سال جديد ميلادي به بدترين شكل براي توليدكنندگان نفت آغاز شده است. قيمت‌هاي نفت كماكان در سرازيري سقوط قرار دارند و روز به روز وضعيت توليدكنندگان را در شرايط وخيم‌تري قرار مي‌دهند. هيچ‌يك از كشورهاي توليدكننده نفت نيز حاضر نيستند براي كاهش توليد خود قدم پيش بگذارند و همه منتظرند تا ابتدا رقيب‌شان اين كار را انجام دهد.
اوپك چشم‌انتظار گوشه‌چشمي از عربستان براي كاهش توليد خود است، عربستان توليدكننده‌هاي ديگر مانند روسيه را در جلو صف قرار مي‌دهد، روسيه اعلام مي‌كند تا جايي كه بتواند نفت توليد مي‌كند هرچند جسته و گريخته قول همكاري براي كاهش توليد مي‌دهد، عراق بدون توقف مشغول افزايش توليد خود است و ايران هم تنها افزايش ظرفيت توليد و بازگشت به بازار را هدف قرار داده و به اميد هواي بهتر نشسته است. با اين اوصاف به نظر مي‌رسد كه بازار نفت وارد يك دور باطل شده و آنچه در عمل شاهد آن هستيم شيب ناملايم كاهش قيمت نفت است. در اين وضعيت انتشار گزارش ماه فوريه اوپك نيز چيز تازه‌يي در خود ندارد مگر كاهش 21درصدي قيمت نفت سبد مرجع اوپك در ماه ژانويه نسبت به ماه دسامبر؛ كاهشي كه قيمت متوسط سبد اين سازمان را به كمترين ميزان از سال 2003 تاكنون رسانده است. طبق اين گزارش توليد نفت ايران در ماه ژانويه 38هزار بشكه افزايش را تجربه كرده و قيمت نفت سنگين نيز با كاهشي چشمگير وارد كانال 24 دلاري شده است. اما در اين وضعيت نابسامان بازيگران بازار نفت منتظر كوچك‌ترين تلنگري هستند تا كمي بتوانند قيمت‌ها را به سمت بالا هل دهند.
اين تلنگر ممكن است يك احتمال نه چندان زياد براي گفت‌وگو ميان توليدكنندگان بزرگ نفت باشد كه كورسوي اميدي براي فعالان بازار فراهم مي‌كند و قيمت‌ها كمي بالا مي‌رود، اما با گذشت چند روز اتفاق خاصي نمي‌افتد و قيمت‌ها مجددا سقوط مي‌كنند. چنين اتفاقي روز گذشته در بازارهاي نفت روي داد. به گزارش «تعادل»و به نقل از رويترز، اظهارنظر يكي از وزراي كشورهاي عضو اوپك براي ساعاتي قيمت نفت را افزايش داد. اما به نظر مي‌رسد اين شايعات راه زيادي تا رسيدن به عمل دارند. هرچند اكنون زماني است كه كشورهاي توليدكننده نفت چاره‌يي جز گفت‌وگو و رسيدن به يك توافق را ندارند؛ چراكه بر اساس پيش‌بيني‌هايي كه در گزارش اوپك منتشر شده است رشد تقاضاي جهاني نفت براي سال 2016 حدود 200هزار بشكه در روز كاهش خواهد داشت و اگر توليدكنندگان نفت تصميمي براي كاهش توليد خود نگيرند قيمت نفت بيش از اين نيز كاهش خواهد يافت و مطمئنا اين امر مطلوب آنها نيست. سال استثنايي؛ اين تعبيري است كه اوپك در گزارش ماه فوريه خود درباره سال 2015 به كار برده است. سالي كه در آن رشد مصرف نفت‌خام به بيش از يك ميليون و 500هزار بشكه در روز رسيد و اين ميزان از رشد مصرف نفت بعد از رشد سال 2010 در رتبه دوم قرار دارد. در اين بين هم كشورهاي OECD و هم كشورهاي غيرOECD در اين افزايش مصرف سهم داشتند. سهم كشورهاي گروه اول 400هزار بشكه در روز و سهم كشورهاي گروه دوم يك ميليون و 100هزار بشكه بود.
