باراک اوباما با امضای قانون بودجه 1.1 تریلیون دلاری کشورش، طرح محدودیت صدور ویزا را تصویب کرد تا این بحث مطرح شود که با لغو تحریم‌های پیشین علیه ایران، تحریم تازه‌ای به نام تحریم سفر و گردشگری ضد کشورمان اعمال شده است.
در شرایطی که مقصد ایران روز به روز بیش از پیش از رسانه‌های مختلف دنیا به عنوان یکی از مقاصد محبوب سال آتی میلادی معرفی می‌شود، حالا طرح کنگره آمریکا که به موجب آن، سفر بدون ویزای شهروندان 38 کشور به این کشور در صورت سفر به یکی از کشورهای ایران، سوریه، سودان و عراق امکان‌پذیر نخواهد بود، به گفته کارشناسان احتمالا گردشگری ایران را با چالش جدیدی مواجه خواهد کرد. اما در حالی این قانون نام چهار کشور فوق را مطرح کرده که در سال‌های گذشته بیشتر شاهد ایجاد حوادث تروریستی توسط شهروندانی از کشورهایی چون عربستان سعودی و پاکستان بوده‌ایم؛ کشورهایی که اسامی آنها در این لیست دیده نمی‌شود.
این طرح که پیش از این با مخالفت اتحادیه انجمن‌های مسافرتی آمریکا، تعدادی از نمایندگان سنا، لابی شورای ملی ایرانیان آمریکا و اتحادیه آزادی‌های مدنی این کشور مواجه شده بود، حالا به تصویب رسیده و بسیاری بر این باورند که ممکن است ضربات جبران‌ناپذیری به صنعت سفر و گردشگری و همچنین روند سرمایه‌گذاری و تجارت خارجی در ایران وارد آید؛ چه اینکه مساله تنها محدود شدن سفر خارجی‌هایی که به قصد گردش به ایران می‌آیند نیست و این موضوع بر سفر تجار و سرمایه‌گذاران اروپایی و استرالیایی به ایران نیز اثر منفی خواهد گذاشت. پیش از تصویب این طرح نیز، فعالان بخش خصوصی در پارلمان خود به همین دلیل کمپینی را علیه آن ایجاد کردند و اعتراض خود را به آن نشان دادند.
بیانیه سازمان گردشگری
روز گذشته بعد از انتشار خبر تصویب این قانون، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز با صدور بیانیه‌ای نسبت به مصوبه کنگره آمریکا واکنش نشان داد و این اقدام را در عزم جمهوری اسلامی ایران برای میزبانی از گردشگران جهان، بی‌تاثیر دانست. به گزارش روابط عمومی این سازمان، در این بیانیه آمده است: «موج گسترده ورود گردشگران خارجی که از دو سال پیش در عرصه گردشگری ایران آغاز شده با سرعتی اعجاب‌انگیز در حال پیشروی است. دیپلماسی فعال ایران مبنی بر تعامل با جهان، اشتیاق روزافزون گردشگران همه کشورها برای سفر به ایران، امنیت بی‌بدیل کشورمان در مقایسه با سایر کشورهای منطقه، ظرفیت‌های شگرفی که در عرصه گردشگری فرهنگی و تاریخی، مذهبی، زیارتی و طبیعی وجود دارد، رشد چشمگیر گردشگری ورودی، همه و همه گویای شکل‌گیری فرآیندی تازه و امیدبخش در گردشگری کشور ماست، تا جایی که موجب شگفتی رسانه‌های بین‌المللی شده و ایران از سوی بسیاری از منابع و رسانه‌های گردشگری خارجی مقصد اول گردشگری دنیا در سال 2016 قلمداد شده است و روزی نیست که بازتاب اتفاقات مثبت گردشگری ایران را در رسانه‌های جهان نبینیم.»
در این بیانیه تاکید شده است: «به دنبال سیاست‌ها و تدابیر اتخاذ شده در دولت تدبیر و امید برای گسترش روابط خارجی، درهای ارتباط و تعامل و گفت‌وگو با کشورهای مختلف گشوده و تفاهم‌نامه‌های کاربردی و اجرایی و سندهای همکاری متعددی در حوزه گردشگری با ده‌ها کشور به امضا رسیده، کمیته‌های فنی مشترک گردشگری با کشورهای دیگر تشکیل و ورود گردشگران خارجی به کشور تسهیل شده و سرمایه‌گذارانی که تا دیروز به فضای اقتصادی و سیاسی ایران به دیده تردید می‌نگریستند، امروز با اشتیاق آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های گردشگری کشورمان اعلام کرده‌اند. همچنین هتل‌هایی که تا دیروز حتی در بهترین مقاطع زمانی سفر، ضریب اشغال بالایی نداشته امروز از سوی گردشگران غربی برای سال آینده رزرو شده‌اند.»
