اين روزها نگاه‌ها به جاده مخصوص، خاص‌تر از هميشه است. گاو شيرده صنعت ايران قرار است مهم‌ترين تصميم بقاي خود حداقل تا يك دهه آينده را بگيرد. رفت‌و‌آمدها، برو بياهايي جهت‌دار و خاص است. ديگر رفت و آمدها به جاده مخصوص رفت و آمدهايي از سر اضطرار نيست. اين روزها تجربه‌داران بازار ايران هم به خوبي مي‌دانند اگر امروز بتوانند بازار ايران را به دست بگيرند شرايط حضورشان با آنچه پيش از اين تجربه كرده بودند متفاوت است.
به گزارش اعتماد، از همان زماني كه زمزمه‌هاي لغو تحريم‌ها جدي‌تر شد، ايران شرط و شروط خود براي همكاري با خودروسازان خارجي را معين كرده بود و هر بار هم بر سر مواضع خود براي همكاري‌هاي جديد پافشاري كرد تا نشان دهد وضعيت همكاري ايران در حوزه خودرو با شرايطي كه دو دهه پيش با آن پاي قرارداد با فرانسوي‌ها نشسته بود بسيار متفاوت است و اين‌بار حاضر نيست به هر قيمتي بازار خود را با شروط ساده به خودروسازان خارجي تحويل بدهد. به اين جهت در روزهاي پس از توافقنامه وين رفت و آمدهاي هيات‌هاي مختلف اروپايي به ايران در حالي آغاز شد كه تقريبا تمام هيات‌ها يكي از بحث‌هاي اصلي خود را صحبت در مورد همكاري‌هاي مشترك خودروسازي با ايران گذاشته بودند. از آلماني‌ها گرفته تا ايتاليايي‌ها وحتي آسيايي‌هايي كه در دوران تحريم‌ها هم بازار خوبي در ايران داشتند نيم نگاهي به بازار خودروي ايران دارند.
آلمان‌ها برنده بزرگ‌ترين تكه كيك خودرويي
ژرمن‌هاي اروپايي نخستين هياتي بودند كه بعد از توافق وين به ايران آمدند و توانستند برتري خود را به رخ ساير رقباي اروپايي خود بكشند. آلمان‌ها كه سال‌هاي سال است به عنوان يكي از برترين خودروسازان جهان شناخته مي‌شوند در شرايطي به ايران آمدند كه نارضايتي ايراني‌ها از ساكنين شهر برج ايفل شرايط مساعدي براي ترك تازي آلمان‌ها به وجود آورده بود و نخستين قراردادهاي حتمي توليد خودرو را در جاده مخصوص به مرحله امضا نزديك كردند. البته آلمان‌ها پيش از اين نيز براي برقراري مجدد همكاري با ايران نخستين گام‌ها را برداشته بودند و از چند ماه گذشته كارشناسان خود را به جاده مخصوص فرستاده بودند. به اين جهت اين هيات كه كمي پيشتازتر از ساير رقباي اروپايي گام برداشته بودند، توانستند جاي پاي قبلي خود را ترميم كرده و براي بازار خودروهاي تجاري ايران قراردادي ١٠ ساله و براي خودروهاي سواري قراردادي پنج ساله را منعقد كنند. نيم‌نگاهي به موقعيت آلمان‌ها در بازار خودروي جهان نشان مي‌دهد كه خودروسازان آلماني مانند آئودي، بي.ام.دبليو، مرسدس بنز و پورشه براي سال‌هاي طولاني به عنوان خودروسازان برتر در بازار خودرو جهان مطرح بوده‌اند. دلايل مختلفي وجود دارد كه سبب شده اين خودروسازان براي مدت‌هاي طولاني بتوانند جايگاه خود را حفظ كنند. سه ويژگي ريشه تاريخي، ارزش خودروها و سرعت مولفه‌هاي اصلي موفقيت آلمان‌ها در بازار خودرويي جهان است. قابل اعتماد بودن و همچنين مهندسي پيشرفته و تكنولوژي‌هاي جديد دو ويژگي ديگر خودروهاي آلماني است كه باعث شده همواره به عنوان خودروهاي برتر مطرح باشند.
