روند فعلی بازار ارز به گونهای است که روزهای پرتلاطم سال 91– 90 را تداعی میکند، زمانی که ارز هر روز رکورد جدیدی را به نام خود ثبت میکرد و قدرت پیشبینی را از فعالان اقتصادی گرفته بود.
به هر حال این روزها گویا با نزدیک شدن به زمان اجرایی شدن برجام، بازار ارز و دلالان این بازار زورهای آخر را به امید کسب سودهای مقطعی میزنند، چرا که خودشان هم بر این باورند با اجرای برجام احتمال اینکه این روزها به تاریخ بپیوندد، وجود دارد. در تازهترین خبرها از نتایج برجام آنطور که معاون وزیر خارجه ایران گفته است، گزارش اخیر آژانس درباره برنامه گذشته هستهای ایران بیشتر مثبت و سفید بوده است تا منفی و سیاه. به گفته عراقچی هرچند گزارش آژانس حاوی ضعفهایی است اما جمعبندی آن به صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران منجر میشود. مدیرکل آژانس هستهای هم تاکید کرده است که مسئولان آژانس درحالحاضر در مراحل نهایی تحلیل و بررسی اطلاعاتی که در اختیار دارند، هستند و تا 15 دسامبر امسال نتایج این بررسیها برای تصمیمگیریهای مقتضی در اختیار شورای حکام این آژانس قرار خواهد گرفت. به هر ترتیب، مقدمات اجرای برجام در شرایطی در حال فراهم شدن بوده و انتظارها در این رابطه در حال پایان یافتن است که کارشناسان و صاحبنظران این حوزه با وجود بالا بودن قیمت دلار تا سطح حدود ۳هزار و 700 تومان، معتقدند این نوسانها در بازار ناپایدار است و به زودی شاهد افت شدید قیمتها خواهیم بود. به گفته آنها دلالان با ایجاد یک نوع هیجان ساختاری در تلاشند تا بتوانند بازار ارز را ملتهب کنند که با اجرای برجام و اعمال سیاستهای بانک مرکزی این شرایط کوتاه خواهد بود.
دست دلالان از بازار ارز کوتاه شود
آلبرت بغزیان یکی از کارشناسان اقتصادی در گفتوگو با صمت با تاکید بر این موضوع که افزایش تقاضا در بازار ارز عامل مهمی است که از سوی مسئولان اقتصادی درباره رشد قیمتها در بازار ارز مطرح میشود، گفت: مسئولان اقتصادی معتقدند افزایش تقاضای ناشی از خرید ارز از سوی زائران کربلا در ایام اربعین باعث شده، در کنار سایر عوامل روانی، قیمت ارز در بازار بالا برود. وی با بیان اینکه به نظر میرسد در این مدت به جز این عوامل که گفته میشود، دلالان و واسطهگران نقش اثرگذاری در رشد قیمت دلار در بازار داشتهاند و باعث شدهاند این بازارملتهب شود، افزود: به نظر بنده، افزایش نرخ ارز درحالحاضر برای اقتصاد بسیار مضر است و باعث تشدید رکود تورمی در کشور خواهد شد، از اینرو اگر دولت و بانک مرکزی این اراده را داشته باشند که نرخ فعلی ارز برای اقتصاد مضر است بهطور حتم با اعمال برخی سیاستها میتوان تا حد قابلتوجهی قیمتها را در این بازار کنترل کرد.
او با تاکید بر اینکه دولت و بانک مرکزی باید به صورت مدیریتشده تلاش کنند نرخ ارز را کاهش دهند، افزود: در چنین شرایطی به نظر میرسد با نزدیک شدن به زمان برجام، درصورتی که بانک مرکزی اقدامات مناسب و عملیاتی در بازار ارز داشته باشد و به وضعیت سوداگری ارز سامانی بدهد، به طور حتم سقوط نرخ ارز دور از انتظار نخواهد بود. به گفته بغزیان، شرایطی که در زمان افزایش قیمت ارز وجود داشت در حال برداشته شدن است و با اجرای برجام میتوان شاهد این بود که قیمتها در بازار ارز کاهش یابد، ضمن اینکه در این بین باید دست واسطهگران و دلالان در این بازار کوتاه شود. عبدالرضا امیرتاش از دیگر کارشناسان اقتصادی نیز در گفتوگو با صمت با تاکید بر اینکه عوامل موثر بر رشد قیمتها در هفتههای اخیر باید ریشهیابی و برطرف شود، افزود: درحالحاضر شرایط اقتصادی کشور بهدلیل توافقهایی که درباره مسئله هستهای شده و انتظار برای اجرای برجام را امکانپذیر میکند، این پیشبینی را ایجاد کرده که قیمتها کشش افزایش را در بازار ارز ندارند و به نظر میرسد قیمتها کاهشی باشد.