این بیانیه تصریح کرده است: «چنین روندی منجر به رشد 12 درصدی بخش گردشگری ایران در مقایسه با رشد 6/ 4درصدی این بخش در دنیا شده است. اکنون با توجه به فراهم شدن زمینه‌های لغو تحریم‌های ناعادلانه بین‌المللی، شاهد مصوبه‌ای نامعقول از سوی کنگره آمریکا هستیم که محدودیت‌هایی را برای سفر اتباع 38 کشور دنیا به چند کشور از جمله ایران اعمال می‌کند. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ضمن محکوم کردن این مصوبه، اظهار امیدواری می‌کند با تدابیر اتخاذ شده در دستگاه دیپلماسی کشور، این مصوبه خنثی شود.» در این بیانیه آمده است: «اظهارات گردشگران خارجی نشان می‌دهد برخلاف آنچه که ادعا شده، ایران کشوری امن و میهمان‌نواز برای گردشگران به شمار می‌رود و تاریخ و فرهنگ غنی ایران و جاذبه‌های بی‌نظیر گردشگری ایران همواره به عنوان عامل جذب‌کننده گردشگران برای سفر به ایران بوده است و وضع چنین مقرراتی نمی‌تواند مانعی بر سر راه سفر به ایران تلقی شود.»
در بیانیه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصریح شده است: «حدود نیمی از گردشگران ایران از کشورهای مسلمان منطقه هستند که این مصوبه تاثیری بر آنها ندارد.» سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همچنین اعلام کرده است ضمن پیگیری این موضوع از طریق سازمان‌های بین‌المللی ذی‌ربط گردشگری و فرهنگی با مسوولان دستگاه دیپلماسی کشور برای اتخاذ تدابیر مناسب در جهت خنثی کردن اثرات احتمالی مصوبه نامعقول مذکور در تماس و مذاکره خواهد بود و امید است دستگاه دیپلماسی کشورمان موضوع را تا رسیدن به نتیجه مطلوب پیگیری کند. این سازمان همچنین اعلام می‌دارد موج عظیمی که در گردشگری ایران شکل گرفته، دارای چنان قدرت و ظرفیتی است که به سادگی نمی‌توان مانع تاثیرگذاری آن شد و طرح مزبور نیز خللی در عزم و اراده جمهوری اسلامی ایران برای میزبانی از گردشگران جهان وارد نمی‌کند.
نامه دیرهنگام تورگردانان به سلطانی‌فر
اما اعضای جامعه تورگردانان ایران یک روز پیش از تصویب این قانون به رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نامه‌ای نوشتند و در آن از این مقام مسوول خواستند که تحریم گردشگری ایران توسط آمریکا را دور بزند و علاجی برای آن پیدا کند. به گزارش «ایسنا» در این نامه آمده است: «انتظار می‌رود با توجه به آثار مخرب این مصوبه بر گردشگری ایران و نگرانی فعالان و دست‌اندرکاران تورهای ورودی از طریق دستگاه دیپلماسی کشور و سایر بخش‌های مرتبط، برای پیشگیری از تصویب نهایی این طرح، اقدامات لازم انجام گیرد.» آنها در این نامه افزوده‌اند: «بعد از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای، ایران مقصد بسیاری از گردشگران و تجار بین‌المللی شده و این روند رو به رشد به سرعت ادامه دارد. در صورت تصویب این طرح در مجلس سنا، ورود گردشگران، سرمایه‌گذاران و تجارت جهانی در ایران، آسیب جدی خواهد دید.»
یکی از فعالان جامعه تورگردانان ایران با ابراز تاسف از لایحه آمریکا به خبرگزاری مهر گفته است: «متاسفانه نامه جامعه تورگردانان ایران بسیار دیر نوشته شد. متولیان جامعه تورگردانان ایران هر زمان احساس خطر کنند، نامه‌ای را به سازمان میراث فرهنگی نوشته و درخواست می‌کنند تا هرچه سریع‌تر نسبت به موضوع پیش‌آمده اقدام کنند؛ این درحالی است که مصوبه آمریکا از مدت‌ها پیش اعلام شده بود و حداقل باید نظر جامعه تورگردانان ایران درباره اقدام آمریکا در سطح جهانی رسانه‌ای می‌شد.»
