«يكي از دلايل وجود بيش از 500 ميليون حساب بانكي عدم دريافت هزينه و كارمزد افتتاح حساب است.» اگر اين اظهارنظر روز گذشته مدير اداره نظام‌هاي پرداخت بانك مركزي را در كنار سياست‌هايي قرار دهيم كه در ماه‌هاي اخير در ارتباط با مشتريان بانكي دنبال شده است، مي‌توانيم به اين نتيجه برسيم كه تغييرات در سيستم بانكي به پله دريافت كارمزد‌هاي بيشتر از شهروندان رسيده است.
از زماني كه شبكه بانكي در ايران فعال شده است همواره بانک‌ها كارمزد‌هايي را براي خدماتي كه به مشتريان ارائه مي‌دهند، دريافت مي‌كنند. اين دريافت‌ها تا قبل از فراگير شدن بانكداري الكترونيكي و رونق استفاده از عابر بانک‌ها از تعرفه‌هاي مشخصي تبعيت مي‌كرد، اما با متنوع شدن ارائه خدمات بانكي تعرفه‌ها نيز با تغيير و تحولاتي رو به رو شد. هر چند بانک‌ها براي تعدادي از خدماتي كه شهروندان از طريق عابر بانک‌ها دريافت مي‌كنند، كارمزد‌هايي را در نظر گرفته‌اند، اما بررسي سابقه كارمزد‌هاي بانكي نشان مي‌دهد بانكداري الكترونيك علاوه بر اينكه صرفه جويي در وقت شهروندان را به دنبال داشته، توانسته است تا حدودي هزينه‌هاي آنها را نيز كاهش دهد. اما جبران اين مساله به صورت‌هاي مختلف مورد توجه بانک‌ها قرار گرفته است. از طرفي، بانک‌ها توانسته‌اند با تبليغات گسترده و همچنين افزايش هر روزه عابر بانک‌ها ميزان مراجعه شهروندان براي دريافت خدمات بانكي را افزايش دهند كه اين خود منجر به افزايش تراكنش‌ها و دريافت كارمزد‌هاي بيشتر شده است و از طرف ديگر، بانک‌ها در يك فضاي رقابتي خدمات تازه‌اي را به مشتريان خود معرفي كرده‌اند كه از مهم‌ترين آنها اينترنت بانك و اس‌ام اس بانك است.
پيامك‌هايي كه مجاني نبود
هر طرح تازه‌اي كه اجرا مي‌شود شهروندان را به شوق مي‌آورد، چرا كه نويد‌دهنده زندگي راحت با دريافت خدمات آسان‌تر است. وقتي براي نخستين بار بانک‌ها سيستم ارسال پيامك به مشتريان خود را رونمايي كردند، بسياري از شهروندان خوشحال شدند كه ديگر حتي لازم نيست براي دريافت اطلاعات حساب خود به عابر بانك مراجعه كنند. اين خوشحالي اما تا زماني ادامه داشت كه خبري از دريافت كارمزد نبود. اما اوايل امسال خبري شوك آور منتشر شد: «بانك ملي از حساب مشتريان خود پنج هزار تومان به دليل ارسال پيامك كسر كرده است.» گذشته از اينكه اين آبونمان به بحث‌هاي دنبال‌دار حقوقي دامن زد، مبني بر اينكه آيا اساسا يك بانك اجازه دارد به بهانه ارائه يك خدمت از پول مشتريان خود بدون اينكه قبلا اطلاع داده باشد، برداشت كند، مديران بانكي را بر آن داشت تا ساز و كار مشخصي براي دريافت هزينه ارائه خدمات در نظر بگيرند. چندي پيش مديران بانكي در جلسه‌اي مشترك اعلام كردند ارسال پيامك براي مشتريان سالانه 10 هزار تومان خرج بر مي‌دارد. به تازگي هم برخي بانک‌ها به مشتريانشان اولتيماتوم داده‌اند كه اگر تمايل به دريافت پيامك ندارند اعلام كنند، وگرنه مشمول پرداخت آبونمان مي‌شوند. اين اتفاقات شائبه اين را به وجود آورده است كه خوش نشيني مشتريان بانک‌ها به پايان رسيده است و قرار است كارمزد‌ها براي خدمات بانكي افزايش يابد.
500 هزار حساب بانكي در ايران
روز گذشته مدير اداره نظام‌هاي پرداخت بانك مركزي، يكي از دلايل وجود بيش از ۵۰۰ ميليون حساب بانكي را عدم دريافت هزينه و كارمزد افتتاح حساب اعلام كرد و گفت: به ازاي هر ايراني ۴ تا ۵ حساب بانكي داريم. به گزارش مهر، داود محمد بيگي درباره آمادگي بانک‌هاي ايراني در پسابرجام براي رقابت با بانک‌هاي خارجي كه وارد كشور خواهند شد، گفت: بانک‌هاي ايراني بايد در بسياري از بخش‌ها اقدامات جديدي را عملياتي كنند؛ البته از سوي ديگر بانک‌هاي ايراني در برخي از حوزه‌ها خوب كار كرده‌اند، ولي در برخي از حوزه‌ها بايد فعاليت‌هاي بيشتري را صورت دهند. او افزود: وقتي بانک‌هاي خارجي وارد كشور شوند و بخواهند كه خدمات خود را وارد كشور كنند، رقابت سنگيني بين بانک‌هاي ايراني و خارجي به وجود خواهد آمد. بانك مركزي به عنوان مقام ناظر در اعطاي مجوز و نوع فعاليت بانک‌ها مي‌تواند تعادلي را در بازار ايجاد كند، اما اين بدان معنا نيست كه بانک‌ها بتوانند با شرايط فعلي با بانک‌هاي خارجي رقابت كنند. محمد بيگي در پاسخ به اينكه بانک‌هاي ايراني در چه بخش‌هايي بايد خود را تقويت نمايند،
مطرح كرد: بانک‌ها در حوزه‌هاي مختلف فعاليت مي‌كنند و خدمات و محصولات مختلف به مشتريان ارائه مي‌دهند، شايد در بخش كارمزدي بانک‌هاي ايراني داراي كمترين تنش‌ها باشند، زيرا بانک‌هاي خارجي حتي براي نگهداري حساب‌ها پول از مشتري دريافت مي‌كنند. او ادامه داد: بانک‌هاي خارجي براي افتتاح حساب از مشتريان نيز پول دريافت مي‌كنند و اينگونه نيست كه حسابي را در بانكي خارجي افتتاح كنيد و مجاني باشد، در حالي كه بانک‌هاي ايراني به صورت مجاني چنين سرويسي را ارائه مي‌كنند. به عبارت ديگر افتتاح حساب در بانک‌هاي ايراني هيچ هزينه‌اي براي مشتريان ندارد. محمد بيگي بيان كرد: يكي از دلايلي كه باعث شده هم‌اكنون در شبكه بانكي كشور بيش از ۵۰۰ ميليون حساب داشته باشيم همين موضوع است كه باعث مي‌شود به طور ميانگين به نسبت جمعيت كشور، تعداد حساب‌هاي بانكي هر ايراني بين چهار تا پنج حساب باشد. محمدبيگي با بيان اينكه يكي از دلايل اين موضوع اين است كه افتتاح حساب‌ها هيچ هزينه‌اي براي مشتري ندارد، تصريح كرد: اما اگر قرار باشد كه مشتري براي افتتاح حساب بانكي پولي بپردازد، ديگر افراد حساب اضافه‌اي در بانک‌ها باز نمي‌كنند. بنابراين از اين منظر رغبت مشتريان براي دريافت خدمات از بانک‌هاي ايراني بالا است.