعث ایجاد بی‌اعتمادی نسبت به این بستر مفید برای ایجاد رونق بازار خرید و فروش اینترنتی شده است. به گزارش سایت وزارت صنعت، معدن و تجارت، این وزارتخانه به شرکت‌‌هایی که به فروش اینترنتی کالاها می‌‌پردازند، نماد اعتماد الکترونیکی اهدا میکند و مردم می‌توانند به آن دسته از سایت‌‌های فروش اینترنتی که این نشان را دریافت کردهاند، اعتماد کنند. این اقدام وزارت صنعت در حالی انجام می‌پذیرد که نیمی از فروشگاه‌های اینترنتی فاقد این نشان هستند؛ نکته‌ای که می‌تواند ضعف بزرگی در این زمینه محسوب شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد، تعداد فروشگاه‌های اینترنتی در ایران که رسما فعالیت می‌کنند و نماد اعتماد الکترونیکی را از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کردهاند، حدود ۹ هزار فروشگاه است. این در حالی است که به نظر می‌رسد تعداد فروشگاه‌های غیررسمی بسیار بیشتر از ارقامی است که به صورت رسمی اعلام میشود. این در حالی است که بسیاری از فروشنده‌های اینترنتی محصولات خود را با استفاده از پیج‌های شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام و فیس و بوک و تلگرام به فروش می‌رسانند. به طور کلی باید گفت که خرید و فروش‌هایی که به این صورت انجام می‌گیرد، از شفافیت مالی لازم برخوردار نیست.
کاهش هزینه‌ها با افزایش فروشگاه‌های مجازی
برخلاف ضررهای برخی از فروشگاه‌های اینترنتی و خرید و فروش‌های مجازی غیررسمی، این فروشگاه‌ها دارای مزایایی نیز هستند. به عنوان مثال، در کنار خرید و فروش‌های رسمی در فضای مجازی، برخی شهروندان تلاش می‌کنند با استفاده از این فضا، به فروش محصولات خود بپردازند. بسیاری از محصولاتی که توسط افراد در صفحه‌های مجازی به فروش می‌رسد، مربوط به صنایع دستی است که خود این افراد آنها را تولید کردند. این مساله در بسیاری از موارد بر مبنای اعتماد صورت می‌گیرد و از طرفی دیگر دلالی‌ها را از بین می‌‍برد. وقتی افراد کالایی را که خود تولید کردهاند، به فروش می‌رسانند، طبیعی است که قیمت آن ارزان‌تر از بسیاری از مراکز و فروشگاه‌های رسمی اینترنتی باشد. این اقدام به فروشنده که تولیدکننده نیز هست، اجازه می‌دهد قیمت کالا و خدمات خود را کاهش دهد و این بیشتر به این علت است که آنها هزینه‌های ویژه فروشگاه فیزیکی را ندارند. وقتی فروشنده کالایی را که خود تولید کرده است، برای فروش در صفحه شخصی خود قرار می‌دهد، دیگر هزینه اجاره فروشگاه فیزیکی را پرداخت نمی‌کند و از طرفی هزینه انبار محصولات خود را از مشتری خود دریافت نمی‌کند.
در نتیجه قیمت آن کالا بسیار پایین‌تر از قیمتی است که یک فروشگاه حقیقی به فروش می‌رساند. بنابراین استفاده از سرویس فروش اینترنتی و پستی باعث میشود هزینه‌های پیش روی تولیدکنندگان و فروشندگان به‌طور چشمگیری کاهش یابد. ضمن اینکه هزینه‌های مالیاتی نیز به دلیل برخی تخفیف‌های مالیاتی که به فروشگاه‌های اینترنتی تعلق می‌گیرد، پایین می‌آید. احتمالا خریداران متوجه می‌شوند که با خرید اینترنتی دیگر هزینه‌های مربوط به مالیات را نمی‌پردازند. از آنجا که قانونگذاری برای اخذ مالیات از خریداران مجازی پیچیده است، تعداد زیادی از فروشندگان اینترنتی هزینه‌های مالیاتی مربوط به فروش کالا را به خریداران تحمیل نمی‌کنند.