افتتاح سد سیمره؛ ویرانی یا آبادانی؟

 روز پنجشنبه 20 اسفندماه، بعد از 18 سال سد و نیروگاه سیمره افتتاح شد. سدی که چهارمین سد بزرگ کشور است و می رود که با خودش آبادانی یا خرابی تاریخی بیاورد.

دیروز اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهوری، سد سیمره چهارمین سد بزرگ کشور از لحاظ حجم مخزن و ارتفاع را افتتاح کرد. اقبال منش مجری طرح سد و نیروگاه سیمره صبح پنجشنبه در حاشیه بهره برداری از این طرح با حضور معاون رئیس جمهور اظهار داشت: طرح سد و نیروگاه سیمره واقع در استان ایلام با هزینه یک هزار و ۳۳۰ میلیارد تومان و پس از ۱۸ سال افتتاح شد و تاکنون بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب در پشت این سد ذخیره‌ شده است.

به گفته او نیروگاه برق سیمره شامل سه واحد ۱۶۰مگاواتی است که با بهره برداری از آن سالانه ۶۸۴گیگابایت برق تولید می کند و وارد مدار کشور می شود، برای اجرای این طرح یک هزار و ۳۳۰ میلیارد تومان هزینه شده است.

همچنین این سد دارای ۱۸۰ متر ارتفاع و از نوع بتونی دو قوسی است که ۴۸۰ مگاوات برق تولید می‌کند. براساس صحبت های اقبال منش مهم‌ترین هدف از اجرای این سد، تولید برق، کنترل سیلاب‌ها و روان آب ها، توسعه کشاورزی در منطقه، ایجاد اشتغال‌ و اقتصاد پایدار بوده است.

با تمام این صحبت ها، گفته می شود سیمره روی دشتی تاریخی بنا شده و آثار تاریخی را با خود به زیر آب برده است. داریوش قنبری، عضو کمیسیون اجتماعی و نماینده مردم ایلام، مهران، شیروان و چرداول در مجلس می گوید: افتتاح و آبگیری سد سیمره باعث نابودی آثار باستانی و مناطق کشاورزی می‌شود، طراحی این پروژه بدون هیچ فکر و کارشناسی انجام شده است.

به گفته او اولین عواقب آبگیری سد سیمره این است که صدها اثر تاریخی شناخته شده و ناشناس را با خود زیر آب می‌برد. چرا که وسعت محوطه باستانی سیمره آن قدر زیاد است که هنوز بسیاری از آثار تاریخی پشت سد شناسایی نشده است، تاکنون 100 محوطه متعلق به دوره‌های متخلف پیش از تاریخ مثل مفرغ، نوسنگی، مس و سنگ تا دوره تاریخی اشکانی، ساسانی و دوره اسلامی در پشت سد قرار دارد.

البته سال 90 محمد رهبری، مدیر طرح سد و نیروگاه سیمره در نشستی خبری گفت: با اتمام مطالعات باستان شناسی مجوز آبگیری مرحله ای سد سیمره از سوی سازمان میراث فرهنگی صادر شده است. در ادامه آن نشست، محمود میراسکندری رئیس پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی نیز که به تازگی به این سمت منصوب شده بود گفت: همکاری میان پژوهشکده و آب و نیرو در سال 85 آغاز شد که اولین قدم در این باره بررسی آثار این منطقه بود که توسط همکاران ما صورت گرفت و 150 محوطه تاریخی در حوزه سد سیمره شناسایی شد.

براساس صحبت های غلامرضا کرمیان، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران مرکز و استاد باستان شناسی هم ارزش شهر باستانی«رماوند» سیمره کوهدشت صد برابر سد سیمره است اما متاسفانه در آبگیری اولیه سد، بسیاری از سازه های این شهر تاریخی تخریب شده است. او دو سال پیش، همزمان با آب گیری سد گفت: سازمان میراث فرهنگی کشور مسئولیت بررسی و شناسایی محوطه های پشت سد سیمره را بر عهده داشته و تعداد آن ها را 120 محوطه برآورد کرده است و این یعنی ما با منطقه ای مهم از نظر باستان شناسی مواجه هستیم. فاصله محوطه فعلی تا محوطه قلعه گوری که قبلا کاوش شده 2 کیلومتر است و احتمال می رود قلعه گوری خانه اعیانی و برزقواله فضای آئینی بوده باشد.در آبگیری اولیه سد در اواخر سال 90 بسیاری از سازه ها تخریب شده اند.

البته در سال 92، سیدمحمدرضا رضازاده، مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اعلام کرد برای کاوش و انتقال بخشی از آثار باستانی واقع شده در محدوده دریاچه سد سیمره، عملیات آبگیری این سد با تاکید وزیر نیرو به تعویق افتاد تا دوباره سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فرصت محدود دیگری برای تکمیل کاوش‌های خود داشته باشد.

با این حال تنها مشکل سیمره، آثار تاریخی منطقه نیست. قنبری علاوه بر تخریب آثار تاریخی معتقد است که افتتاح سد سیمره به معنی اخراج مردم از زمین‌هایشان تلقی می‌شود. او ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات آب‌گیری سد سیمره نابودی زمین‌ها و خانه‌های کشاورزان است این در حالی است که مسئولان برای خرید زمین از مردم بسیار ضعیف عمل کرده‌اند به این صورت که آن‌ها قیمت هر هکتار زمین را دوازده میلیون تومان برآورد کرده‌اند که این بسیار ناچیز است.اراضی منطقه عرب رودبار بسیار حاصلخیز است که آن را می‌توانیم با زمین‌های شمال کشور مقایسه کنیم. اگر مسئولان در آینده مشکلات اراضی مردم را حل نکنند یقینا منطقه با معضلات اجتماعی روبرو می‌شود.
سد سیمره به عنوان بزرگترین پروژه سد سازی در استان ایلام است، رودخانه سیمره سرشاخه اصلی رود کرخه است که طرح سد ونیروگاه سیمره بر روی این رودخانه در حد فاصل استان‌های ایلام و لرستان و در چهل کیلومتری شمال غربی شهرستان دره شهر در حال اجراست.