علی فرجی ادامه داده است: «با این وجود نه‌تنها باید به فعالان گردشگری از جمله تورگردانان خرده گرفت، بلکه ما از متولیان گردشگری در کشور از جمله سازمان میراث فرهنگی نیز انتظار اقدام و حرکت داشتیم. حداقل باید تورگردانان کشورهای دیگر نیز از مخالفت ایرانیان با این موضوع با خبر شده و توسط رابطان ایران که همان تورگردانان هستند، آنها را نسبت به این مصوبه تحریک می‌کردیم چون افراد فعال در تورهای ورودی به ایران با فعالان تورگردانی در کشورهای دیگر ارتباط خوبی دارند.»
واکنش‌ها
رئیس جامعه تورگردانان ایران پیش از تصویب این طرح در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» این طرح را بدترین تحریم علیه ایران عنوان کرده و گفته بود که برخی نمایندگان آمریکا در مدت زمان کوتاهی بعد از توافق برجام، افزایش ورود گردشگر و سرمایه‌گذاران به ایران را تاب نیاورده‌اند؛ وگرنه ایران نه تروریست است و نه پرورش‌دهنده تروریست. ابراهیم پورفرج یادآور شده بود: «در چنین شرایطی، محتمل است که رابطه چند میلیون نفری که در اروپا زندگی می‌کنند و ملیت دوگانه دارند با آمریکا هم به‌هم بخورد؛ چراکه باید میان ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند.» او تاکید کرده بود که در بسیاری از کشورها و حتی خود آمریکا و انگلیس نیز مشتاقان بسیاری برای آشنایی با فرهنگ و تمدن ایران وجود دارند که به ایران سفر می‌کنند، اگر این طرح اجرا شود و نام ایران از لیست خارج نشود، رابطه فرهنگی آمریکا با بسیاری کشورها قطع و خود آمریکا نیز از این طرح متضرر خواهد شد. به گفته رئیس جامعه تورگردانان ایران، از سال 2011 تعداد افراد زیادی از دانشمندان، دانشجویان علاقه‌مند به تاریخ و فرهنگ وارد ایران شده‌اند و بسیاری هم که دوملیتی هستند، به ایران رفت و آمد داشته‌اند. جای تاسف و تعجب است که آمریکا راه ورود این افراد که عموما از فرهیختگان هستند را به کشور خود می‌بندد یا سخت می‌کند. او به «ایسنا» نیز از رایزنی با وزارت خارجه برای پیگیری سرانجام این طرح خبر داده است.
در همین حال برخی کارشناسان معتقدند این قانون تاثیر جدی بر گردشگری ایران نخواهد داشت. به باور این افراد، بسیاری از اعضای این 38 کشور در شرایط عادی نیز به دلایل مختلف برای رفتن به آمریکا ویزا دریافت می‌کنند؛ یکی از این دلایل این است که سفر با ویزا به آمریکا با دردسر کمتری همراه است و سفر با ویزا محدودیت زمانی 90روزه دارد. به اعتقاد این کارشناسان، کسانی که پیش از این به‌رغم هجمه‌های رسانه‌های خارجی به ایران سفر می‌کردند، حالا نیز در هر شرایطی این سفر را از دست نخواهند داد. درواقع آنها معتقدند سفر بدون ویزا به آمریکا تنها برای آن دسته از شهروندان 38کشور عنوان شده در طرح اهمیت داشته که مکررا به آمریکا رفت و آمد دارند و نه برای عموم شهروندان آنها.
حالا این طرح به‌رغم مخالفت اتحادیه اروپا که چنین اقدامی را غیرسازنده و منتهی به اقدامات قانونی تلافی‌جویانه دانسته و تاکید کرده که هیچ کمکی به افزایش امنیت نخواهد کرد و همچنین تلاش جمعی از ایرانیان و آمریکایی‌ها در مخالفت با این طرح، به تصویب رسیده است. از این پس باید فعالان و مسوولان گردشگری تمام تلاش خود را برای مقابله با این طرح به‌کار گیرند و تا جای ممکن از آسیب‌ها و هزینه‌های تحمیلی این طرح بر گردشگری ایران جلوگیری کنند؛ گرچه همان‌طور که فعالان و کارشناسان گردشگری معتقدند، این قانون نمی‌تواند بدون تاثیر بر گردشگری کشورمان باشد.