بر اساس مذاكرات انجام شده آلمان‌ها قصد دارند با برندهاي فولكس و بنز به ايران بيايند، البته پيش از اين فولكس‌واگن با يكي از خودروسازان بخش خصوصي ايران به نام «بم‌خودرو» همكاري داشت و نتيجه آن، توليد خودرويي به نام «گل» در اين شركت (بم خودرو) بود. اگرچه شراكت فولكس و بم‌خودرو به مونتاژ چند هزار خودرو در سال محدود مي‌شد، اما تشديد تحريم‌ها اجازه نداد همين همكاري اندك نيز پابرجا بماند و در نهايت فولكسي‌ها تصميم به‌ترك «جاده مخصوص» گرفتند. اوضاع در مورد دايملر (كه در ايران اين شركت را به نام بنز مي‌شناسند) نيز تقريبا به همين شكل بود، چه آنكه اين شركت نيز همكار ايران خودرو به شمار مي‌رفت و نه‌تنها محصولات تجاري در ايران به توليد مي‌رساند، بلكه در سايت مركزي ايران خودرو نيز سالي چند صد دستگاه سواري بنز مونتاژ مي‌كرد. از قضا آلماني‌ها نيز به تازگي از تحركات خودروسازان اين كشور براي حضور در بازار خودرو ايران گفته و البته تاكيد كرده‌اند كه همه‌چيز به نتيجه مذاكرات هسته‌اي بستگي دارد.
ساكنين شهر برج ايفل و بازار از دست رفته
فرانسوي‌ها كه تجربه همكاري ٢٥ ساله با ايران را داشتند بعداز آلمان‌ها به نوعي خاص در مورد همكاري با ايران صحبت كردند. فرانسوي‌ها كه نخستين هيات تجاري اروپايي به ايران بودند و بعد از اجلاس داووس در سال ٩٢ به ايران آمده بودند به دليل ترك ايران در روزهاي سخت تحريم ايران مورد غضب ايراني‌ها هستند و هرقدر استقبال از آلمان‌ها خوب بود بحث‌هاي همكاري جديد با فرانسوي‌ها با حاشيه‌هاي غرامت ترك ايران همراه مي‌شود. به اين جهت فرانسوي‌ها تصميم گرفتند به جاي هياتي بلند مرتبه تنها وزير امور خارجه خود را راهي ايران كنند تا ضمن بحث‌هاي سياسي زمينه را براي همكاري با ايران در بخش‌هاي نفتي و خودرويي هموار كند اما هنوز هم شريك ايراني فرانسوي‌ها از پرداخت غرامت فرانسوي‌ها صحبت مي‌كند و ادامه همكاري با اين برند اروپايي را تنها در شرايطي مساعد مي‌داند كه شرايط همكاري از سوي ايراني‌ها تدوين شود. فرانسوي‌ها تاكنون با دو برند پژو و رنو در ايران فعاليت كرده‌اند و به نظر مي‌رسد بعد از اين هم بخواهند با همين برندها در ايران فعال باشند. البته رنو - نيسان ديگر خودروساز فرانسوي هم كه در سال‌هاي اخير درگير بحران مالي بوده، از اين مذاكرات جا نمانده است، اما درباره جزييات اين مذاكره خبري در دست نيست.
ايتاليا
ساكنين كشور چكمه سومين هيات اروپايي بودند كه به ايران آمدند و در سكوت، همكاري‌هاي خودرويي خود با ايران را پي گرفتند. ظاهرا ايتاليايي‌ها قصد دارند تا با فيات وارد ايران شوند. در نخستين سال تحريم‌ها صادرات ايتاليا به ايران ۱۹ درصد كاهش پيدا كرد و سپس به ۲۵ درصد رسيد. تحريم‌ها از سال ۲۰۰۶ ميلادي ۱۵ ميليارد يورو زيان به اقتصاد ايتاليا زد كه ۶۰ درصد اين ميزان تنها در سال‌هاي ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ بوده است. ايتاليا كه درگير بدهي‌هاي عمومي، ركود و بحران اقتصادي است، بي‌صبرانه در انتظار نهايي شدن توافق هسته‌اي و لغو تحريم‌ها براي ورود به بازار پرسود ايران و رسيدن به فرصت‌هاي جديد اقتصادي براي شركت‌هايي بود كه ادامه حيات آنان درگرو صادرات است و حالا اين فرصت براي اين خودروساز فراهم شده است.
