اگر شدت مصرف انرژی را در کفه‌ای از ترازو و شدت توسعه صنایع را در کفه دیگر قرار دهیم، متوجه می‌شویم که میان این 2، «شدت مصرف انرژی» فربه‌تر است! چنانچه بر اساس آمار بین‌المللی موجود، ایران 9 برابر ژاپن به عنوان یکی از صنعتی‌ترین کشورهای جهان، مصرف انرژی دارد.
البته چنین واقعیتی را نمی‌توان به مصرف انرژی تشبیه کرد چراکه بیشتر شبیه بلعیدن انرژی است! شاید نخستین تصوری که از ایران به ذهن هرکسی خطور می‌کند، دارندگی و برازندگی این کشور در منابع هیدروکربوری باشد. اما تنها دارندگی محصولی نمی‌تواند موجب برازندگی این دارایی باشد و مهم‌تر از دارندگی، مدیریت درست آن است. اهمیت این موضوع تا آنجاست که در برنامه ششم توسعه نیز رد پایی از آن دیده می‌شود. بر اساس بند ۱۶ برنامه ششم توسعه روند برنامه‌ریزی و مدیریت در بخش بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت و زیرمجموعه‌های آن باید به نحوی باشد که افزایش ارزش‌افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز و توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) را شامل شود.به گزارش شانا، منصور معظمی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدرکربوری وزیر نفت با بیان اینکه ایران از جمله کشورهای پرمصرف انرژی در دنیاست، گفت: کاهش شدت انرژی از جمله اولویت‌های برنامه ششم توسعه است.
وی با تاکید بر اهمیت بهینه‌سازی مصرف انرژی تصریح کرد: برنامه ششم توسعه بستر مناسبی برای توجه به بهینه‌سازی مصرف انرژی و اجرایی شدن این مهم توسط دستگاه‌های اجرایی است. براساس پیش‌بینی‌های انجام شده در طول برنامه ششم توسعه، دستگاه‌هایی مانند وزارت راه، نیرو، صنعت، معدن و تجارت، کشاورزی و پتروشیمی‌ها از مصرف‌کنندگان عمده انرژی در کشور هستند.معظمی ادامه داد: وزارت نفت به عنوان تامین‌کننده بخش عمده‌ای از نیاز انرژی کشور، اطلاعات مصرف انرژی واحدهای مختلف را دریافت کرده و براساس آن میزان مصرف انرژی، سرمایه‌گذاری لازم و راهکارهای کاهش مصرف انرژی را پیش‌بینی کرده است تا در صورت تایید شورای انرژی به بخش‌های مربوط ارسال شود. قانونگذار در ماده 12 قانون رفع موانع کار و تولید فرصت خوبی را در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار داده که براساس آن می‌توانند از محل صرفه‌جویی انرژی سالانه سرمایه‌گذاری مناسبی انجام دهند.
وی با بیان اینکه درحال‌حاضر ایران از پرمصرف‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی در جهان است، افزود: باید سرمایه‌گذاری فراوانی روی بخش‌هایی که مصرف‌کننده انرژی هستند، انجام دهیم تا شاهد کاهش مصرف انرژی در آن بخش‌ها باشیم. برنامه ششم توسعه فرصت مناسبی است تا بتوانیم برنامه‌ها و اهداف مورد نظر را از طریق تصویب قوانین لازم در دستور کار قرار داده و مشکلات کشور را در بخش انرژی کمتر کنیم.معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری با اشاره به فرصت ایجاد شده از محل بند «ق» گفت: با توجه به محمل قانونی خوب ایجاد شده، بخش خصوصی از این فرصت خوب استفاده نکرد درحالی که می‌توانیم با امکانی که این قانون در اختیار ما قرار داده است گام‌های مهمی را در بخش بهینه‌سازی مصرف انرژی برداریم. باید با توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، مقوله کاهش شدت انرژی را دربرنامه ششم توسعه، اقتصادمحور کنیم. حسن مرادی، کارشناس انرژی با بیان اینکه متاسفانه برای نوع و میزان مصرف انرژی در ایران فرهنگ‌سازی لازم انجام نشده در گفت‌وگو با صمت گفت: در دورانی که تهران به تازگی دارای لوله‌های گازی شده بود، بابت مصرف گاز هزینه‌ای از سوی مصرف‌کنندگان پرداخت نمی‌شد و به طور کلی وسیله‌ای به نام «کنتور» وجود نداشت. در حالی که در همان دوران در ایالت لیورپول انگلستان برای استفاده از برق یا گاز باید درون کنتور سکه می‌انداختیم.
