بافت فرسوده علیرغم انسجام محله‌ای و بافت اجتماعی قوی نیز بواسطه موقعیت شهری خود در میان سایر پهنه‌های شهری، از مشکلاتی فراتر از نحوه ساخت‌وساز و مسایل رنج می‌برند. از این رو دخالت در این بافت‌ها صرفاً نمی‌بایست از نوع اقدامات کالبدی باشد. فرسودگی بافت که نتیجه فرسایش کالبدی، اقتصادی است به مرور موجب تضعیف امکان استفاده مناسب و کارا از زمین و هدر رفتن زمین در بخش‌های توانمند شهر ـ محدوده‌های مرکزی و بافت قدیمی ـ می‌شود. فضاهای خالی و بافتهای فرسوده در دل شهرها در حالی رها شده‌اند که گسترش کالبدی شهر هر روز معضلی جدید بر مسائل و مشکلات موجود می‌افزاید.
در بسیاری از هسته‌های قدیمی، آنچه دارای ارزش است نه کالبد موجود و بناها و ساخت شهرهای آن، که گذرها، مراکز محله‌ای، روابط اجتماعی میان ساکنین، یادمان‌ها و نشان‌های بافت است که دارای ارزش اجتماعی و فرهنگی است.
از این رو دخالت در این بافت‌ها صرفاً نمی‌بایست از نوع اقدامات کالبدی، اصطلاحاً بازسازی از نوع تخریب و دوباره ساختن باشد. در بسیاری از عرصه‌ها بهسازی بافت و اقدام خرد و مشارکتی با مردم ساکن در آن شیوهٔ بسیار مطلوب و پایداری را ارائه می‌دهد که می‌تواند در طول دورهٔ کوتاه‌مدت صورت پذیرد و رفاه شهروندی را در بافت توانمند سازد.استاندار اصفهان ضمن تاكيد بر ضرورت تسريع در احياي بافت هاي فرسوده، پيشرفت احياي بافت فرسوده ي اصفهان را در شأن اين استان نمی داند. رسول زرگر پور گفت: براساس پيش بيني ها بايد ۶۰ درصد بافت فرسوده شهر اصفهان احيا مي شد ولي در حال حاضر ۲۰ درصد اين بافت احيا شده و اين مسئله در شان شهراصفهان نيست.
وی با بيان اينكه بافت هاي فرسوده علاوه بر مسائل و مشكلات كالبدي، اقتصادي و فرهنگي فضاهاي شهري را هم با مشكل مواجه کرده است ، افزود: به منظور پيشگيري از عواقب نامطلوب و گاه غير قابل جبران اين معضل فراگير، سياستگذاري جهت احياي بافت هاي فرسوده شهري و نوسازي ضروري است.استاندار اصفهان با بيان اينكه احياي بافت هاي فرسوده در زيبا سازي شهر و ارائه خدمات امدادي و شهري به مردم نقش موثري دارد، گفت: بايد به عمليات احياي اين بافت ها سرعت داد و اگر نياز به تصويب مصوبات جديد و هرگونه همكاري استانداري اصفهان در اين زمينه وجود داشته باشد نهايت همكاري صورت خواهد گرفت.
مردم در بازآفرینی بافت فرسوده نقش اساسی دارند
طرح‌های ساماندهی بافت فرسوده در زمره طرح‌های تفصیلی ویژه‌ای است که باید براساس واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ساکنان این نوع بافت انجام گیرد.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در این باره به "جوان" گفت: در ۲۳۰۰ هكتار بافت فرسوده در مناطق ۱۵ گانه شهر اصفهان ۵۵ لكه بافت فرسوده شناسايي شده است كه در آنها پلاك هاي ريزدانه اي وجود دارد و امكان نوسازي آن فراهم نيست و تنها پيشنهاد براي نوسازي اين بافت، تجميع پلاك هاي ريزدانه است. حسین جعفری پیرامون مشکلات بافت فرسوده افزود: باف فرسوده به لحاظ ایمن نبودن ، کمبود خدمات و ناکافی بودن زیرساخت ها و همچنین عدم دسترسی اسان مشکلاتی دارند که امنیت این بافت ها را دچار خدشه کرده است.
وی ادامه داد: این مشکلات باعث می شود که جمعیت حاکم در بافت های فرسوده اصولاً از جمعیت بومی تخلیه شده و به نقاط دیگر شهرها انتقال داده می شوند و بافت ها خالی از سکنه می شوند و یا حتی ناهنجاری هایی اتفاق می افتد که این بافت ها را دچار مشکل می کند.وی با اشاره به اینکه بافت های فرسوده به دلیل کمبود سرانه های فرهنگی ، آموزشی و زیرساخت های شهری دچار مشکلات زیادی هستند، اضافه کرد: ورود افراد مهاجر مشکلات بافت های فرسوده را چند برابر می کند و علیرغم اینکه بسیاری از افراد به بافت های تاریخی تعلق خاطر دارند ، این محلات دچار مشکلاتی هستند.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان خاطر نشان کرد: برای کاهش این مشکلات، باید مطالعات دقیقی از معضلات و دلایل به وجود آمدن آنها در بافت های فرسوده انجام شود و راهکارهای مرتبط مورد بررسی قرار گیرد.
وی افزود: اولین راهکار این است که همه ی افراد ساکن در این محله ها را شناسایی و نسبت به حق و حقوق خود و آسیب هایی که در بافت فرسوده وجود دارد ، آگاه شوند.
جعفری با بیان اینکه نقش مردم در حل مشکل بازآفرینی بافت فرسوده بسیار مهم و اساسی است ، گفت: معضلات بافت های فرسوده اجتماعی است نه عمرانی ؛ در این بافت ها مداخله مستقیم دولت و شهرداری هم کارساز نیست بلکه خود مردم نقش اساسی تری دارند ضمن اینکه همه ی دستگاهها باید نقش خود را همانگونه که در نقاط برخوردار انجام می دهند، در نقاط فرسوده هم به وظایف خود عمل کنند تا عارضه های بافت فرسوده مرتفع شود.
وی ادامه داد: نکته حائز اهمیت این است که مردم باید احساس کنند مسؤولان شهری در جهت بالابردن کیفیت زندگی و مسائل اقتصادی و کالبدی آنها گام برمی دارند.
به هر حال بسیار پر واضح است که طی سالیان گذشته ، شهرداری اصفهان راهکارهای مختلفی رادرجهت احیا و بازسازی بافتهای فرسوده شهری تجربه کرده است اما در واقع احیا ، نوسازی و بهسازی بافتهای فرسوده اتفاق نمی افتد مگر اینکه این مسئله توسط مشارکت و حضور و همدلی مردم صورت پذیرد.
امروزه مشارکت از ارکان مهم تجدید حیات شهری به حساب می آید. یکی از زمینه های مشارکت مردم در عرصه شهر، مشارکت در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده می باشد. نقش مردم در بهسازی و اصلاح بافت های فرسوده شهری تعیین کننده و تاثیرگذار است.به نظر می رسد در بافت های فرسوده با توجه به وسعت دامنه و شدت مسایل گریبان گیر این بافت ها، کارآمدترین رویکردی که بتوان برای مواجهه با کاستی ها و نارسایی ها اتخاذ نمود رویکرد مشارکتی باشد.
* راضیه کشاورز / جوان آنلاین