آسيايي‌هاي هميشه در صحنه
در عين حال آسيايي‌ها هم خود را از اين قافله جدا ندانسته‌اند و با وجود نارضايتي مردم ايران از چيني‌ها، اما كره و ژاپن توانسته‌اند برند خود را براي ايراني‌ها همچنان جذاب نگه دارند. به اين سبب خبرهاي قطعي از تقاضاي ثبت شده خودروسازان كره جنوبي و ژاپن براي ورود به بازار ايران حكايت دارد. سوزوكي و نيسان در راس آنها قرار گرفته اند؛ ضمن آنكه محمدرضا نعمت‌زاده، وزير صنعت، معدن و تجارت اخيرا بر افزايش همكاري با خودروسازان ژاپني تاكيد كرده و به خودروسازان ايراني گفته است كه بروند و با طراحي‌هاي جديد خودروسازان ژاپني آشنا شوند و با بهره‌گيري از تجربيات آنان، زمينه پيشرفت و نفوذ مشترك در بازارهاي خارجي را فراهم كنند. به جز سواري‌هاي ژاپني كه منتظر ورود به بازار ايران هستند، كاميون و خودروهاي نيمه سنگين هم متقاضي ورود به بازار ايران، چه به صورت همكاري در قالب جوينت ونچر و چه واردات به صورت فول CKD هستند. شركت ايسوزو همكاري‌اش را با گروه بهمن عمق بخشيده و تصميم دارد دست به سرمايه‌گذاري مشترك بزند؛ اگرچه اين خودروساز، اكنون توليد دو ميليون دستگاه سوزوكي در هند در قالب سرمايه‌گذاري مشترك با شركت ماروتي در برنامه دارد، اما براي سوزوكي - ماروتي همكاري با خودروسازان ايراني نيز جذاب است. علاوه بر كره جنوبي و ژاپن دو كشور مالزي و چين هم به دنبال سرمايه گذاري مشترك درايران هستند.
حركت چراغ خاموش امريكايي‌ها
پر واضح است كه طرف اصلي مذاكره‌كننده در پرونده هسته‌اي ايران، امريكا بود. اين كشور هم انگيزه‌هاي بسياري براي ورود به بازار ايران دارد و مي‌خواهد از اين رقابت به اصطلاح جا نماند. چندي پيش خبري منتشر شد مبني بر اينكه خودروسازان امريكايي از طريق برخي واسطه‌ها به خودروسازان ايراني پيام داده و خواستار سرمايه‌گذاري در صنعت خودروي ايران شده‌اند. اگرچه مسوولان ايراني تاكيد دارند كه اگر اين اتفاق بيفتد نكاتي در مورد عقد قرارداد با خودروسازان امريكايي حتما منافع ملي در اين قراردادها لحاظ خواهد شد و صنعت داخلي بايد در يك قرارداد جوينت ونچر «برد- برد»، توليد مشترك با خودروساز امريكايي داشته باشد. بررسي‌ها نشانگر اين است كه خودروي اسپارك مدل ۲۰۱۴ در بازار ۷۵ ميليون تومان، رگال ۱۴۹ ميليون تومان،اي تي اس ۱۷۵ ميليون تومان، آنكور ۱۲۸ ميليون تومان، ماليبو ۱۲۰ ميليون تومان، كروز بنزيني ۱۳۲ ميليون تومان، سونيك ۹۰ ميليون تومان و ايمپالا ۱۳۸ ميليون تومان است. همچنين شورلت كوروت ۲۰۱۰ پلاك شده با گيربكس اتوماتيك و كاركرد ۵۰ هزار كيلومتر نيز به قيمت يك ميليارد و ۱۵۰ ميليون تومان، گران‌ترين خودروي امريكايي در بازار ايران است.