اما به نظر نمي‌رسد كه اين روند مصرف در سال 2016 نيز ادامه داشته باشد. كشورهاي OECD با نا اطميناني‌هاي اقتصادي مواجه هستند كه رشد آنها را كاهش مي‌دهد و در كنار اين مساله توجه به افزايش بهره‌وري در مصرف انرژي و استفاده از سوخت‌هاي جايگزين در حمل‌ونقل جاده‌يي ديگر عواملي هستند كه پيش‌بيني مي‌شود تقاضاي كشورهاي صنعتي جهان را براي نفت كاهش دهند.
اما پيش‌بيني‌ها بر اين است كه رشد تقاضاي كشورهاي غيرOECD تقريبا در همان رقم يك ميليون و 100هزار بشكه‌يي باقي بماند. هرچند به نظر مي‌رسد كه رشد اقتصاد چين در سال جاري ميلادي كمتر از سال 2015 باشد اما در ساير كشورهاي عمده مصرف‌كننده انرژي در آسيا مانند هند انتظار بر اين است كه تقاضا براي نفت كماكان قابل توجه باشد. پيش‌بيني مي‌شود كه رشد تقاضاي هند در سال آينده 17 هزار بشكه افزون بر رشد 210هزار بشكه‌يي اين كشور در سال گذشته باشد. اگر افزايش موقتي قيمت نفت در اواخر ماه ژانويه را كنار بگذاريم، قيمت نفت سبد مرجع اوپك در نخستين ماه سال جديد ميلادي نسبت به ماه قبل از آن حدود 21درصد كاهش داشته است. به اين ترتيب ميانگين ماهانه قيمت اين سبد نفتي به پايين‌ترين سطح خود از سپتامبر 2003 به بعد رسيد. اين ميزان كاهش ماه‌به‌ماه قيمت نفت از دسامبر 2014 بي‌سابقه بوده است. در ماه ژانويه قيمت نفت سبد مرجع اوپك با 7دلار و 14سنت كاهش به ميانگين 26دلار و 50سنت رسيد. اين رقم نسبت به ژانويه سال گذشته كه قيمت نفت اوپك 44دلار و 85سنت معامله مي‌شد 40درصد كاهش را نشان مي‌دهد. اما چرا اين سقوط قيمت اتفاق افتاد؟ سه پاسخ براي اين پرسش وجود دارد، مازاد عرضه در بازار نفت، كندشدن رشد اقتصاد چين و زمستان ملايم در مناطق كليدي مصرف‌كننده انرژي! در بازارهاي آتي نيز روند كاهش قيمت معاملات نفتي براي سومين ماه متوالي ادامه دارد و قيمت‌ها در حال رسيدن به پايين‌ترين سطح خود در 12سال گذشته‌اند. قيمت نفت برنت در بورس ICE با 6دلار و 98سنت كاهش به 31دلار و 93سنت رسيد. در بورس Nymex نيز قيمت نفت WTI با 5دلار و 67سنت به 31دلار و 66سنت در هر بشكه رسيد. قيمت هر دو سبد نفتي در اين قراردادها در مقايسه با ژانويه سال 2015 حدود 35درصد كاهش را نشان مي‌دهند. همچنين فاصله قيمت بين نفت برنت و WTI نيز به 27سنت رسيد كه نزديك‌ترين بازه قيمتي بين اين دو سبد نفتي از سال 2010 است.
اما روز گذشته بازارهاي جهاني براي ساعاتي شاهد روند صعودي قيمت نفت بودند. به گزارش رويترز، قيمت نفت روز جمعه به اميد همكاري اعضاي اوپك و غيراوپك در پي صحبت‌هاي وزير انرژي امارات با افزايش مواجه شد. هرچند چنين مساله‌يي طرح شده است اما تحليلگران همچنان اعتقاد دارند كه چنين اتفاقي بعيد به نظر مي‌رسد و اوضاع هفتگي بازار نفت نيز چيزي جز كاهش 7درصدي بهاي برنت و كاهش 11درصدي بهاي دبليو‌تي‌اي نصيب توليدكنندگان نكرده است. هانس فن كليف اقتصاددان ارشد انرژي در اين باره به رويترز مي‌گويد: «نظر وزير انرژي امارات قيمت‌ها را به سمت بالا هل داده است اما بازار همچنان در روندي نزولي قرار دارد.»
