با رشد صنعت آب، بسته‌بندی و افزایش مصرف آن در سال‌های گذشته همواره شایعاتی در زمینه وجود آب بسته‌بندی تقلبی همچون پر کردن بطری‌های آب معدنی از سیستم آب و فاضلاب شهری و... در این صنعت مطرح شده است.
به تازگی نیز اداره کل استاندارد استان تهران در اطلاعیه‌ای نسبت به خرید آب معدنی در مترو هشدار داده و از مردم درخواست کرد با توجه به آغاز فصل گرما و نیز شکایت‌های مردمی از توزیع و فروش آب معدنی بدون نشان استاندارد و غیربهداشتی در مترو از مصرف آن خودداری کنند. اما اینکه چه نظارت‌هایی روی آب معدنی انجام می‌شود و آیا امکان تولید آب معدنی تقلبی وجود دارد یا خیر؟ پرسش‌هایی است که پس از انتشار این اطلاعیه برای مصرف‌کنندگان مطرح شده است؛ موضوعی که صمت در گفت‌وگو با پیمان فروهر، دبیر انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران به آن پرداخته است.
تولید آب معدنی تقلبی صرفه اقتصادی ندارد
دبیر انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران با رد وجود هرگونه آب معدنی تقلبی در بازار گفت: آب معدنی از لحاظ اهمیت همواره به گونه‌ای است که بازرسان استاندارد در بازدیدهای خود از سطح عرضه، هیچ‌گاه به راحتی از کنار آن نمی‌گذرند. از سوی دیگر تقلب در این صنعت امکانپذیر نیست زیرا تقلب در این صنعت به اندازه راه‌اندازی یک کارخانه هزینه دارد بنابراین واحد تولیدکننده آب بسته‌بندی که مجوزی نداشته باشد، به هیچ وجه در بازار وجود ندارد. فروهر با تاکید بر اینکه تولید آب معدنی تقلبی و غیراستاندارد به هیچ‌وجه صرفه اقتصادی ندارد، تصریح کرد: هزینه تولید تقلبی صنایعی که فرآیند تولید آنها شامل مراحل پیوسته و مختلفی است، به اندازه‌ای بالاست که احداث یک کارخانه به‌صرفه‌تر از تولید آن خواهد بود. به فرض اگر واحد تقلبی بخواهد از آب لوله‌کشی هم استفاده کند، دسترسی به حجم زیادی از بطری سالم کار بسیار دشواری است.
وی ادامه داد: درحال‌حاضر هیچ کارخانه‌ای بطری‌های خود را به فروش نمی‌رساند و از آنجا که سود این محصول بسیار اندک است، تولید باید در سطح وسیعی انجام شود تا توجیه اقتصادی داشته باشد بنابراین باید بطری‌های خالی از سطح شهر جمع‌آوری شود که این امر نیازمند یک فرآیند گسترده است. دبیر انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران اظهار کرد: پس از آن مراحل پلمب بطری و زدن برچسب باید انجام شود که فرآیند پیچیده‌ای دارد بنابراین برای تولید آب معدنی تقلبی، تجهیزات و امکاناتی به اندازه یک کارخانه نیاز است.
فروهر با ابراز تعجب از اطلاعیه سازمان ملی استاندارد در زمینه هشدار نسبت به استفاده از آب معدنی در مترو بیان کرد: من به عنوان یک فعال در این حوزه، بارها به خرید آب معدنی در مترو اقدام کرده‌ام که تاکنون هیچ مشکلی در نشان(برند)های موجود مشاهده نکرده‌ام. درحال‌حاضر در مترو سوپرمارکت‌ها و فروشندگان مواد غذایی وجود دارد که از شهرداری مجوز گرفته‌اند بنابراین اگر مغازه‌ها غیرقانونی هستند یا دستفروش‌ها اقدام به عرضه محصول غیراستانداردی کرده‌اند باید مانع از فعالیت آنها شد اما اینکه اطلاعیه‌ای صادر و به طور کلی نسبت به استفاده از آب معدنی در مترو هشدار داده شود، شیوه مناسبی نیست.فروهر با بیان اینکه حدود ۱۲۰ واحد تولیدی در این صنعت فعال هستند، گفت: از این تعداد ۹۰ واحد صنعتی زیرمجموعه انجمن به‌شمار می‌روند و مابقی یا به‌دلیل تازه‌تاسیس بودن یا نبود فرهنگ تشکلی، به عضویت انجمن در نیامدند اما تمامی تولیدکنندگان مجوز سازمان استاندارد را دارند.
استانداردهای آب معدنی مطابق با استانداردهای جهانی
وی با اشاره به نظارت‌های انجام شده در تولید و عرضه آب بسته‌بندی افزود: نظارت بر آب بسته‌بندی به ۲ شیوه؛ بازدیدهای سرزده از سوی سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو که در آن از انبارها و خطوط تولید واحدهای صنعتی نمونه‌برداری می‌شود و یا نمونه‌برداری از سطح عرضه انجام می‌شود. این نظارت به‌ویژه در ۶ماه نخست سال که در اوج مصرف آب بسته‌بندی قرار داریم بر نشان(برند)های عرضه‌شده در بازار انجام می‌شود.
