تجارت تلفن همراه تنها مختص خرید و فروش گوشی یا خطوط مخابراتی نمی‌شود بلکه دادوستد شماره‌های مرتب و رند را هم باید به فهرست تجارت این پدیده قرن اضافه کرد.
بازرگانی پرسودی که این سوال را در ذهن مخاطب قرار می‌دهد که چه کسی مرجع تعیین قیمت‌های چند میلیون تومانی تلفن‌های همراه به شمار می‌آید و اساسا این خطوط را از چه مرجعی می‌توان با قیمت مناسب تهیه کرد؟ پرسشی که در نهایت به ذات سودآور بازار سیاه ختم می‌شود. با این همه، مزایده فروش شماره‌های رند تلفن همراه در سال ۸۴ وقتی مخابرات هنوز دولتی بود، آغاز شد. در این سال نخستین مزایده شماره‌های رند به روش تعیین قیمت پایه و براساس بالاترین پیشنهاد ارسالی انجام شد. در آن زمان در هر دوره بین هزار تا ۲ هزار شماره رند به مزایده گذاشته می‌شد که البته همه آنها نیز به فروش نمی‌رفت و شماره‌های باقیمانده در نهایت در دوره‌های بعد به مزایده گذاشته می‌شدند. شیوه کار نیز به این شکل بود که در قانون مزایده‌های مخابرات دولتی، سیم‌کارت به قیمت پایه دولتی فروخته و بهای آن به حساب شرکت مخابرات واریز می‌شد و مابه‌تفاوت قیمتی که بیش از قیمت پایه از سوی خریداران پرداخت می‌شد، به کمیته امداد و بهزیستی داده می‌شد. از اساس نیز مجوز برگزاری مزایده برای شماره‌های رند با این شرط به مخابرات دولتی ارائه شده بود. به این ترتیب به دلیل برگزاری مزایده شماره‌های رند از سال ۸۴ تاکنون، درحال‌حاضر هزاران شماره رند همراه اول در دست شرکت ارتباطات سیار باقی مانده است. البته سابقه خرید و فروش این شماره‌ها نشان می‌دهد بسیاری از شماره‌های طلایی به فروش رسیده‌اند و آنچه باقی مانده تنها شماره‌های رند است.
اما شایعات از چه زمانی آغاز شدند
بررسی‌ها نشان می‌دهد، از زمان برگزاری نخستین دور مزایده شماره‌های رند و اعلام ارقام میلیونی برای خط‌هایی که با قیمت دولتی حداکثر یک میلیون تومان خریداری می‌شدند، شایعات درباره ارزش واقعی این شماره‌ها آغاز شده است. در آن دوران، ابوالفضل علیشاهی،رییس کمیسیون معاملات شرکت ارتباطات سیار درباره کسانی که در این مزایده‌ها شرکت و اقدام به خرید شماره‌های رند می‌کردند، گفته بود: کسانی که در این مزایده‌ها شرکت کرده و شماره‌های رند را خریداری می‌کنند، دلالانی هستند که با سرمایه‌های زیاد در این فرصت مناسب شماره‌های رند را می‌خرند و سپس آنها را با قیمتی بالاتر به خریداران این شماره‌ها می‌فروشند و نوعی تجارت لوکس به راه انداخته‌اند. فعالان بازار سیم‌کارت نیز در واکنش به گفته‌های رییس کمیسیون معاملات شرکت ارتباطات سیار اعلام کردند که در مزایده‌های شرکت ارتباطات سیار، سیم‌کارت‌ها به صورت غیرواقعی قیمت‌گذاری می‌شوند و به اصلاح مخابرات ارزان‌فروشی می‌کند و این روش، بازار سیاهی برای فروش دوباره شماره‌ها با قیمت واقعی‌تر و به مشتری‌های ویژه را فراهم کرد.
مرجع قیمت‌گذاری شماره‌های رند کجاست؟
بررسی بازار داد و ستد شماره‌های رند نشان می‌دهد در حال حاضر که بازار سیم‌کارت‌های دائمی در شرایط سکون به‌سر می‌برد، سیم‌کارت‌های رند همراه اول و دیگر اپراتورهای تلفن همراه از بازار جذابی برای برخی مشتریان برخوردار هستند، البته اوضاع با روزهای نه‌چندان دور که شماره‌های طلایی به قیمت حدود ۴۳ میلیون تومان فروخته می‌شد، بسیار متفاوت شده است. امروز قیمت‌ها برای شماره‌های ویژه بسیار فراتر از عدد و ارقامی است که ۱۰ سال پیش اعلام شده بود. آسان‌ترین روش برای اطلاع از آخرین شماره‌های رند و قیمت آنها مراجعه به سایت‌های خرید و فروش سیم‌کارت‌های رند است یا از طریق تماس با مراکز فروش سیم‌کارت رند فهرستی از جدیدترین شماره‌ها و قیمت‌ها برایتان ارسال می‌شود.
