2 ماه تا پايان سال جاري باقي مانده و در آستانه عيد نوروز، مساله فروشندگي‌هاي موقت مطرح شده است. در چند سال اخير نمايشگاه‌هايي با عنوان بهاره برگزار مي‌شود كه انتقاد‌ها و گمانه‌زني‌هاي فراواني را به‌دنبال آورده است. از طرفي، دولت معتقد است كه بايد اين نمايشگاه‌ها هر ساله بر پا شوند، اما از طرفي ديگر، قائم مقام وزارت صنعت، معدن و تجارت بر اساس شكايت‌هاي اصناف مبني بر تعطيلي اين نمايشگاه‌ها اصرار داشت كه بايد نمايشگاه‌هاي بهاره بايد متوقف شود. موضوع ديگر اينكه اين نمايشگاه‌ها قرار بود براي كاهش واسطه گري‌ها و دستفروشان برگزار شود، اما همچنان اين مشكل حل نشده و به علت افزايش بيكاري تا حدودي افزايش هم داشته است.
دو ماه تا پايان سال باقي مانده و بحث برپايي نمايشگاه‌هاي بهاره در کانون توجه قرار گرفته است. اين موضوع از طرفي موجب رونق اقتصادي مي‌شود و از طرفي ديگر مشكلات زيادي به وجود مي‌آورد كه دولت و ارگان‌هاي ديگر هر ساله به دنبال راه حل آن هستند. برپايي چنين نمايشگاه‌هايي قدرت خريد مردم را بالا مي‌برد و مردم مي‌توانند مايحتاج خود را تهيه كنند. شايد محصولات اين مراكز بي‌كيفيت باشند اما مي‌توانند به طبقاتي كه داراي درآمد پايين هستند كمك كرده تا روز‌هاي نوروزي خود را سپري كنند. از سويي ديگر نظر اصناف اين است كه به دليل انباشت توليد و مشكلات ركودي نظام توزيع، اين نمايشگاه‌ها برگزار نشده و واحدهاي صنفي، فروش‌هاي فوق‌العاده برگزار كنند. اين مساله با مخالفت دولت مواجه شد و معاون رئيس جمهور دستور داد كه امسال هم مانند سال‌هاي گذشته نمايشگاه‌هاي بهاره برگزار مي‌شود. اين نمايشگاه‌ها سال‌ها است كه به عنوان عامل كنترل گران فروشي بازار و و كمك به خانواده‌هاي كم درآمد برگزار مي‌شود. از چند سال گذشته بحث‌هایی درباره كيفيت كالا‌هاي اين نمايشگاه‌ها مطرح شده مبنی بر این‌كه كيفيت كالا‌هايي كه در نمايشگاه‌هاي بهاره عرضه مي‌شود، با آنچه مسئولان وعده مي‌دهند، اختلاف معنا‌دار دارد. برخي شهروندان معتقدند كه قيمت‌ها در نمايشگاه‌هاي بهاره مناسب نيست و با صرف وقت زياد در شلوغي اين نمايشگاه‌ها كالا‌هايي با همان قيمت بنگاه‌ها خريداري كنند؟ مساله ديگر اينكه در روز‌هاي پاياني سال حضور دستفروشان افزايش مي‌يابد و دولت به دنبال كنترل اين معضلات است.
بهاره مشكل‌ساز
نمايشگاه‌هاي بهاره چند سالي است كه در تهران و چند استان كشور فعاليت مي‌كنند كه برابر آمار شوراي اصناف كشور، در سال 93 بيش از 18 هزار و 500 غرقه در اين 280 نمايشگاه فعاليت داشتند. هر ساله با نزديك شدن به روز‌هاي پاياني سال، شاهد افزايش قيمت در بسياري از اقلام هستيم؛ اقلامي مانند مواد غذايي، خشكبار آجيل، پوشاك و... كه در سبد خريد شهروندان ايراني نقش عمده‌اي را ايفا مي‌كنند. به دليل افزايش قيمت محصولات و مهار گران‌فروشي، وزارت صنعت، معدن و تجارت با برگزاري نمايشگاه‌هاي عرضه مستقيم به نام نمايشگاه بهاره سعي داشت اين معضلات را بر طرف سازد. اين اقدامات دولت در جهت حذف واسطه‌ها و دلالان انجام شد، اما شاهد كاهش آنها نبوديم و شواهد نشان مي‌دهد كه اين مسائل بيشتر از قبل شده است. دولت به دنبال اين بود كه كالا‌ها را به صورت مستقيم از واحدهاي صنفي به دست مصرف‌كنندگان برساند كه در اين بين واحدهاي صنفي عرضه‌كننده كالا از برگزاري اين نمايشگاه ناراضي‌اند، چون معتقدند در زمان افزايش تقاضا، مردم به اين نمايشگاه‌ها هجوم مي‌آورند و در زماني كه آنها مي‌توانند فروش خوبي داشته باشند، فروششان به دليل برگزاري اين نمايشگاه‌ها رونق مورد انتظار را ندارد. اين مسائل موجب شد تا فروشندگان به اصناف مربوطه شكاياتي مبني بر توقف فعاليت اين نمايشگاه‌ها داشته باشند. برخي ديگر معتقدند فروش فوق‌العاده و حراج با نظارت اتحاديه جايگزين فروش كالا‌ها در نمايشگاه بهاره شود. يكي از مسئولان مطرح كرد كه با توجه به فراواني كالا و شرايط رقابتي كشور دليلي بر برگزاري نمايشگاه بهاره نديديم و اميدواريم در اين حركت اتحاديه‌هاي صنفي بتوانند نيازهاي مردم را برآورده كنند. اين نمايشگاه از نظر پوشاك بد نبود. شايد بتوان گفت از نظر برخي از مردم مناسب بود. اما مساله اين است كه قيمت‌هاي اعلام شده از سوي مسئولان براي كالا‌هاي باكيفيت است ولي چرا فروشندگان تنها براي اينكه اين مصوبات را اجرا كنند و بگويند آنچه گفته شده را انجام مي‌دهيم كالاي بي‌كيفیتي را با بالا‌ترين قيمت مي‌فروشند.
