کفش، کیف، کمربند و دستکش از محصولات چرمی است که طرفدارن آن از سالهای گذشته بهترین نوع آن را به نام «تبریز» میشناسند. نوع دباغی چرم و قدیمی بودن تولید محصولات چرمی در استان آذربایجان شرقی عاملی است که این استان را به قطب چرم کشور تبدیل کرده است.
فریدون مرندی، کارشناس مسئول صنایع در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی بر این اعتقاد است که کفش تبریز نشان(برند) صنعت چرم کشور است. از او درباره چگونگی فعالیت واحدهای صنعتی چرم در استان آذربایجان شرقی پرسیدیم که در پاسخ از تمرکز واحدهای صنعتی چرم تبریز در شهرک صنعتی چرمشهر گفت. با این گردهمایی صنعتی امکان انتقال تجربیات و رفع مشکلات یکسان میشود. با حضور تولیدکنندگان و صنعتگرانی از سراسر کشور بنا بر آن است تا نمایشگاه چرم و محصولات چرمی کشور از ۹ مرداد در تبریز آغاز به کار کند. آنچه میخوانید گفتوگوی فریدون مرندی، کارشناس مسئول صنایع در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی با صمت است.
چه تعداد از واحدهای صنعتی استان در بخش چرم تبریز فعالیت دارند و چه فرصتهای شغلی ایجاد کردهاند؟
تبریز قطب چرم کشور و کفش تبریز نشان تجاری محصولات چرم کشور است بهطوریکه با وجود ۳۰۰ واحد چرم در شهرک صنعتی چرمشهر استان آذربایجان شرقی برای ۸ هزار نفر به صورت مستقیم اشتغال ایجاد شده است. همچنین با اشتغال غیرمستقیم در صنایع بالادستی چرم مانند کشتارگاهها و صنایع پایین دستی مانند کیف و کفش دوزی نزدیک به ۳۰ هزار نفر اشتغال ایجاد شده است.تمام واحدهای تولیدی و صنعتی چرم استان آذربایجان شرقی در شهرک صنعتی چرمشهر متمرکز شدهاند و سهم ۱۵ درصدی از میزان کل بخش صنعت را در بر گرفتهاند. بنابراین چرمشهر را نباید تنها یک شهرک صنعتی صرف دانست زیرا متولیان این شهرک تمام مشکلات و موارد مرتبط با صنعت چرم را پیگیری میکنند مانند مشکلات مربوط به رعایت موارد زیستمحیطی که اکنون در حال پیگیری است.
ارزش صادراتی محصولات صنعت چرم چگونه است؟
صنایع چرم وابسته به مواد اولیه و وارداتی نیست و کالایی دارای ارزش افزوده بالا است بنابراین چرم میتواند از کالاهای کیفی باشد و بازارهای صادراتی را داشته باشد. درحالحاضر چرم تبریز به ایتالیا، چین، ترکیه، هنگکنگ، هند، پاکستان، آذربایجان و ارمنستان صادر میشود. چرم بعد از فرآوری مزیت صادراتی دارد اما باید با ارائه تسهیلات قیمت تمامشده بهویژه در دباغی کاهش یابد و با آموزش لازم بار مالی کم شود همچنین کیفیت چرم دباغی شده با ارتقای فناوری مورد استفاده در واحدهای تولیدی حاصل شود.
استفاده از فناوری در صنعت چرم چه جایگاهی دارد؟
چرم به ۳ لایه برش میخورد که لایه زیرین در صنایع غذایی و تهیه ژلاتین استفاده میشود (در کشور ما به دلیل نبود فناوری، از ارزش افزوده این قسمت بهره نمیبریم و این لایه دورریز میشود و در نهایت به واکس تبدیل میشود در صورتی که کشورهای دارای فناوری این لایه را به ژلاتین که دارای ارزش صادراتی است تبدیل میکنند. لایه میانی برای تهیه دستکش کار چرمی یا زیره کفش چرمی و... استفاده میشود. لایه رویی که همان چرم است پس از دباغی برای تولید محصولات چرمی استفاده میشود.چرم در استان آذربایجان شرقی در نبود فناوری روز در بخش دباغی، افزایش وزن مییابد که درنهایت محصول نهایی در بازارهای صادراتی توان رقابت با کشورهای دیگر را ندارد. از ۳۰۰ واحد صنعتی در شهرک چرمشهر تنها ۳۰ واحد تولیدی از فناوری روز استفاده میکنند که آن هم از نوع دست دوم و مستهلک وارداتی است.
