ایران کشور 4 فصل است و از نظر مزیت‌های نسبی باید بهترین تولیدکننده آبمیوه و کنسانتره باشد، به علاوه مزیت‌های آب‌وهوایی و رنگ و طعم میوه‌های ایرانی، مزیت نسبی آن را بالا می‌برد.
کشوری که 4 درصد میوه دنیا را تولید می‌کند. با این حال در سال‌های اخیر با وجود خشکسالی‌های پی‌درپی میزان تولید مرکبات و میوه‌ها کمتر شده است که خواه ناخواه در صنعت تولید آبمیوه تاثیر می‌گذارد. از این گذشته از بین رفتن زمین‌ها و باغ‌های کشاورزی و تغییر کاربری از مواردی است که غیرمستقیم بر تولید آبمیوه تاثیر می‌گذارد. به گزارش فود پرس، ولی‌الله داوودآبادی، دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان آبمیوه در یادداشتی نوشته است: «یکی از چالش‌های بزرگ در راه توسعه صنعت تولید آبمیوه در ایران، بروز نبودن تولید محصولات کشاورزی و باغی است. سیستم کشاورزی ایران در بسیاری از جهات مدرن نشده و به همین خاطر کشت و برداشت محصول در مزارع کشور آن طور که باید، به صرفه نیست. » با این همه در کشور تنوع تولید آبمیوه صنعتی وجود دارد و با بهبود وضعیت کشاورزی به‌طور قطع این صنعت نیز رونق می‌گیرد. البته تولید آبمیوه و کنسانتره زوایای گوناگونی برای پرداختن دارد؛ از مشکلات تولیدکنندگان این صنعت تا موانع رونق و پیشرفت آن.
کاوه زرگران، دبیر کل انجمن صنایع غذایی ایران درباره صنعت تولید آبمیوه به "روزنامه صمت" گفت: نوشابه‌ها و نوشیدنی‌ها به ۴ گروه آب‌های معدنی، آبمیوه‌ها و کنسانتره‌ها، نوشیدنی‌های مالت، ماءالشعیر و نوشابه‌های گازدار تقسیم می‌شوند. در این ۴ گروه در سال ۹۳ حدود ۱۰۲میلیون دلار صادرات داشتیم که ۸۹میلیون دلار آن مربوط به آبمیوه و کنسانتره بوده است. کشور ما از نظر محصولات باغی وضعیت مناسبی دارد. حدود یک‌میلیون و ۱۰۰هزار تن در سال ۹۳ صادرات محصولات باغی بوده که از این‌رو صنعت آبمیوه و کنسانتره یک صنعت توانمند در کشور ما است.
زرگران درباره اینکه چرا صادرات ما در مقایسه با کشورهای دیگر در سطح کلان و در بازارهای جهانی بالا نیست، گفت: این موضوع تنها به کیفیت مربوط نمی‌شود و مولفه‌های دیگری هم درآن دخیل هستند. هر چند در ۶ ماه نخست امسال، ۳۳هزار تن به ارزش ۴۴میلیون دلار و در سال ۹۳ حدود ۶۰هزار تن به ارزش ۸۹میلیون دلار صادرات آبمیوه و کنسانتره داشتیم که بیشتر شامل کنسانتره سیب و مرکبات بوده است.
وی با بیان اینکه سهم آبمیوه سیب در میزان صادرات بیشتر بوده است، گفت: در سال ۸۴ به‌طور تقریبی ۲۰میلیون دلار صادرات داشتیم که این رقم در پایان سال ۹۳، به لحاظ قیمت به ۴ و نیم برابر رسیده است. بنابراین بیشترین حجم صادرات آبمیوه در سال ۹۳ بوده است.
برابری آبمیوه ایرانی با خارجی
زرگران درباره میزان رقابت‌پذیری صنعت آبمیوه ایران با کشورهای خارجی گفت: تبلیغات سهم موثری در اقبال نوشابه‌های خارجی داشته است. این در حالی است که ما در صنعت آبمیوه چه از نظر استاندارد و چه فناوری مشکلی نداریم. کارخانه‌های ما درجه یک و قابل رقابت با مشابه خارجی هستند. با این حال نوع بسته‌بندی نوشابه‌ها و آبمیوه‌های خارجی جذابیت ایجاد می‌کند. از طرفی برخی نشان(برند) شناخته شده هستند. پس به‌طور معمول تقاضا دارند و سهم زیادی در بازار مصرف و خرید ایفا می‌کنند. همچنین، عده‌ای از مردم به دنبال کالای لوکس می‌روند. با این حال در زمینه کنسانتره و آبمیوه‌ها در داخل تولید کافی داریم و بنا بر تعرفه بالایی که برای حمایت از تولیدکننده در واردات گذاشته شده، به‌طور معمول قیمت آبمیوه‌ها و نوشابه‌های وارداتی گران است.
زرگران درباره مقصد صادرات آبمیوه‌ها نیز گفت: بازارهای صادراتی ما برای صنعت آبمیوه و کنسانتره در کشورهای افغانستان، عراق و کشورهای همسایه است. واردات برخی آبمیوه‌ها هم از کشورهای تایلند، هلند و امارات انجام می‌شود. وی درباره نوشابه‌ها و آبمیوه‌های خارجی هم گفت: کیفیت هر کالایی قبل از ترخیص از گمرک زیرنظارت سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو انجام می‌شود و قوانین موشکافانه برای دریافت مجوز در نظر گرفته می‌شود.