كابوس دستفروشان
دستفروشي، نمونه‌اي از مشاغل كاذب جامعه است كه روز به روز افراد بيشتري به آن گرايش پيدا مي‌كنند. اشتغال كاذب يا بيكاري پنهان پديده‌اي است كه بعد از انقلاب صنعتي همراه با توسعه شهرها در كشورهاي پيشرفته و سپس در حال توسعه از جمله ايران گسترش بيشتر يافته و هم‌اكنون نيز ادامه دارد. اكنون كه به بازار شب عيد نزديك مي‌شويم، بروز مشاغل كاذب حاكي از اين است كه آمار بيكاري بيشتر از آماري است كه اكنون از سوي مراجع رسمي اعلام مي‌شود. حل مشكلات متعدد در بازار كار از جمله مشاغل كاذب، نيازمند سياست‌گذاري‌هاي درست از سوي وزارت كار است. دستفروشان همه اقلام مورد نياز شهروندان را به فروش مي‌رسانند، از محصولاتي مانند پوشاك و لباس مردانه، زنانه، بچه گانه و كيف و كفش گرفته تا سفره، لوازم آشپزخانه، دسته‌هاي گل، سازدهني، اسباب بازي، ترقه و لوازم آتش بازي و... هرچه بخواهيد دستفروشان دارند. بسياري از اين دستفروشان خود بنگاه توليدي يا فروشگاه دارند و با نزديك شدن به عيد نوروز فرصت را براي سود بيشتر مهيا مي‌بينند. برخي از اين دستفروشان در همين نمايشگاه‌هاي بهاره غرفه‌دار هستند و ديگر تمايل به ادامه كار در اين غرفه‌ها ندارند. گويا ميزان اجاره اين غرفه‌ها بالا است و برخي فروشندگان كه درآمد زيادي هم ندارند نمي‌توانند از عهده اين اجاره‌ها بر آيند. برخي ديگر هم كه چاره‌اي جز كار در نمايشگاه‌هاي بهاره ندارند براي هماهنگي دخل و خرج خود به قيمت محصولات خود مي‌افزايند. وجود دستفروشان به ضرر اقتصاد كشور است و بايد تدابيري براي مهار اين معضل اجتماعي- اقتصادي انديشيد. حضور دستفروشان در پايتخت تا حدودي به همه خيابان‌هاي تهران سرايت كرده است. از خيابان وليعصر گرفته تا خيابان جمهوري و صادقيه و بسياري مناطق ديگر مي‌توان رد پاي اين دستفروشان را دنبال كرد. برخي دستفروشان مي‌گويند كه بابت مكاني كه در آن مشغول به فعاليت هستند به شهرداري پول مي‌پردازند. برخي ديگر نيز مكان‌هاي جديد پيدا كردند و هنوز به شهرداري پولي پرداخت نمي‌كنند. اگر اين گمانه زني‌ها درباره دريافت پول از دستفروشان صحيح باشد، شهرداري‌ها باید مكاني را مانند جمعه بازار‌هاي قديمي ترتيب دهند تا دستفروشان در آنجا مشغول به كار شوند. فروشگاه‌هاي بهاره نيز به كار خود ادامه مي‌دهند. امروز پنج ميليون بيكار در كشور موجود است كه همه به دنبال بهبود اوضاع زندگي خود هستند. دولت با چنين اقداماتي مي‌تواند حداقل در چند ماه پاياني سال بيكاري را كنترل كند و از طرفي ديگر دستفروشان را به سمت فروش قانوني هدايت كند. شايد با اين كار برخي از كالا‌هاي خارجي غيرمجاز كه در گذشته از طريق دستفروشان به كشور وارد مي‌شد كاهش يابد. اگر دولت به ادامه كار نمايشگاه‌هاي بهاره اصرار دارد مي‌تواند تعداد اين نمايشگاه را افزايش دهد و اجاره‌بهاي اين غرفه‌ها را کاهش دهد تا شاهد كاهش دستفروشان خياباني باشيم.
آرمان حجت‌صالحی - آرمان