وی با این پیشبینی که قیمت ارز به زودی کاهش خواهد یافت، اظهار کرد: به طورحتم در صورت اجرای برجام که زمانی به مشخصشدن آن نمانده است، قیمت ارز در بازار پایین خواهد آمد و این دور از انتظار نیست. به گفته او، با لغو تحریمها ارز زیادی وارد کشور شده و مشکلات اقتصادی تا حدودی رفع خواهد شد و این امر میتواند زمینهساز افت قیمتها در بازارهای سرمایهای همچون ارز باشد، ضمن اینکه شرایط واسطهگری و دلالی در بازار ارز هم از بین خواهد رفت. امیرتاش تصریح کرد: البته در این بین این نگرانی وجود دارد که شاید کاهش قیمتها بعد از اجرای برجام تداوم نیابد و بازهم بازار دچار نوسان شود که به نظر بنده این امر بستگی به مدیریت دولت خواهد داشت و اینکه بانک مرکزی و دولت چه سیاستی را در این دوران اعمال کنند.
کاهش قیمتها در پی تخلیه عوامل روانی از بازار
بیشتر فعالان بازار با نظر کارشناسان درباره اینکه عوامل روانی باعث نوسانهای بازار ارز شده است موافق هستند. آنها معتقدند در این مدت افزایش تقاضا در بازار باعث رشد قیمتها شده است و درصورتی که عرضه و تقاضا متعادل شود دور از انتظار نیست که با تخلیه عوامل روانی از بازار و اجرای برجام، دلار به زیر ۳ هزار تومان هم برسد. این موضوع از نگاه آنها باید مورد توجه مردم هم باشد و سعی کنند کمتر تحتتاثیر نوسانهای تصنعی قرار بگیرند و برای سرمایهگذاری وارد این بازار شوند. صرافها معتقدند نوسانهای اخیر به گونهای است که با یک مداخله کوچک از سوی بانک مرکزی در بازار و اخبار مربوط به برجام، قیمتها به سرعت نزولی و به سمت ثبات حرکت خواهد کرد.
مصطفی خانزاده یکی از فعالان بازار ارز در گفتوگو با صمت با تاکید بر این موضوع که بالا بودن قیمت ارز با توجه به شرایط پیش روی اقتصاد که انتظار برای اجرای برجام وجود دارد، مقطعی خواهد بود، افزود: از آنجا که بعد از توافقها انتظار کاهش قیمت ارز وجود داشت اما این امر محقق نشد از اینرو، به دلیل جو روانی که حاکم شد، تقاضاها کمکم وارد بازار شد و در کنار افزایش خرید ارز زائران کربلا، همین امر منجر به افزایش نرخ ارز در بازار شد. وی با تاکید بر اینکه درحالحاضر به نظر میرسد دلیلی برای افزایش قیمتها وجود نداشته باشد و از همینرو قیمتها باید کاهش یابد، گفت: بهطور حتم در صورتی که نتیجه برجام مشخص شود و اقتصاد از حالت انتظار خارج شود و از سوی دیگر باعث رونق اقتصاد و بهبود روابط بینالمللی ما شود، بهطور حتم بازار ارز به ثبات خواهد رسید و رسیدن نرخ ارز به ۳هزار تومان در میانمدت دور از انتظار نخواهد بود.
امیر صادقی یکی دیگر از صرافان و فعالان بازار ارز نیز در همین رابطه در گفتوگو با "روزنامه صمت" با تاکید بر این موضوع که باتوجه به شرایط فعلی اقتصاد پیشبینی میشود افزایش قیمت در بازار ارز نداشته باشیم گفت: در هفتههای اخیر اربعین و جو روانی که از بابت افزایش تقاضا ایجاد شد زمینه رشد قیمتها را در این بازار فراهم کرد که به نظر میرسد با تخلیه این عوامل روانی، قیمتها در بازار ارز کاهش یابد. او به اظهارات اخیر رییس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه قیمت ارز کاهش خواهد یافت و هر فردی برای سرمایهگذاری وارد این بازار شود درنهایت ضرر خواهد کرد، اشاره کرده و افزود: به نظر بنده هم بازار ارز، دیگر برای سرمایهگذاری مناسب نیست و مردم نباید براساس تغییرات قیمتی که در ارزها ایجاد میشود، وارد این بازار میشوند. به طور حتم افرادی که وارد بازار ارز شوند در نهایت ضرر خواهند کرد چراکه بعد از اجرای برجام، کاهش قیمتها حتمی خواهد بود. سیاستهای بانک مرکزی هم در کنار برجام باعث میشود قیمتها پایین آید که به این ترتیب زمانی که عرضه و تقاضا اگر متعادل شود بهطور حتم شاهد کاهش قیمت خواهیم بود.
ارز، دیگر مبنای سرمایهگذاری نیست
ولیالله سیف، رییسکل بانک مرکزی معتقد است: با سیاستهایی که این بانک دنبال میکند ارز دیگر مبنایی برای سرمایهگذاری نیست و اگر کسی بخواهد ارز بخرد تا در آینده گران شود بهطور حتم ضرر خواهد کرد. به گفته او در گذشته نیز چندین بار این موضوع امتحان شد و این جمعبندی به عمل آمد. وی گفت: بهطور مسلم قیمت ارز به حدی که اکنون در بازار است نخواهد بود و پایین خواهد آمد. وی با بیان اینکه قیمت ارز در روزهای گذشته به دلیل تقاضای مسافران اربعین و همچنین به دلیل تقاضای سفرهای آخر سال میلادی رو به افزایش گذاشت، افزود: در روزهای اخیر روند نزولی قیمت ارز شروع شده و به نظر میرسد این روند ادامه مییابد و بهطور حتم به وضع تعادلی قبلی برمیگردد.