زرگران با اشاره به مشکلات صنعتگران آبمیوه گفت: تولیدکنندگان صنعت آبمیوه و کنسانتره چون با بخش کشاورزی در ارتباط هستند مشکل نقدینگی دارند و سرمایه در گردش آنها دچار مشکل می‌شود. محصول اولیه تولید آبمیوه و کنسانتره از کشاورزان خرید کلی می‌شود. دولت هم نقدینگی لازم را برای حمایت ندارد و از سرمایه در گردش تولیدکنندگان حمایت نمی‌کند. زرگران درباره میزان تولید آبمیوه نیز گفت: ظرفیت سالانه تولید آبمیوه و کنسانتره در کشور یک‌میلیون و ۸۰۰هزار تن است. در مجموع، ۲۱۴ واحد تولیدکننده آبمیوه و کنسانتره در کشور وجود دارد. به‌طور کلی ظرفیت صادرات آبمیوه و کنسانتره در کشور بالا است. با این حال بازارهای صادراتی ما مطمئن نیستند. به‌عنوان نمونه، عراق با ایجاد تعرفه برای صادرات مشکلاتی را برای ما به وجود آورده است. از این‌رو سازمان توسعه تجارت باید ظرفیت‌های صادراتی را افزایش دهد. از آنجایی که به تازگی بین ترکیه و روسیه اختلاف به وجود آمده است ما می‌توانیم در بازار روسیه فعالیت کنیم. روسیه می‌خواهد ورود کالاهای کشاورزی و صنایع تبدیلی از ترکیه را ممنوع کند و این موضوع باعث می‌شود که ما بتوانیم بیشتر در روسیه فعالیت کنیم. از آنجایی که امسال ۳ و نیم میلیون تن سیب و ۴ و نیم میلیون تن مرکبات در انبارها و باغ‌ها داریم باید برنامه‌ریزی کنیم که بتوانیم از این ظرفیت برای تولید آبمیوه صنعتی بهره بگیریم.
مشکلات تولید آبمیوه
حمید امینی، تولیدکننده آبمیوه و کنسانتره با اشاره به مشکلات تولیدکنندگان این صنعت به "روزنامه صمت" گفت: تولید آبمیوه ارتباط ویژه‌ای با واحد پخش دارد. متاسفانه تولیدکننده مجبور است که به‌صورت نقدی هزینه مواد اولیه را بپردازد ولی از آن طرف شرکت‌های توزیع به‌صورت رایگان کالای تولیدکننده را برمی‌دارند. از این نظر نقدینگی و سرمایه در گردش مشکل مهم تولیدکنندگان این صنعت است. این در حالی است که تولیدکننده خارجی به دلیل نبود این مشکلات قادر به رشد و پیشرفت است، ولی تولیدکننده داخلی انگیزه تولید را از دست می‌دهد.
امینی درباره مشکلات تولیدی در بخش صنعت آبمیوه گفت: از لحاظ ماده اولیه و میوه مشکل نداریم. از نظر سطح استاندارد و کیفیت هم می‌توان گفت که هم‌سطح کشورهای اروپایی و حتی بالاتر از آنها هستیم، چراکه در ایران به مسئله سلامت غذایی توجه ویژه‌ای می‌شود. با این حال کاش مسئولان آنقدر که برای آبمیوه داخلی حساسیت نشان می‌دهند و بازرسی می‌کنند برای بررسی استاندارد و کیفیت آبمیوه‌ها و نوشابه‌های خارجی وارداتی هم وقت بگذارند و سختگیری کنند. وی افزود: مشکل دیگر اینکه میزان بهره بانکی در ایران بالا است. تولیدکننده نمی‌تواند جوابگوی افت سرمایه خود باشد. مسئله دیگر درباره ماشین‌آلات و بسته‌بندی است. از طرفی واردات بسته و قوطی به هیچ عنوان صرفه اقتصادی برای تولیدکننده ندارد. از طرف دیگر تولیدکنندگان قوطی هم در ایران محدود هستند. به‌عنوان نمونه یک شرکت که خود آبمیوه تولید می‌کند قوطی هم می‌سازد. این شرکت اگر بخواهد به شرکت دیگر قوطی بفروشد قیمت را به سود خود بالا می‌برد. به عبارتی بازار انحصاری است و به ضرر دیگر تولیدکنندگان آبمیوه تمام می‌شود. قیمت تمام‌شده ساخت قوطی هم بالا است و به‌طور معمول خرید آن هم گران است. به علاوه اینکه تولیدکننده در صنعت بسته‌بندی هم نداریم، آنهایی هم که تولید می‌کنند خیلی راحت می‌توانند شرایط را به دیگر تولیدکنندگان دیکته کنند. از طرفی ماشین‌آلات صنعتی نیز قدیمی هستند.
این تولیدکننده درباره دیگر مشکلات تولیدکنندگان آبمیوه گفت: مشکل دیگر تولیدکنندگان امنیت فروش است؛ از این نظر حاشیه سود برای تولیدکننده کم است. از طرفی زمانی که دولت ارزش‌افزوده را از تولیدکننده می‌گیرد، به معنی مالیات مضاعف است. این موضوع به تولیدکنندگان فشار وارد می‌کند.