دبیر انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران ادامه داد: اگر تخلفی انجام شود ابتدا اخطار کتبی به واحد تولیدی داده می‌شود و اگر تخلف مخاطره‌آمیزی انجام شده باشد از فعالیت واحد تولیدی جلوگیری به‌عمل خواهد آمد که تاکنون در این صنعت موردی که به دلیل تخلف اجازه فعالیت آن لغو شده باشد وجود نداشته است. فروهر درباره استانداردهای به‌کار رفته در بسته‌بندی‌های آب معدنی نیز تصریح کرد: استانداردهای آب بسته‌بندی، استاندارد اجباری است و در بسته‌بندی‌های آب معدنی و آب آشامیدنی استانداردهای ۲۴۴۱ و ۴۴۰۳ سازمان استاندارد رعایت می‌شود که همه آنها مطابق با استانداردهای جهانی «کدکس» است.
تاکنون نشان(برند) تقلبی در بازار دیده نشده است
دبیر انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران درباره نظارت‌های انجام‌شده از سوی انجمن تولیدکنندگان آب معدنی خاطرنشان کرد: بازرسان انجمن به طور مرتب از سطح عرضه در شهرهای مختلف نظارت به‌عمل می‌آورند و به محض مشاهده نشان(برند) ناشناخته پیگیری‌ها انجام خواهد شد تا مجوزهای آنها چک شود که این روند از وظایف انجمن آب معدنی است تا بر تمامی بخش‌های عرضه و تولید نظارت داشته باشد. دبیر انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی ایران با اشاره به انواع تخلف‌های انجام‌شده در این صنعت گفت: تاکنون تخلفی در زمینه کیفیت مشاهده نشده یا بسیار اندک بوده و بیشتر تخلفات در بخش قیمت‌های فروش و بسته‌بندی و برچسب‌های روی آب معدنی بوده که تاکنون حتی یک مورد هم نشان(برند) تقلبی در سطح عرضه مشاهده نشده است.
مصرف یک‌میلیارد و 33 میلیون لیتر آب معدنی در سال
فروهر در زمینه میزان تولید و مصرف آب معدنی اظهار کرد: صنعت آب معدنی همچون دیگر صنایع مواد غذایی نیست که بیش از اندازه مصرف، تولید و نگهداری شود. بنابراین همواره میزان تولید با میزان مصرف بازار معادل است، به طوری‌که در سال گذشته حدود یک‌میلیارد و ۳۰۰میلیون لیتر آب بسته‌بندی تولیدشده و به مصرف رسیده است.
وی درباره صادرات آب بسته‌بندی نیز اظهار کرد: سال گذشته حدود ۱۱ میلیون دلار صادرات انجام شد که بیشترین سهم صادرات مربوط به عراق و افغانستان و مقداری هم مربوط به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و آسیای میانه بوده است.وی درباره فرآیند قیمت‌گذاری آب بسته‌بندی نیز افزود: سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نظارت عالی بر امر قیمت‌گذاری دارد و هیچ تشکلی بدون اجازه این سازمان، حق افزایش قیمت ندارد اما در سال‌های اخیر نقش تشکل‌ها در این فرآیند پررنگ‌تر شده و سازمان از طریق تعامل با تشکل‌ها و دریافت دلایل کافی از سوی آنها نهایت حمایت و همکاری را در این صنعت انجام می‌دهد. فروهر درباره افزایش قیمت آب بسته‌بندی نیز تصریح کرد: زمانی که ارزش افزوده به ۹درصد می‌رسد، حقوق دستمزد ۲۶درصد افزایش می‌یابد و انرژی ۲۰درصد گران می‌شود، طبیعی است افزایش قیمت باید انجام شود تا امکان تولید وجود داشته باشد اما اگر بنا باشد معادل افزایش هزینه‌ها قیمت را افزایش دهیم، رقم بسیار زیادی خواهد شد. بنابراین امسال حداقل افزایش قیمت اتفاق افتاد که در عمل تغییری نکرد زیرا قیمت ۴۷۵ تومان درج شده روی بطری آب‌معدنی به ۵۰۰ تومان رسید.
بنا بر این گزارش، رعایت استانداردها در صنعت مواد غذایی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و سازمان استاندارد نیز در این زمینه همواره نظارت بالایی داشته است اما آنچه در اطلاعیه سازمان استاندارد باعث تعجب مردم و دست‌اندرکاران این صنعت شده، این است که چرا تنها در زمینه خرید آب معدنی در مترو هشدار داده شده و اگر آب معدنی غیراستانداردی تولید می‌شود چرا اطلاع‌رسانی دقیقی نسبت به نام تجاری آن نشده است؟ گفتنی است صمت در تلاش بود تا در گفت‌وگو با مسئولان سازمان ملی استاندارد و همچنین اداره کل استاندارد استان تهران که صادرکننده این اطلاعیه بود، این موضوع را بررسی کند اما متاسفانه موفق به انجام گفت‌وگو با مسئولان ذی‌ربط نشد.