حدود 3 هفته پيش بود كه انتقاد بيژن زنگنه وزير نفت نسبت به كم‌فروشي جايگاه‌هاي سوخت، به دعوايي در گفت‌وگوي ويژه خبري شبكه دولتي 2 ايران تبديل شد. در اوج داغ بودن اين بحث اما طرح مساله چند نرخي شدن بنزين از سوي احمد توكلي نماينده مجلس شوراي اسلامي سبب شد تا اين ماجرا به حاشيه رانده شود. در همان روزها "تعادل" به ميان مردم در چند جايگاه سوخت رفت تا ديدگاه آنها در اين باره كه آيا با سوختگيري مثلا20 ليتر واقعا 20 ليتر بنزين در باك خود دارند يا خير را جويا شود. نتيجه نشان مي‌داد اغلب مردم نسبت به اين مساله بدبين هستند، در اين ميان پاي صحبت‌هاي يكي از عوامل سوخت‌رساني به جايگاه‌هاي سوخت نيز نشستيم كه توصيه‌هايي جالب توجه براي افراد مختلف داشت. گزارش «تعادل» در اين باره را در ادامه مي‌خوانيد.
وارد جايگاه 121 مي‌شوم و يكي از راننده‌ها را براي گفتوگو انتخاب مي‌كنم.
اشكاني راننده خودرو پژو 405 مي‌گويد: در بعضي از جايگاه‌هاي سوخت من تجربه سوختگيري بيش از ظرفيت باك خودرو خود را داشته‌ام، البته در اينكه جايگاه‌ها كم‌فروشي مي‌كنند شكي نيست اما در بعضي از جايگاه‌ها كم‌فروشي شدت بيشتري دارد، اگر بخواهم كلي بگويم حدود 10درصد بنزيني كه خريداري مي‌كنم را هوا تشكيل داده است.
موسوي راننده خودرو پرايد در پاسخ گفت: به علت اينكه كارمزد فروش جايگاه‌ها كم است، جايگاه‌ها به ناچار با دستكاري پمپ‌ها و به كاربردن ترفند‌هايي بنزين كمتري را تحويل مي‌دهند، به نظر حدود 15 درصد از بنزيني كه خريداري مي‌كنم را هوا تشكيل مي‌دهد.
رانند تاكسي داخل شهري نيز گفت: من ترجيح مي‌دهم تا در هر جايگاهي سوختگيري نكنم و سراغ پمپ بنزين‌هاي مطمئن بروم.
راننده تاكسي ديگري نيز در پاسخ گفت: در جايگاه‌هاي عرضه‌كننده بيرون شهر تخلف صورت مي‌گيرد، زيرا نظارت بر اين نوع جايگاه‌ها كمتر است.
راننده خودرو آزرا نيز در پاسخ گفت: اختلافي در بين جايگاه‌هاي مشاهده نمي‌كنم، يا شايد دقت نكردام.
راننده خودرو سمند نيز در پاسخ گفت: بين جايگاه‌هاي سوخت اختلاف وجود دارد، البته اين اختلاف در كميت نيست، بلكه در كيفيت نيز اختلافاتي وجود دارد، به‌طوري كه كيفيت بنزين بعضي از جايگاه‌ها خيلي پايين است.
راننده هيوندا سانتافه نيز در پاسخ گفت: اختلافي در بين جايگاه‌هاي وجود ندارد و همه‌چيز درست است. راننده تاكسي فرودگاه نيز در پاسخ گفت: در پمپ‌هاي جايگاه خيلي خطا وجود دارد و در حق ما رانندگان تاكسي اجحاف مي‌شود.
يكي از مسائلي كه باعث مي‌شود همواره نظريه كم‌فروشي بنزين بر جاي خود باقي باشد، اين فرضيه است كه كارگران جايگاه‌هاي سوخت حقوق ثابت ماهانه نداشته و به صورت كارمزدي حق‌الزحمه خود را پرداخت مي‌كنند. چيزي كه سبب مي‌شود آنها در فرآيند سوخت‌رساني خللي وارد كنند. وقتي از «معمار» مدير جايگاه سوخت 121 ستارخان درباره نحوه پرداخت حقوق كارگران جايگاه پرسيدم، او با لحني كه انگار بارها به اين پرسش پاسخ داده است، گفت: نه‌تنها در جايگاه ما بلكه در تمام جايگاه‌هاي عرضه بنزين، براي تمام كارگران حقوق ثابتي كه برپايه حقوق وزارت كار است در نظر مي‌گيرند. اگر حالتي غير از اين وجود داشت و قرار بر پرداخت حقوق به صورت درصدي بود، كارگران بايد در خيابان دنبال ماشين مي‌گشتند تا بتوانند پول بيشتري دريافت كنند، درصورتي كه اين‌گونه نيست و براي كارگر جايگاه فرقي نمي‌كند كه ما 10هزار ليتر بنزين بفروشيم يا 10 ليتر.
در حالي كه گفتوگو با مدير جايگاه سوخت121 ستارخان بودم كه ورود تانكر حامل بنزين به جايگاه نظرم را جلب كرد،
راننده تانكر كه خود را علي محجوبي معرفي كرد از همان ابتداي گفتوگو استقبال خوبي از من داشت و با خوشرويي تمام پاسخگوي پرسش‌هايم بود، در ادامه مشروح اين گفتوگو را مي‌خوانيد.
