افزایش قیمت چند صد هزار تومانی برخی از خودروها در بازار، نشان از تحرک قیمتی خودروهای داخلی بعد از مدت‌ها سکون دارد؛ خودروهایی که تا پیش از اجرای طرح تسهیلات خرید خودرو، قیمت‌شان در بازار به کمتر از قیمت کارخانه رسیده بود. حالا کارشناسان این افزایش قیمت را ناشی از پس‌لرزه‌های وام 25 میلیونی می‌دانند و این روند صعودی را تا پایان سال پایدار توصیف می‌کنند. در شرایطی که بازار خودرو از ابتدای تابستان به زمستان تقاضا رسیده بود، کمپین نخریدن خودروهای داخلی و همچنین رکود انتظاری ناشی از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای به سرمای بازار دامن زد. همه این دلایل دست به دست هم دادند تا سناریوی افزایش قیمت هم از سوی خودروسازان و هم از سوی شورای رقابت به دست فراموشی سپرده شود، شاید بازار جان بگیرد.
پس از گذشت چند ماه و با شروع پاییز، نه‌تنها از رونق خبری نبود بلکه وزیر صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رئیس‌جمهور که به امضای سه وزیر دیگر نیز رسیده بود، تعداد خودروهای انبارشده در کارخانه‌ها را نزدیک به 100 هزار دستگاه عنوان کرد. در همین راستا، دولت برای مبارزه با رکودی که بر سر همه صنایع سایه‌ای سنگین افکنده بود، بسته رونق اقتصادی را تدوین کرد و طرح خرید خودرو با تسهیلات 25 میلیون تومانی آغاز شد.
اجرای این طرح شش‌ماهه، با ثبت‌نام 120 هزار دستگاه خودرو، شش‌روزه به پایان رسید که به گفته مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی خودروسازان بیش از دو برابر ظرفیت خودروهای در انبار مانده خود، خودرو به فروش رساندند. "فرصت امروز" در تاریخ 26 آبان در گزارشی به بررسی آثار فروش این میزان خودرو در بازار و قیمت آن پرداخت. حالا درست یک ماه پس از این اتفاق، پس‌لرزه‌های فروش بیش از موجودی خودرو، در بازار احساس می‌شود و قیمت خودرو روند صعودی به خود گرفته است. اما علت این افزایش قیمت در شرایط رکود چیست؟
کمبود خودرو در بازار دلیل افزایش قیمت
امرالله امینی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس صنعت خودرو، در پاسخ به این پرسش به «فرصت امروز» می‌گوید: «نخریدن خودرو تا یک حدی ادامه دارد، وقتی تغییری در شرایط رخ نمی‌دهد، مشتری ناچار به تامین کالا می‌شود چون چاره‌ای ندارد. حالا این تقاضا آغاز شده اما به دلیل اینکه خودروسازان هنوز مشغول تامین خودروهای پیش‌فروش شده با تسهیلات 25 میلیون تومانی هستند، خودروهای مورد درخواست به بازار ارائه نمی‌شود و تا زمانی‌که این تعهدات تمام نشود این موضوع ادامه دارد.»
او می‌افزاید: «عامل دیگر این است که خودروسازان به دلیل اینکه می‌خواهند قیمت‌ها را در بازار بالا ببرند، از عرضه برخی از خودروها به بازار تا مدتی جلوگیری می‌کنند. بههرحال باید این واقعیت را پذیرفت که در شرایط فعلی خودروسازان تعیین‌کننده قیمت هستند.»
امیر حسن کاکایی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران، نیز در این‌باره تصریح می‌کند: «نشان دادن چنین رفتاری در بازار منطقی نیست زیرا به نظر می‌رسد با بسته شدن پرونده هسته‌ای ایران، انتظار افزایش تولید، بهبود شرایط اقتصادی و کاهش قیمت در جامعه شکل بگیرد. البته تأمین تعهدات توسط خودروسازان ممکن است منجر به تأخیر در تأمین خودرو در بازار بشود اما این تأخیر کوتاه‌مدت نباید باعث افزایش قیمت شده و در نتیجه به اعتقاد من چنین افزایش قیمتی بازی دلالان است.»
همچنین علیرضا پورفرج، اقتصاددان نیز این افزایش قیمت را ناشی از عرضه نشدن خودرو در بازار می‌داند و در گفت‌وگو با «فرصت امروز» بیان می‌کند: «این افزایش قیمت به دلیل این است که خودروسازان همچنان مشغول تامین خودروهای پیش‌فروش شده هستند، همین موضوع به بازی دلالان در حاشیه بازار قوت بخشیده و موجب افزایش قیمت خودرو شده است.»
تکرار حکایت افزایش قیمت در شب عید
به ماه‌های پایانی سال نزدیک می‌شویم و سابقه نشان می‌دهد که اصولا در این ماه‌ها تقاضا و در پی آن قیمت کالاهایی نظیر خودرو افزایش پیدا می‌کند. اما کارشناسان اقتصادی پیش از این، رکود تقاضا را تا پایان سال ماندگار می‌دانستند. اکنون این پرسش مطرح می‌شود که با توجه به تحرک قیمتی هر چند اندک در بازار خودرو، آیا این امکان وجود دارد که روند افزایش قیمت خودرو دست‌کم تا پایان سال جاری، پایداری داشته باشد؟
امینی در این زمینه اظهار می‌کند: «بههرحال خودروهای داخلی با طبقه قیمتی زیر 50 میلیون تومان، تنها انتخاب مشتریان هستند زیرا در این طبقه قیمتی رقیب دیگری وجود ندارد، بنابراین به اعتقاد من با افزایش تقاضا در ماه‌های پایانی سال، روند صعودی قیمت خودرو را شاهد خواهیم بود.»
کاکایی نیز درباره پایداری افزایش قیمت خودرو، توضیح می‌دهد: «ظرفیت تولید در خودروسازان ما بیش از اینهاست، بنابراین انتظار می‌رود که در صورت تأمین به‌موقع قیمت‌ها افزایش پیدا نکند. اگر خودروسازان با دلالان همراهی کرده و کمبود مصنوعی در بازار ایجاد کنند طبیعتا ما افزایش قیمت را تا شب عید پیش‌رو خواهیم داشت، اما اگر خودروسازان با مردم همراهی کرده و نیاز بازار را تأمین کنند، این افزایش قیمت مستمر نخواهد بود.»
پورفرج نیز در این‌باره معتقد است: «اگر خودروسازان نتوانند به‌موقع به تعهدات خود عمل کنند، این قیمت در بازار نوسان خواهد داشت. اما در هر صورت با توجه به اینکه اکنون تحرکی در تقاضا رخ داده، افزایش قیمت خودرو تا پایان سال ادامه‌دار خواهد بود و حتی ممکن است قیمت‌های افزایش‌یافته به شکل قیمت‌های مسلط در بازار دربیایند.» شرایط و پیش‌بینی‌ها گواه افزایش قیمت خودرو در ماه‌های پایانی سال است؛ افزایش قیمتی که بازار تعیین‌کننده آن است و هنوز خودروسازان و نهادهای قیمت‌گذاری تصمیمی برای آن نگرفته‌اند.