اکنون شماره‌هایی با کد استان‌های دیگر نیز میان این سیم‌کارت‌ها خودنمایی می‌کند. تجربه نشان داده بیشتر طرفداران شماره‌های رند طالب شماره‌های طلایی هستند و در انتخاب نخست شماره‌های همراه اول با کدهای قدیمی را انتخاب می‌کنند و در انتخاب دوم و سوم در بین کدهای قدیمی به دنبال شماره‌های بسیار رند می‌گردند. داود زارعیان، مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات در پاسخ به سوال صمت مبنی بر اینکه چه نهادی مسئولیت قیمت‌گذاری سیم‌کارت‌های رند را برعهده دارد می‌گوید: سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مسئولیت قیمت‌گذاری سیم‌کارت‌های رند را برعهده دارد. او اظهار می‌کند: در مجموع قیمت نهایی سیم‌کارت‌های رند از سوی بازار تعیین می‌شود و عوامل مختلفی مانند میزان رندی شماره این سیم‌کارت‌ها در این امر دخیل هستند. مقایسه با حدود قیمت شماره‌های رند فروش رفته و محاسبه تاثیر تورم بر آنها، از دیگر ملاک‌های تعیین قیمت شماره‌های رند است. به اعتقاد مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات کشش بازار مهم‌ترین رکن تعیین قیمت سیم‌کارت‌های رند است. البته قیمت‌گذاری در این حوزه چندان قابل پیش‌بینی نیست و همه چیز از سوی بازار تعیین می‌شود. وی اضافه می‌کند: براساس قاعده شماره‌های رند، بازیگر اصلی بازار این شماره‌ها سازمان تنظیم مقررات رادیویی است. در مجموع به طور میانگین در بین ۳ اپراتور تلفن‌همراه کشور به ترتیب سیم‌کارت‌های رند همراه اول، ایرانسل و رایتل بیشترین قیمت را به خود اختصاص می‌دهند.
زارعیان همچنین در پاسخ به این سوال که قیمت برخی شماره‌ها غیرواقعی به نظر می‌رسد، عنوان می‌کند: به‌طور معمول خرید و فروش شماره‌های رند به صورت توافقی انجام می‌شود و حدود قیمت بسته به نظر خریدار و فروشنده تغییر می‌کند. همچنان که همواره در این بازار، خریداران واقعی می‌توانند با کمی جست‌وجوی بیشتر با قیمت‌های بسیار پایین‌تر و مناسب شماره‌های مرتب و تا حدی رند مورد نظر خود را پیدا کنند.
ویژگی منحصربه‌فرد
افشار فروتن لاریجانی، رییس اتحادیه فروشندگان سیم‌کارت نیزدر گفت‌وگو با صمت درباره ملاک‌های تعیین قیمت در این بازار، تاکید می‌کند: بازار شماره‌های رند همواره متاثر از عرضه و تقاضا بوده است؛ علاوه بر این شماره رند دارای مشابه خود نیست و این منحصربه‌فرد بودن همواره امکان اعمال سلیقه را برای فروشنده بازمی‌گذارد. علاوه‌بر این شماره رند جنبه سرمایه‌ای نیز دارد از این‌رو برخی از سرمایه‌گذاران به این بازار وارد شده‌اند. در نتیجه این عامل بیش از پیش بازار شماره رند را از شرایط اقتصادی کشور تاثیرپذیر کرده است.
فروش شماره‌های رند ضابطه‌مند می‌شود
در حال حاضر دستورالعمل واگذاری شماره‌های تلفن‌همراه و ثابت رند (مرتب) و مناسب از سوی کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تصویب شد. هدف از تصویب این دستورالعمل، یکسان‌سازی شرایط و روند واگذاری شماره‌های رند (مرتب) تلفن همراه برای تمامی اپراتورها، شفاف‌سازی در قیمت‌گذاری این شماره‌ها، ضابطه‌مند شدن و برخورد یکسان با متقاضیان و آگاه کردن آنان از شماره‌های رند موجود در هر اپراتور بوده است. در این دستورالعمل، درباره شماره‌های رند و مناسب تفکیک قائل شده و ملاک تشخیص رند یا مناسب بودن شماره‌ها، اپراتور است. براین اساس، شماره رند (مرتب) تلفن همراه و ثابت شامل شماره‌هایی است که به دلیل روان بودن یا داشتن موسیقی لفظی یا روابط عددی، به راحتی در ذهن افراد ثبت می‌شود.
همچنین شماره مناسب شامل شماره‌هایی است که براساس نوع شماره، دارای متقاضی خاص بوده و قیمت آنها متفاوت از قیمت معمول در بازار است. بر این اساس، اپراتور براساس دستورالعمل اجرایی می‌تواند شماره‌های تلفن همراه و ثابت رند (مرتب) و مناسب را بالاتر از قیمت‌های تعیین شده در پروانه و مصوبات کمیسیون واگذار کند.
زهره رجب‌نیا - گروه تجارت / صمت