مهمترین مشکلاتی که صنعتگران چرمی با آن مواجهاند چیست؟
مشکلات نقدینگی به بازار فشار میآورد و بازار را آسیبپذیر میکند. فناوری مورد استفاده در صنعت چرم استان نیز فرسوده است که موجب کاهش ارزشافزوده میشود.
اکنون گردش مالی فعالان صنعت چرم در استان به یکسال و نیم رسیده است. تحریمها موجب کاهش میزان مصرف شده و رقابت منفی در بازار ایجاد کرده است بهطوری که تولیدکنندهها چرم را به بازار تحویل میدهند و پس از یکسال و نیم وجه خود را دریافت میکنند. برای مقابله با این پدیده باید روش پرداخت جدید نقدینگی برای آنها در نظر گرفته شود.
آیا برای تامین مالی صنعتگران چرم، ردیف اعتباری اختصاص یافته است؟
در سفر اخیر رییسجمهور ۳ هزار میلیارد ریال به بخش صنعت استان آذربایجان شرقی اختصاص یافته که بخشی از آن سهم صنعت چرم است. خوشه چرم استان آذربایجان شرقی نیز از ۲ سال پیش فعالیت خود را آغاز کرده و از ردیف اعتباری سازمان صنایع کوچک نیز برخوردار شده است.
ارتباط صنعت و دانشگاه در بحث چرم چگونه است؟
چرم، صنعتی دانشگاهی است اما دانش و تجربه واحدهای چرمساز در تبریز بیشتر است و خدمات جنبی مشاورهای و نیز انتقال تجربیات در شهرک صنعتی چرمشهر تبریز بسیار است. در چرمشهر فناوری چرم نسبت به سایر نقاط کشور بیشتر است. همه این موارد موجب شده تا چرم تبریز و کفش تبریز نشان(برند) صنعت چرم کشور باشد.ایجاد جذابیت کالا در بازار و ترغیب خریدار برای خرید ۲ نکته مهم در بازاریابی است که با توجه به این ۲ نکته چرمساز تبریزی باید ارتقای کیفیت دهد تا بازار خود را از دست ندهد. برای توسعه فعالیتهای صنعتی و تولیدی در صنعت چرم آذربایجان شرقی با تلاشهای انجامشده دانشگاه چرم در شهر تبریز ایجاد شده است. همچنین از فعالیتهای تشکلها و اتحادیه تولیدکننده حمایت شده است تا جایی که اکنون ۸۰ درصد تولیدکنندهها در این تشکلها حضور دارند.
تاکنون چه اقدامی برای رفع مشکلات صنعتگران چرم استان انجام شده است؟
سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی برای حمایت از واحدهای تولیدی در صنعت چرم و امکان سرعت در روند اداری برای ارتقا دادن کمی و کیفی فناوری لازم تلاش کرده است. واحدهای چرمسازی در رعایت موارد زیستمحیطی با مشکل مواجه هستند در صورتی که دولت میتواند با اتخاذ تدابیر مناسب به تجهیز این واحدهای صنعتی کمک کند.
چطور میتوان با تهدیدهای تجارت چرم تبریز مقابله کرد؟
تجارت یک واحد صنعتی در یک کشور دوام زیادی ندارد درحالی که دولت میتواند در مراودات تجاری با بهرهمندی از روش تجارت متقابل زمینه حضور پایدار محصولات چرمی در کشورهای دارای مراودات تجاری را فراهم کند. بازارهای صادراتی چرم استان آذربایجان شرقی در رقابت با ترکیه در حال از دست رفتن است که دلیل اصلی آن نبود فناوری لازم است، دوم آنکه سیاستهای حمایتی دولت برای حفظ بازارهای تجاری محصولات چرمی اجرا نمیشود.