آيا جايگاه‌هاي بنزين با يكديگر تفاوت دارند؟ به‌طوري كه بعضي‌ها استانداردتر باشند و ضريب خطاي پمپ‌هايشان كمتر باشد؟
اينكه بگوييم جايگاه با جايگاه فرق مي‌كند، اشتباه است. سازمان استاندارد با گشت‌هايي كه به صورت غافلگيرانه انجام مي‌دهد، از جايگاه‌ها بازديد مي‌كند. ماموران اين سازمان با ظرف‌هاي مخصوصي از تمام پمپ‌ها تست مي‌گيرند و از اين طريق صحت پمپ را بررسي مي‌كنند. عده‌يي از مردم فكر كنند وقتي پمپي خراب شود، بنزين كمتري تحويل مي‌دهد در صورتي كه بارها مشاهده شده بعضي از پمپ‌ها، بنزين بيشتري به مشتري تحويل مي‌دهند كه در اين‌صورت جايگاه متضرر مي‌شود. علاوه بر اين دوربين‌ها نيز به‌صورت شبانه‌روزي كار مي‌كنند تا وقتي بازرسان استاندارد آمدند و فيلم‌ها را چك كردند، تخلفات صورت گرفته مثل دستكاري پمپ‌ها، باز كردن پلمپ پمپ‌ها و دستكاري در مخزن نگهداري را ثبت مي‌كنند.
فرض را بر اين بگذاريم كه جايگاهي با دستكاري پمپ‌ها، بنزين كمتري به مشتري تحويل دهد، مردم چگونه مي‌توانند به صورت تجربي متوجه اين كم‌فروشي شوند؟
اگر شما مي‌خواهيد ببينيد كه جايگاهي متخلف است يا نه، در نيمه‌شب به جايگاه مورد نظر برويد، زيرا وقتي نيمه‌شب به پمپ بنزين‌ها مي‌رويد با دو حالت روبه‌رو مي‌شويد، در حالت اول همه‌چيز بايد نرمال باشد، يعني تمام پمپ‌ها كار كنند و كارگران مشتري‌ها را به سمت پمپ‌هاي خاصي هدايت نكنند، اين يعني تمام پمپ‌ها سالم است و براي جايگاه فرقي نمي‌كند كه شما با كدام پمپ بنزين بزنيد، اما در حالت دوم، كارگران جايگاه تمام پمپ‌ها را قطع مي‌كنند و فقط از يك يا دو پمپ استفاده مي‌كنند و شما را ملزم به استفاده از اين پمپ‌ها مي‌كنند، اين عمل حاكي از آن است كه اين دو پمپ خراب هستند و جايگاهدار مي‌خواهد در طول شب كه ماموري وجود ندارد يا به عبارتي شهر در خواب است از اين پمپ‌هاي خراب استفاده كند و سود خوبي نيز از اين راه نصيب خود كند. در واقع تعداد كارگران جايگاه ثابت است و اين‌گونه نيست كه در شيفت شب يك كارگر حضور داشته باشد و به خاطر كمبود نيرو، مشتري را به سمت تعداد محدودي از پمپ‌ها هدايت كند.
گشت‌و‌گذار هدفمند من در چند جايگاه سوخت حاكي از اين بود كه مشتريان بين جايگاه‌هاي سوخت در سطح شهر تفاوت قائل مي‌شوند و حاضر نيستند در هر جايگاهي عمل سوختگيري را انجام دهند، در واقع مشتريان فكر مي‌كنند تعدادي از پمپ بنزين‌ها متخلف هستند، آيا اين موضوع صحت دارد؟
تعدادي از شهروندان مي‌گويند در بعضي از جايگاه‌هاي سوخت تخلف صورت مي‌گيرد و بنزين كمتري عرضه مي‌شود، من در جواب اين شهروندان مي‌گويم از آنجايي كه اشكالاتي كه در جايگاه‌ها وجود دارد ناشي از فرسودگي جايگاه‌هاست، بايد گفت كه از كجا معلوم پمپ‌هاي خراب بنزين بيشتري را به مشتريان تحويل ندهند. البته حدس و گمان‌هايي وجود دارد، اما من به شخصه بين جايگاه‌هاي سوخت هيچ تفاوتي مشاهده نمي‌كنم و در نزديك‌ترين جايگاه به منزل شخصي‌ام سوختگيري مي‌كنم، از طرفي بايد به شلوغي خيابان‌ها نيز توجه داشت، به‌طوري كه براي همه مشخص است كه در ترافيك، مصرف بنزين به علت گاز دادن‌هاي پي در پي و دور موتور بالا بيشتر مي‌شود.
آيا احتمال دارد در بعضي از جايگاه‌هاي بنزين همراه با هوا به مشتريان فروخته شود؟
بگذاريد اين‌گونه به پرسش شما پاسخ دهم، من به عنوان كسي كه سال‌ها راننده تانكر حمل بنزين بوده‌ام، وقتي براي تخليه بار به جايگاهي مراجعه مي‌كنم، انتظار دارم كه جايگاه سريعا محموله بنزين را تخليه كند، زيرا بعد از گذشت 30 دقيقه از ثابت ماندن بنزين در مخزن، بنزين در مخزن ته‌نشين مي‌شود و اكسيژن بنزين به سمت بالا مي‌آيد، اين عمل موجب مي‌شود تا مخزن ظرفيت بنزين كمتري را نشان دهد و جايگاه مدعي شود كه بنزين كمتري دريافت كرده، البته بماند كه شرايط آب و هوايي نيز مشكلاتي را براي ما (رانندگان تانكر) و جايگاهداران به وجود آورده است، مثلا اگر بنزين در دماي 25 درجه بارگيري شود، جايگاهداران نمي‌پذيرند كه در دماي پايين‌تر بنزين را تخليه كنند، توصيه من به رانندگان اين است كه در حال تخليه بنزين توسط تانكر‌ها، سوختگيري نكنند، در اين ساعت، بنزين در مخزن جايگاه با هوا تركيب شده و كيفيت آن كاهش مي‌يابد.