استفاده از پله‌برقی در مراکز بزرگ کشورهای جهان گسترش پیدا کرده است. هر چند در کشور ما نیز از این دستگاه استفاده زیادی می‌شود اما تولید آن یا به مونتاژ محدود است یا به طور کامل از کشورهای دیگر وارد می‌شود.
کارشناسان این صنعت معتقدند که دانش فنی روز، سرمایه‌گذاری، حمایت دولتی و ایجاد بسترهای صادراتی از پیش‌نیازهای تولید در صنعت پله‌برقی است. رحیم ادریسی، نایب‌رییس سندیکای آسانسور و پله‌برقی درباره تعداد واحدهای تولیدی پله‌برقی به صمت گفت: دو واحد تولیدی در این زمینه وجود دارد که یکی از آنها در تهران و دیگری در مشهد است. در این واحدها برخی قطعات تولید می‌شود و بقیه هم به صورت مونتاژ است. البته تولید پله‌برقی در ایران با فناوری و لیسانس یک کشور خاص نیست، بلکه به صورت کپی‌برداری است. وی درباره میزان تولید پله‌برقی عنوان کرد: ظرفیت تولید پله‌برقی در کشور پایین و بدون نشان(برند) و لیسانس یک کشور خاص است. غیر از واردات قطعات و مونتاژ آنها در کشور، پله‌برقی به صورت یک مجموعه کامل و ساخته شده هم وارد می‌شود. این واردات به‌طور معمول تا ۹۹ درصد از چین انجام می‌شود.
تولید پله‌برقی
نایب‌رییس سندیکای آسانسور و پله‌برقی درباره کیفیت پله‌برقی‌های چینی تصریح کرد: این پله‌برقی‌ها نشان(برند)های متفاوتی دارند. برخی نشان(برند)های اروپایی در کشور چین، کارخانه تاسیس کرده‌اند و پله‌برقی با لیسانس خودشان و با کیفیت بالا تولید می‌کنند؛ اما در چین کارخانه‌های خاصی هم هستند که نشان(برند) خاصی ندارند. وی درباره نبود ظرفیت تولید پله‌برقی در داخل کشور گفت: ظرفیت و توانایی تولید را داریم. درحال حاضر هم دو کارگاه در کشور برای تولید و مونتاژ قطعات وجود دارد. اما با توجه به سال‌های تحریم زمینه برای فعالیت آن چنان مهیا نبوده است و این دو کارگاه هم به صورت خودجوش و بدون هیچ‌گونه حمایتی توانسته‌اند به این مرحله برسند. به علاوه اینکه در سال‌های گذشته و با وجود تحریم‌ها شرایط جذب سرمایه را نداشتیم. ادریسی افزود: تولید پله‌برقی زمانی توجیه اقتصادی خواهد داشت که با هدف صادرات و اصولی باشد. بنابراین باید با لیسانس و نشان(برند) یک شرکت معتبر ساخته شود تا بتوانیم به کشورهای آسیای میانه صادر کنیم. در آن صورت پله‌برقی توجیه اقتصادی خواهد داشت. وی با بیان اینکه صادرات خاصی در صنعت پله‌برقی وجود ندارد، گفت: آنچه تولید می‌شود برای تامین نیاز کشور است و به صورت اندک به کشورهای عراق و ارمنستان صادر شده است اما این میزان اندک به معنی صادرات نیست؛ چراکه باید شکل و شیوه خاص خود را داشته و با برنامه‌ریزی و به صورت عمده باشد. نایب‌رییس سندیکای آسانسور و پله‌برقی با بیان اینکه صنعت پله‌برقی به صورت مونتاژ است، توضیح داد: در داخل کشور صنعت پله‌برقی بیشتر به صورت نصب و راه‌اندازی است؛ چراکه بیشتر پله‌برقی مورد نیاز داخل وارداتی است و دو کارگاه یاد شده تنها می‌توانند حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ عدد را مونتاژ کنند و به فروش برسانند اما عمده نیاز داخل به صورت وارداتی است.
ادریسی درباره دانش فنی مورد نیاز تولید پله‌برقی گفت: دانش فنی مورد نیاز این صنعت در کشور به صورت کپی‌برداری است. به عبارتی مهندسی معکوس می‌کنیم یعنی ما مشابه قطعه ساخته شده در کشور دیگری را می‌سازیم اما روی این قطعه هیچ آزمایشی و استانداردی نمی‌توانیم انجام دهیم. شرایط آزمایش کیفی و استاندارد پله‌برقی هم در کشور وجود ندارد. ادریسی درباره تولید پله‌برقی‌های هوشمند نیز ابراز کرد: این نوع پله‌برقی‌ها فناوری خاصی نمی‌خواهد و تولید آنها با پله‌برقی معمولی فرقی نمی‌کند. نایب‌رییس سندیکای آسانسور و پله‌برقی با اشاره به دوران پس از برجام نیز گفت: تولید پله‌برقی تنها برای مصارف داخل کشور توجیه اقتصادی ندارد؛ چراکه حداقل باید ۱۰۰۰ دستگاه پله‌برقی تولید شود تا صرفه اقتصادی داشته باشد. از این رو دولت باید زمینه‌های صادراتی را مهیا کند. به علاوه اینکه صادرات باید مولفه رقابت‌پذیری داشته باشد. وی با بیان اینکه باید برای تولید و صادرات پله‌برقی در ایران کار کارشناسی شود، گفت: باید پله‌برقی با نشان(برند) خاص تولید شود. ادریسی در توضیح مختصات صنعت پله‌برقی نیز افزود: این صنعت بیشتر از ماشین‌آلات به نیروی انسانی نیاز دارد.
