شاید شما یادتان نیاید. اما نگارنده به یاد می‌آورد که همین چند دهه پیش؛ بودند افراد و خانواده‌هایی که از تشک خواب خود؛ برای اتو کردن پیراهن و شلوار و دیگر لباس‌ها؛ استفاده بهینه می‌کردند! یک اتوی بی‌هزینه که حاصل کار بدی هم نداشت.
البته لباس‌های اتو شده به وسیله گرمای تشک؛ مصداق اصطلاح‌های آن زمان که: اتوی پیراهن فلانی، سر خروس را می‌برد یا می‌شود با اتوی شلوار بهمانی؛ هندوانه را قاچ کرد! نبودند. ولی به هر صورت؛ این رفتار اقتصادی؛ مصداقی از فناوری‌های خانگی به حساب می‌آمد.
رابطه خشکشویی با دست و دهان!
یکی از قدیمی‌های صنف خشکشویی و لباسشویی در خیابان ولیعصر تهران؛ در گفت‌وگو با خبرنگار صمت؛ به بیان درد دل‌های صنفی خود می‌پردازد و اینگونه می‌گوید: من قبل از انقلاب، وارد این حرفه شدم. در حال حاضر هم؛ 3 پسر خودم در همین صنف فعالیت می‌کنند.
نمی‌خواهم بگویم که این شغل درآمد ندارد؛ اما شغل ما؛ مانند هر صنف خدماتی دیگر؛ با شرایط اقتصادی مملکت و در نهایت با جیب مردم سروکار دارد. وی می‌افزاید: در شرایط فعلی هم خودتان بهتر از ما می‌دانید که بسیاری از مردم؛ سعی می‌کنند داشته‌های مالی و درآمد محدود خود را؛ صرف نیازهای نخست خود و خانواده‌شان کنند.
مقوله خشکشویی و لباسشویی؛ این روزها به سمت اختصاصی شدن پیش رفته و می‌رود. یعنی بیشتر مشتریان ما و دیگر همکارانم را کسانی تشکیل می‌دهند که به قول معروف؛ دست‌شان به دهن‌شان می‌رسد. متاسفانه بسیاری از مشتریان ما که از طبقات اجتماعی متوسط و کارمند و حتی کارگران بودند؛ مدتی است که از جلوی خشکشویی ما عبور می‌کنند و فقط برای ما؛ دست تکان می‌دهند. اگر شما می‌خواهید نبض اقتصاد شهر و کشورتان را بگیرید؛ یکی از راه‌های آن این است که آمار ریزش یا افزایش مشتریان لباسشویی‌ها و خشکشویی‌ها را بسنجید. شغل ما نمایانگر شرایط اقتصادی مملکت است.
صنف خشکشویی و ریزش واحدها
فرزند این خشکشویی‌دار قدیمی تهران نیز؛ ضمن بیان این موضوع که حال عمومی این صنف خوب نیست و برخلاف تصور مردم؛ فعالان در این صنف؛ پول پارو نمی‌کنند، می‌افزاید: در همین چند سال اخیر؛ حدود ۵۰درصد از فعالان خشکشویی‌ها، کسب‌وکار خود را رها کرده‌اند و از این صنف خارج شده‌اند. در حال حاضر بیش از ۹۰۰ واحد خشکشویی در تهران فعالیت دارند، این در حالی است که تعداد این واحدها در سال‌های نخست انقلاب؛ بیش از هزار و ۵۰۰ واحد بوده است. مشکلات بسیاری این صنف را احاطه کرده که اگر فکری برای آن نشود، به طور حتم تا چند سال دیگر اثری از خشکشویی‌ها نخواهد ماند. اصلی‌ترین بحرانی که خشکشویی‌ها با آن مواجه هستند، بحث نرخ‌گذاری روی خدمات این صنف است. نرخ‌هایی که برای خدمات صنف خشکشویی تعیین شده است؛ به هیچ‌وجه با شرایط اقتصادی و پرداختی‌های ریز و درشتی که اطراف صنف ما هست؛ همخوانی و سازگاری ندارد. به‌عنوان نمونه؛ قیمت مواد اولیه و دستمزد کارگران به شدت افزایش پیدا کرده، ولی نرخ‌های دریافتی ما؛ متناسب با رشد هزینه‌ها؛ بالا نرفته است.
نقش اروپا در صنف لباسشویی!