سهيل بن محمد المرزوعي وزير انرژي امارات از تمايل سازمان كشورهاي صادركننده نفت خام براي مذاكره با ديگر صادركنندگان براي كاهش عرضه نفت صحبت كرده است. المرزوعي ادامه داده است كه وضعيت فعلي قيمت نفت براي توازن احتياج به كاهش عرضه دارد. پس از اين اظهارنظرها بهاي نفت دبليو تي‌اي با 4.5درصد افزايش به 27دلار و 39 سنت رسيد. در حالي كه اين نفت معاملاتي در روز قبل به كمترين ميزان خود از سال 2003 تاكنون رسيده بود. البته برخي نيز اين افزايش قيمت در نفت وست تگزاس اينترمديت را نتيجه‌يي از تغيير در رويكرد توليدكنندگان نفت امريكا براي پوشش بدهي‌ها و هزينه‌هاي خود دانسته‌اند.
ورود نفت ايران به كانال 24 دلاري
اگر در گزارش ماه فوريه اوپك نگاهي به قيمت نفت‌خام هر يك از اعضاي اين سازمان بيندازيم مشاهده مي‌كنيم كه بيشترين كاهش قيمت مربوط به نفت Oriente اكوادور و كمترين كاهش قيمت مربوط به نفت Minas اندونزي بوده است. نفت اكوادور در ماه ژانويه 2016 به‌طور ميانگين 24دلار و 3سنت در هر بشكه معامله شد كه نسبت به ماه دسامبر 2015 كه قيمت آن 32دلار و 18سنت بود معادل 8دلار و 15سنت كاهش را نشان مي‌دهد. نفت اندونزي نيز كه به تازگي مجددا به سبد نفتي اوپك بازگشته است در اين ماه 30دلار و 80سنت در هر بشكه معامله شد كه نسبت به ماه گذشته 2دلار و 73سنت كاهش را نشان مي‌دهد. همچنين عنوان ارزان‌ترين نفت بين كشورهاي عضو اوپك در ماه ژانويه نيز مجددا به نفت Merey ونزوئلا رسيد كه به‌طور ميانگين 20دلار و 80سنت معامله شد. درحالي‌كه اين نفت در ماه دسامبر 2015 در هر بشكه 24دلار و 42سنت فروخته مي‌شد كه نشان‌دهنده 3دلار و 62سنت كاهش قيمت براي ونزوئلايي‌هاست. نفت عربستان و عراق نيز از اين كاهش قيمت مصون نماندند و به ترتيب با 7دلار و 35سنت و 7دلار و 33سنت كاهش قيمت معادل 26دلار و 35سنت و 24دلار و 73سنت معامله شدند. اما نفت سنگين ايران در اين ماه 7دلار و 66سنت در هر بشكه كاهش قيمت را تجربه كرد. در حالي كه ايران در آخرين ماه سال گذشته ميلادي نفت خود را 31دلار و 73سنت در هر بشكه مي‌فروخت، در ماه ژانويه 2016 به‌طور ميانگين هر بشكه نفت خود را به قيمت 24دلار و 7سنت به فروش رساند.
حتي اگر قطب‌هاي بازار نفت تصميم بگيرند همين امروز به توافقي براي كاهش توليد خود برسند به نظر مي‌رسد بازار نفت چندماه نياز خواهد داشت تا باتوجه به كاهش تقاضا خصوصا از سوي چين و ورود نفت ايران وضعيت خود را سر و سامان دهد. خوش‌بين‌ترين كارشناسان نيز افزايش قيمت را تا قبل از نيمه دوم سال 2016 محتمل نمي‌دانند. البته عده‌يي نيز معتقدند امسال شاهد رشد قيمت‌هاي نفت نخواهيم بود و حتي بعضي كارشناسان احتمال مي‌دهند كه با اين روند، قيمت‌هاي نفت منفي شوند. اما به گزارش رويترز، روز گذشته و پس از رشد اندك قيمت‌هاي نفت يك بانك سرمايه‌گذاري با بيان اينكه چنين نوسان‌هايي در بازار نفت فعلا ادامه‌دار خواهد بود از احياي بازار در نيمه دوم 2016 گفته است.
