كارشناسان و فعالان اقتصادي محتاط‌تر از آنچه انتظار مي‌رود، برخورد مي‌كنند. به محض رويارويي با اين سوال كه حوزه كاري پس از تحريم چه تغييري مي‌كند، رو به پاسخ‌هاي كلي مي‌آورند و تلاش مي‌كنند نشان دهند قرار نيست توافق، تاثيري بر اين بازارها داشته باشد.
بازار ارز، طلا و سكه و البته بورس
احتياط بيش از حد كارشناسان در حالي است كه بازار اظهارنظرها درباره آينده پساتحريم در كوچه بازار بسيار داغ است. برخي معتقدند همه بحران‌ها با تحريم از تن و بدن اقتصاد ايران شسته مي‌شود و برخي ديگر بر اين اعتقادند كه ايران پس از تحريم تفاوت چنداني با قبل از آن نخواهد داشت. فرشاد مومني، كارشناس اقتصادي و استاد دانشگاه پيش از اين در گفت‌وگو با «اعتماد» هشدار داده بود كه اگر وضعيت اقتصادي و معيشتي مردم پس از توافق هسته‌اي تفاوتي با وضعيت آنان قبل از توافق نداشته باشد، آن وقت است كه فضا براي جولان تندروها باز مي‌شود. «توافق»، «عدم توافق» و «تمديد»؛ اين سه كلمه مدت‌هاست افكار عمومي را درگير كرده است. در چنين شرايطي آيا مي‌توان باور كرد توافق هسته‌اي در اقتصاد كشوري كه مدت‌هاست درگير ركود تورمي است، تاثيري به جا نگذارد؛ ركود تورمي قد اقتصاد را خميده كرده و صنايع توليدي، اتحاديه‌ها و اصناف مختلف با هزينه‌هاي سرسام آوردست و پنجه نرم مي‌كنند.
چند روز به دور نهايي مذاكرات هسته‌اي مانده و خيلي‌ها اميدوارند كه تلاش مذاكره‌كنندگان براي دستيابي به توافق اين‌بار به نتيجه برسد. در شرايطي كه حال و روز اقتصادي كشور خوب نيست، بازارهاي سرمايه‌گذاري كه روزگاري محل مناسبي براي سرمايه‌گذاري، كسب سود و جبران زيان بودند هم، اين روزها از ركود، ترديد و بلا تكليفي رنج مي‌برند. در چنين شرايطي بيشتر سرمايه‌هاي سرمايه‌گذاران غيرريسك‌پذير در بانك‌ها جاي مي‌گيرند و بانك مطمئن‌ترين بازار جهت كسب سود مطمئن و بدون دغدغه به حساب مي‌آيد.
1- بورس
بورس كه مهم‌ترين بازار سرمايه‌گذاري به حساب مي‌آيد خيلي وقت است درگير ركود شده است. ركودي كه حاكي از ترديد و نگراني و عدم اعتماد سرمايه‌گذاران براي سرمايه‌گذاري و اوضاع نابسامان اقتصادي كشور است. خيلي‌ها كليد حل مشكل بورس را تحريم‌ها و مذاكرات هسته‌اي مي‌دانند. بورس هم نشان داده كه هميشه چند روز قبل و بعد از مذاكرات واكنش‌هاي عصبي به نتيجه مذاكرات هسته‌اي نشان مي‌دهد. آخرين واكنش هيجاني بورس به مذاكرات هسته‌اي در نيمه فروردين ماه امسال بود كه با توافق اوليه لوزان بازار با هيجاني مثبت ولي ناپايدار و زودگذر مواجه شد.كمي بعد اما سهامداران راهي ساختمان شيشه‌اي شدند تا صداي اعتراض‌شان را به گوش مسوولان برسانند. مي‌پرسيدند چرا وضعيت اين گونه است. بعد از لوزان شرايط بورس آن گونه پيش نرفت كه انتظار مي‌رفت.
2- مسكن خفته در ركود
بازار مسكن همواره مورد توجه افكار عمومي است. سرمايه‌گذاري در اين بازار سود بالايي را نصيب خيلي‌ها كرده است اما ركودي كه در چند سال اخير به جان مسكن افتاده سبب كاهش قابل توجه ساخت و ساز شده است. حتي اهرم افزايش تسهيلات نيز نتوانست به كمك مسكن بيايد، بازار مسكن در روزهاي داغ سال از سردي به لرز نشسته است.
در اين شرايط كه با فشار تورمي و گراني قيمت‌ها همراه شد، قدرت خريد مردم پايين آمد و سرمايه‌گذاران توانايي سرمايه‌گذاري در قيمت‌هاي جديد را نداشتند و مجبور بودند اهداف خريدشان را با قدرت خريدشان همساز كنند. حالا امروز در حالي كه چهار روز به تعيين تكليف مذاكرات باقي مانده، به نظر مي‌رسد بازار مسكن آنچنان كه بايد نگاهي اميدوارانه به مذاكرات هسته‌اي ندارد. بر اساس تحليل‌هاي موجود در بازار مسكن، امسال در هر صورت چه توافق هسته‌اي صورت گيرد و چه مذاكرات تمديد شود، تغيير خاصي اتفاق نمي‌افتد و تنها گزينه سوم كه عدم توافق است، مي‌تواند بر ركود حاكم بر بازار بيفزايد و سايه آن را بلندتر كند.