نیاز به سرمایه‌گذاری
دبیر انجمن صنفی قطعات آسانسور و پله‌برقی در گفت‌وگو با صمت بیان کرد: حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد پله‌برقی مورد نیاز در داخل کشور تولید می‌شود بقیه آن نیز به صورت وارداتی است؛ چراکه فناوری خاص و ویژه خود را دارد و هر تولیدکننده‌ای سمت این صنعت نمی‌رود. صمدشفایی درباره ماشین‌آلات مورد نیاز برای تولید پله‌برقی گفت: امکانات ساخت برخی قطعات پله‌برقی در کشور وجود دارد. البته بیش از ۲۰۰ تا ۳۰۰ نوع قطعه در پله‌برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دبیر انجمن صنفی قطعات آسانسور و پله‌برقی درباره هماهنگی تولید پله‌برقی با دانش فنی روز اظهار کرد: درحال حاضر در نصب پله‌برقی مشکلی وجود ندارد و دو دانشگاه آسانسور در کشور وجود دارد که به صورت اختصاصی تولید و نصب پله‌برقی و آسانسور را تدریس می‌کنند. اما در زمینه تولید دستگاه پله‌برقی محدودیت‌هایی در کشور داریم؛ چرا که این صنعت به سرمایه‌گذاری زیاد و دانش تولید نیاز دارد. وی درباره تعداد تولید‌کنندکان و سرمایه‌گذاران صنعت پله‌برقی نیز گفت: در حل حاضر تولید‌کنندگان پله‌برقی کشور سرمایه‌گذار داخلی هستند و به صورت شخصی فعالیت می‌کنند. البته اگر سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت پله‌برقی ورود کنند این صنعت رشد چشمگیری خواهد داشت. شفایی درباره چالش‌های صنعت پله‌برقی عنوان کرد: کارفرما در این صنعت با رانت‌های خاصی قراردادهایی با شرکت‌های خارجی می‌بندد و هزینه‌ای که پرداخت می‌کنند نیز چندین برابر است.
وی افزود: تنها نشان(برند)ی که قراردادهای زیادی با خط مترو بسته، نشان(برند) فتحی الماس است که چندین سال است در کشور فعالیت می‌کند. دبیر انجمن صنفی قطعات آسانسور و پله‌برقی در پاسخ به این سوال که چه پیش‌نیاز‌هایی برای تولید پله‌برقی در کشور لازم داریم، گفت: تولید‌کننده اگر نسبت به این موضوع دلگرم باشد که از تولیدات او حمایت می‌شود به یقین در این راه محکم‌تر قدم برمی‌دارد. تولید پله‌برقی قطعات خاص و سنگین می‌خواهد. در مقابل باید حمایت‌های خاص هم از این صنعت شود اما وقتی سرمایه‌گذاری در این عرصه ورود کند سرعت کار بیشتر خواهد بود.
وی افزود: در‌اختیار گذاشتن ماشین‌آلات و تجهیزات ساخت و تولید باعث افزایش سرعت عمل در این صنعت می‌شود. به علاوه اینکه برخی معافیت مالیاتی و بیمه‌ای می‌تواند به تولید‌کننده کمک کند.
دبیر انجمن صنفی قطعات آسانسور و پله‌برقی با اشاره به قیمت تمام‌شده تولید پله‌برقی تصریح کرد: قیمت تمام‌شده تولید پله‌برقی در کشور بالا است. حالا اگر برخی معافیت‌های گمرکی حاکم باشد و واردات انجام شود با بررسی این قیمت تمام‌شده و قطعات وارد شده می‌توان فهمید که قیمت‌ها با هم منافات دارد. با این شرایط سرمایه‌گذار هیچ وقت به این صنعت گرایش پیدا نمی‌کند.
وی با بیان اینکه جامعه ما نیازمند توسعه صنعت پله‌برقی است، گفت: استفاده از پله‌برقی زیاد شده است. اما به طور معمول می‌بینیم که بیشتر به سراغ نشان(برند)های چینی می‌روند که برخی نمایندگی و خدمات پس از فروش دارند و برخی ندارند و مشکل‌ساز هستند. از این رو اگر از تولید کنندکان حمایت شود به یقین می‌توانند این صنعت را پوشش دهند. شفایی همچنین درباره کیفیت پله‌برقی‌های چینی بیان کرد: هرچند کالاهای چینی نام خوبی در بازار از لحاظ کیفیت ندارند اما کشور چین هم کالاهای با‌کیفیت تولید می‌کند. قطعاتی که در کشور مونتاژ می‌شود نیز کیفیت خوبی دارد.
صفیه رضایی - گروه صنعت / صمت