وی افزود: فرهنگ حاکم بر منابع هیدروکربوری ما، فرهنگ صادراتی است. به عبارتی دیگر چون از ابتدا که چنین موهبتی کشف شد تاکنون، تمرکز بر مصرف و صادرات بوده، امکان تربیت و فرهنگ‌سازی برای مصرف‌کننده وجود نداشته است. به این ترتیب پیش‌بینی می‌شود در صورتی که رسانه‌های عمومی به فرهنگ‌سازی در زمینه نوع و میزان مصرف انرژی بپردازند، می‌توانند ارزش انرژی‌های فسیلی را تا حد قابل‌توجهی حفظ کنند. مرادی می‌گوید: چرا باید در طول روز که نور خورشید به اندازه کافی وجود دارد از نیروی برق برای روشنایی سالن‌ها استفاده کنیم؟ آن هم در ادارات که میزان مصرف برق‌شان بالاست. بهتر است ضمن فرهنگ‌سازی برای مصرف انرژی، از حربه افزایش نرخ حامل‌های انرژی به‌ویژه انرژی‌های هیدروکربوری استفاده کنیم.
ناصر سودانی، نایب‌رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه علت اولویت دادن به شدت انرژی در برنامه ششم توسعه این است که در قبال میزان انرژی که در داخل کشور تولید و مصرف می‌شود، صنایع و حجم تولیدات رشد متناسبی نداشته به صمت گفت: افزایش نرخ یکی از اهرم‌های نظارتی بر کاهش یا افزایش میزان مصرف انرژی است، اما می‌توان آن را مهم‌ترین دانست. در مواقعی هم شاهد بازخورد متفاوتی در این زمینه بوده‌ایم. به این طریق که در فصول گرم سال، همچنان میزان پیک مصرف بالا بوده و متقاضیان بدون توجه به نرخ گاز یا برق به مصرف پرداخته و نیاز خود را برطرف کرده‌اند. به این ترتیب می‌بینیم که اهرم قیمتی در عین موثر بودن همیشه کارآیی لازم را ندارد.
وی افزود: ضمن فرهنگ‌سازی و ذخیره انرژی باید برنامه‌ریزی مناسبی نیز برای مصرف آن داشته باشیم. بد نیست بدانید که همچنان بخش قابل توجهی از واحدهای صنعتی ما با استفاده از سوخت مایع به تولید می‌پردازند. البته وزارت نفت و به تبع آن شرکت ملی گاز ایران برنامه‌ریزی مدونی برای گازرسانی به این واحدهای صنعتی و تولیدی دارد.
سودانی معتقد است: صادرات حاملان انرژی نباید تبدیل به تکیه‌گاه اقتصاد شود بلکه بهتر است به عنوان ابزاری برای ایجاد وابستگی متقابل میان کشورهای منطقه خاورمیانه و افزایش ضریب امنیت منطقه به کار رود. از طرفی همزمان با کاهش شدت مصرف انرژی باید تلاش کنیم تا انرژی‌های تجدیدپذیر را جایگزین کنیم.بر اساس این گزارش باید گفت تمامی مواردی که برای مدیریت شدت انرژی مطرح شده، صحیح و منطقی است، اما چرا تا به حال عملیاتی شدن آن تا این اندازه به تعویق افتاده است؟! درست است که افزایش شدت مصرف انرژی تا حد زیادی مربوط به مصرف‌کننده نهایی می‌شود اما آیا تنها مقصر، مصرف‌کننده داخلی است؟ آیا می‌توان با نوسازی تجهیزات صنعتی برای تولید و توزیع انرژی در بخش دولتی و عملیاتی کردن قوانین موجود در ساختمان‌سازی برای جلوگیری از هدررفت انرژی در میزان مصرف صرفه‌جویی کرد؟!