ذخایر غنی آهک در ایران این امکان را فراهم می‌کند که در فاصله هر یکصد کیلومتر، یک کارخانه سیمان احداث شود اما با توجه به اینکه درحال حاضر سیمان از وضعیت مناسبی در بحث عرضه و تقاضا برخوردار نیست و میزان صادرات این محصول هم در سال‌جاری با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده آیا می‌توان کارخانه‌های جدید احداث کرد یا استراتژی بلندمدت برای این صنعت می‌تواند مدنظر قرار بگیرد.
درحالی که بسیاری از کارخانه‌های سیمان به خاطر نامناسب بودن بازار، محصولات خود را زیرقیمت به فروش می‌رساند در چنین شرایطی احداث کارخانه‌های جدید چقدر می‌تواند مقرون به صرفه باشد؟
با توجه به آلودگی‌هایی که تولید سیمان ایجاد می‌کند برخی‌ها معتقدند باید کارخانه‌های سیمان به خارج از شهرها منتقل شوند تا آلودگی کمتر وارد شهرها شود اما در این‌باره هم کارشناسان نظرات گوناگونی دارند.
فراوانی آهک دلیل نمی‌شود
محمد متشرع، مدیر بهره‌برداری سیمان فارس خوزستان درباره اینکه آیا احداث کارخانه سیمان در شرایط موجود مقرون به صرفه خواهد بود یا نه به صمت می‌گوید: در ایران ذخایر آهک بسیار زیادی وجود دارد به طوری که در هر ۶۰ کیلومتر به این ماده معدنی می‌رسیم اما وجود منابع فراوان دلیل نمی‌شود میزان کارخانه‌های سیمان را هم افزایش دهیم.
وی می‌افزاید: درحال حاضر سیمان در شرایط خوبی به سر نمی‌برد و میزان عرضه بیش از تقاضاست به همین دلیل احداث کارخانه‌های سیمان مقرون به صرفه نیست. وی خاطرنشان می‌کند: البته یکی از مشکلاتی که درحال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان محصولات معدنی با آن مواجه هستند کمبود نقدینگی است و هر که می‌خواهد کارخانه سیمان احداث کند بهتر است سهام کارخانه‌های موجود را از بورس خریداری کند زیرا در حال حاضر بسیاری از پروژه‌هایی که درحال احداث هستند با مشکلات نقدینگی مواجه شده‌اند. وی تصریح می‌کند: افرادی که می‌خواهند در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند بهتر است به جای اینکه کارخانه جدیدی را از ابتدا بنا کنند از کارخانه‌های فعال بهره ببرند زیرا این گونه مقرون به صرفه‌تر است.
وی تاکید می‌کند: کسی که می‌خواهد در این صنعت سرمایه‌گذاری کند باید شرایط موجود را بسنجد زیرا مواد اولیه فراوان است اما میزان تقاضا در کشور کم است. در همه جای کشور و در هر استانی کارخانه سیمان وجود دارد بنابراین احداث کارخانه‌های جدید به صلاح نیست. متشرع می‌افزاید: در کشور هیچ‌گونه محدودیتی در زمینه سنگ آهک وجود ندارد اما مسئله این است که باید بازدهی تولید افزایش یابد یعنی اگر درحال حاضر روی کیفیت ۸۵ درصدی کار می‌کنند آن را به ۱۰۰ در صد برسانند و بعد از آن اگر در مکانی تقاضا بیش از عرضه باشد اقدام به احداث کارخانه کنند. وی درباره جابه‌جایی کارخانه‌ها و بردن آنها به خارج از شهر می‌گوید: طرحی وجود دارد که در آن کارخانه‌ها در بلندمدت باید به خارج از شهر منتقل شوند. خود شرکت‌ها نیز با یک برنامه استراتژیک چند ساله در صدد نوسازی کارخانه‌ها و تغییر کاربری زمین‌های خود هستند تا کارخانه‌ها را منتقل کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: برخی کارخانه‌های قدیمی که قدمت زیادی دارند در صدد منتقل کردن کارخانه‌ها هستند اما این جابه جایی به سرعت انجام نمی‌شود بلکه نیازمند سرمایه و زمان است. این کارخانه‌ها باید تجهیزات خود را به‌روز رسانی کنند زیرا در غیراین صورت تولید متوقف می‌شود. وی درباره کاهش میزان آلایندگی سیمان بیان می‌کند: بسیاری از کارخانه‌های سیمان موظف شده‌اند تا روی گرد و غبار ایجاد شده در تولید سیمان کنترل داشته باشند و و دودکش‌ها را به صورت آنلاین کنترل کنند تا آلودگی این کارخانه‌ها کاهش یابد البته آنچه که در دنیا مرسوم است این جا در کارخانه‌ها هم انجام می‌دهند ولی باید روی نحوی مصرف سیمان هم کار شود.
متشرع تاکید می‌کند: بیشتر کارخانه‌های تولید سیمان ایران بیش از ۱۰۰ سال ذخیره دارند چراکه اگر کمتر از این باشد برای آنها مقرون به صرفه نیست.
احداث کارخانه سیمان توجیه اقتصادی ندارد
داریوش حمیدی، کارشناس سیمان نیز در این‌باره به صمت می‌گوید: در شرایط فعلی احداث کارخانه سیمان مقرون به صرفه نیست زیرا از یک سو عرضه بیش از تقاضاست و از سوی دیگر میزان صادرات نیز کاهش یافته به همین دلیل به نظر می‌رسد احداث کارخانه چندان معقول نباشد.
وی می‌افزاید: درحال حاضر بازار سیمان بازار مناسبی نیست و بسیاری از کارخانه‌ها محصولات خود را زیر قیمت می‌فروشند به نظر می‌رسد احداث کارخانه‌های جدید نمی‌تواند توجیه اقتصادی داشته باشد.
وی درباره خروج کارخانه‌ها از داخل شهرها و انتقال به بیرون شهر می‌گوید: سیمان تا حدودی آلودگی ایجاد می‌کند و نمی‌توان منکر این موضوع شد اما مسئله این است که برای احداث کارخانه از نظر ارزی و ریالی سرمایه‌های زیادی صرف می‌شود بنابراین تعطیلی کارخانه‌ها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. حمیدی اظهار می‌کند: زمانی استاندارد میزان گرد و غبار در هر مترمکعب تا۱۰۰ میلی‌گرم مجاز بود اما باید درحال حاضر این عدد را تا ۵۰ میلی‌گرم کاهش دهند که در این صورت میزان آلودگی تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
وی تصریح می‌کند: کارخانه‌های که قدمت زیادی دارند از سیستم‌های قدیمی برخوردار هستند اما باید سیستم‌های خود را تغییر دهند و از دستگاه‌ها و تجهیزات به روز استفاده کنند زیرا جابه‌جایی یک کارخانه هزینه‌های بسیار بالایی را می‌طلبد و مشکلات فراوانی را به همراه خواهد داشت. البته کارخانه‌های سیمانی که به تازگی می‌خواهند احداث شوند باید در بیرون از شهرها باشند. به گفته وی؛ بهترین راه کار برای خروج سیمان از وضعیت فعلی این است که میزان تقاضا در ایران افزایش یابد و دولت کارهای عمرانی را افزایش داده و فعال‌تر کند تا میزان تقاضای سیمان افزایش یافته و به مرور بازار متعادل شود.