یکی دیگر از فعالان صنف لباسشویی و خشکشویی تهران؛ به خبرنگار صمت می‌گوید: مواد پاک‌کننده مورد نیاز خشکشویی‌ها؛ از اروپای غربی و آلمان وارد کشور می‌شود. بهای این مواد نیز که بیشتر آنها از مشتقات نفتی هستند، روز به روز، گران و گران‌تر می‌شود. به‌طوری که بنده خبر دارم و البته به چشم خودم دیده‌ام؛ رکود فعالیت‌های صنف لباسشویی و خشکشویی؛ موجب شده تا بسیاری از واحدهای صنفی ما؛ از ادامه فعالیت در این حرفه صرف‌نظر کنند. حتی بسیاری از کسانی که پول خود را به جای سپرده‌گذاری در بانک؛ صرف سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری و صنفی می‌کردند؛ از سرمایه‌گذاری در صنف ما صرف‌نظر کرده و روی خود را از خشکشویی‌ها و لباسشویی‌ها برگردانده‌اند. برای اینکه سرمایه‌گذار؛ پول خود را در حرفه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کند که برای او سوددهی داشته باشد. در حال حاضر سرقفلی یک مغازه ۴۰متری در نقاط شمالی شهر؛ بالاتر از ۲میلیارد تومان است! مشتریان ما؛ این هزینه‌ها را نمی‌بینند و فقط به چند هزار تومانی که بابت شست‌وشوی کت و شلوارشان پرداخت می‌کنند؛ توجه می‌کنند و آن رقم را زیاد و ناعادلانه می‌پندارند. هزینه‌های پیرامون خشکشویی‌ها موجب می‌شود تا سوددهی این شغل؛ به پایین‌ترین میزان خود برسد. هزینه‌های خشکشویی به طور متوسط سالی ۲۰درصد افزایش می‌یابد ولی نرخ صنف از این میزان رشد؛ پیروی نمی‌کند. مسئولان باید تدبیری بیندیشند تا واحدهای صنفی خدماتی؛ روزبه‌روز تقویت شوند. صاحب‌نظران صنف خشکشویی همگی روی این موضوع نظر واحد دارند که نرخ‌گذاری این صنف؛ باید براساس عرضه و تقاضای بازار کار؛ انجام شود. در حال حاضر برای ارائه خدمات؛ یک عدد ثابت را تعیین می‌کنند، در حالی که شرایط در نقاط گوناگون شهر تفاوت دارد. به‌عنوان نمونه برای واحدی که در شمیران فعالیت می‌کند، نباید نرخی مانند نقاط جنوبی شهر در نظر گرفته شود. برای اینکه نوع خدماتی که در واحدهای شمال شهر ارائه می‌شود؛ با سایر نقاط شهر متفاوت است.
نگاهی به نرخنامه صنف
براساس نرخنامه اعلام شده از سوی اتحادیه صنف لباسشویی و خشکشویی تهران؛ نرخ‌های جدید اعلام شده به تمامی واحدهای مجوزدار و زیر نظر و پوشش اتحادیه؛ که از ابتدای سال 1394 قابل استناد و اجرا بوده؛ به این شرح است: نرخ مصوب خدمات لباسشویی و خشکشویی از نوع درجه یک برای اتوی کت و شلوار 10 هزار تومان، اتو به همراه خشکشویی 18 هزار تومان، اتوی کت، 6 هزار تومان و همراه با خشکشویی 11 هزار تومان، اتوی شلوار 4 هزار تومان و همراه با خشکشویی 7 هزار تومان، اتوی بلوز 4 هزار تومان و همراه با خشکشویی 7 هزار تومان است. در این نرخنامه آمده است : نرخ اتوی مانتوی ساده 6 هزار و 500 تومان و همراه با خشکشویی 11 هزار تومان، اتوی پیراهن مردانه 4 هزار تومان و همراه با خشکشویی 7 هزار تومان، اتوی دامن 4 هزار تومان و به همراه خشکشویی 7 هزار تومان است. همچنین اتوی هر مترمربع پرده پارچه‌ای 2 هزار تومان و همراه با خشکشویی 4 هزار و 500 تومان و اتوی هر مترمربع پرده توری هزار و 500 تومان است. براساس این تعرفه؛ نرخ اتوی هر متر پرده توری به همراه خشکشویی 2 هزار و 200 تومان محاسبه می‌شود.
تقسیم‌بندی واحدهای خشکشویی
واحدهای خشکشویی براساس نوع خدماتی که ارائه می‌دهند به ۳ درجه تقسیم‌بندی شده‌اند و نرخ‌های متفاوتی دارند.
اجرت شست‌وشو و اتوی لباس‌های چین‌دار و پلیسه، لباس عروس، لباس‌شب بانوان، سنگ‌دوزی، روب دوشامبر، لباس‌های سفید و روشن، انواع جین، کتان، جیر، چرم، پوست، پرده‌های غیرمعمولی، روتختی، روفرشی، پتو، لحاف، تمامی لباس‌های غیرمعمولی و اجرت لکه‌گیری لباس در موقع صدور فاکتور در حضور مشتری تعیین می‌شود.
یکی از معضلات صنف خشکشویی و لباسشویی که بیشتر اهالی صنف لباسشویی و خشکشویی به آن اشاره می‌کنند؛ فرسوده بودن ماشین‌آلات و تجهیزات این بخش است. امید که نوسازی این حوزه؛ بیش از پیش مورد حمایت مالی مسئولان قرار بگیرد.