3- ارز
دو سالي مي‌شود كه كسي براي سرمايه‌گذاري، راهي فردوسي نمي‌شود. ارز ديگر منبع چندان مطمئني براي سرمايه‌گذاري نيست، بازاري كه در سال‌هاي قبل با شوك هيجاني در چند مقطع جهيد، مدت‌هاست آرام مانده است. نوسان‌ها آنقدر نيست كه دندانگير باشد. بالا گرفتن تحريم‌ها و صدور قطعنامه‌هاي شوراي امنيت عليه ايران سبب شد دلار امريكا از نردبان قيمت بالا برود و دو برابر، سه برابر و چهار برابر شود. دوران ارز چند نرخي دوباره از راه رسيد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد دلار آزاد روي ٣٣٠٠ تومان نوسان مي‌كند و دلار رسمي به ٣٠٠٠ تومان نزديك مي‌شود. در حالي كه به نظر مي‌رسد دلار به سمت تك نرخي شدن حركت مي‌كند، كارشناسان معتقدند دولت اجازه نمي‌دهد دلار به زير ٣٠٠٠ تومان سقوط كند؛ چرا كه اين اتفاق به توليد و اقتصاد كشور ضربه مي‌زند.
كارشناسان بازار ارز معتقدند برداشته شدن تحريم‌ها و توافق هسته‌اي تاثير قابل توجهي بر بازار ارز نخواهد داشت و قيمت دلار درهر شرايطي به زير ٣٠٠٠ تومان سقوط نخواهد كرد.
اين در حالي است كه با عدم توافق هسته‌اي يا تمديد مذاكرات، پيش‌بيني مي‌شود قيمت دلار به صورت هيجاني چند روز افزايش پيدا كند ولي بعد از چند هفته با فروكش كردن هيجان‌ها قيمت دلار به ثبات مي‌رسد. بر اين اساس ممكن است در صورت عدم توافق و بر اساس جو هيجاني ايجاد شده قيمت دلار به ٤٠٠٠ تومان هم نزديك شود ولي در صورتي كه اتفاق سياسي خاصي نيفتد و شرايط بين‌المللي در حوزه سياسي و اقتصادي تغيير نكند دلار همچنان در كانال ٣٠٠٠ توماني باقي مي‌ماند.
4- طلا
بازار طلا اين روزها شايد گزينه آخر سرمايه‌گذاران به حساب مي‌آيد. سكه از سكه افتاده است. بحران يونان اخيرا سبب شده كه قيمت اونس جهاني طلا به كانال ١١٠٠ دلاري سقوط كند. در بازار داخلي ايران نيز با توجه به تاثير قيمت جهاني بر فرمول قيمت‌گذاري طلا و سكه و ماه مبارك رمضان روند طلا مانند بازارهاي جهاني نزولي بوده است. اين در حالي است كه در بازار امريكا، چين و كشورهاي اسلامي اين روزها تقاضاي قابل توجهي براي خريد طلا ديده نمي‌شود. بررسي روند بازارهاي جهاني طلا نشان مي‌دهد كه اونس در محدوده نوساني هفته اخير خود باقي مي‌ماند و تغيير چنداني نمي‌كند. به عقيده كارشناسان با نزديك شدن به روزهاي پاياني ماه رمضان معاملات طلا در كشورهاي اسلامي افزايش پيداخواهد كرد و بدين‌ترتيب بازارطلا با افزايش تقاضا مواجه مي‌شود و انتظار مي‌رود قيمت طلا اندكي افزايش پيدا كند.
اما بازار طلا چه واكنشي به نتيجه مذاكرات هسته‌اي نشان مي‌دهد. در نگاه اول به نظر مي‌رسد با توجه به نوسان مثبت دلار در صورت عدم توافق يا تمديد مذاكرات يا نوسان منفي اندك در نتيجه به توافق رسيد، طرفين مذاكرات، بازار طلا و سكه خود را با نوسان بازار ارز و دلار وفق مي‌دهند. اما بايد در نظر گرفت كه طلا از قيمت جهاني اونس هم تاثير مي‌پذيرد اما با توجه به ثبات طلاي جهاني در هفته‌هاي اخير، به نظر مي‌رسد اين بخش از فرمول نتواند بعد از تعيين تكليف مذاكرات روي قيمت طلا تاثيرگذار باشد. بنابراين در صورت توافق هسته‌اي انتظار مي‌رود قيمت سكه و طلا در بازار داخلي تهران اندكي كاهش پيدا كند. اين در حالي است كه با در نظر گرفتن احتمال تمديد يا عدم توافق هسته‌اي، قيمت طلا از نوسان دلار پيروي مي‌كند و روندي افزايشي را در پيش مي‌گيرد.