یک- طبق نظر کارشناسان در نظام ساختوساز شهری، حوزه‌های مختلفی از سازمانی، قانون و مقررات و اجرایی دارای نقصان هستند که منجر به کیفیت نامناسب ساختمان‌ها می‌شوند. از این‌رو که این نواقص در یک فضای اجتماعی و فرهنگی اتفاق می‌افتد، در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی عمومی در خصوص استانداردهای ساختوساز جزو اهداف این قانون در بند 4 ماده 2 ذکر شده است.
دو-کارشناسان در دانش مدیریت پروژه، در برآورد هزینه‌های یک پروژه، تنها به هزینه طراحی و ساخت توجه نکرده و کلیه هزینه‌های عمر یک پروژه را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
در بازار ساختوساز شهری در ایران، که در یکسو مالکان و سرمایه‌گذاران قرار دارند و در سویی دیگر بهره‌برداران، آنچه مورد ارزیابی و توجه است هزینه‌های طراحی و ساخت است که با کاهش هر چه بیشتر آن، سود حاصله برای گروه اول بیشتر می‌شود؛ ولیکن در صورت وجود فرهنگ عمومی و آگاهی اجتماعی و همچنین قوانین و نظارت‌های مربوطه، سعی در برآوردن انتظارات تمامی ذی‌نفعان پروژه می‌شود. مالکان، سرمایه‌گذاران، عوامل اجرایی، بهره‌برداران، همسایگان، مردم حال و آینده کشور جزو گروه‌هایی هستند که در احداث یک پروژه ساختوساز شهری نفع می‌برند. اگر بخواهیم انواع هزینه‌های آشکار و پنهان یک پروژه را شناسایی کنیم، به موارد ذیل می‌رسیم: هزینه‌های طراحی و ساخت، هزینه مجوزها و گواهی‌ها، هزینه راه‌اندازی، هزینه تعمیر و نگهداری، هزینه سلب آسایش همسایگان در دوره اجرا (موانع عبور و مرور، آلودگی‌های صوتی، آلودگی‌های بصری)، هزینه عدم آسایش و عدم رفاه و رضایت خاطر بهره‌برداران طی سکونت در یک مسکن بی‌کیفیت، هزینه مال و جان انسان‌ها در صورت بروز حادثه، هزینه مصرف نامناسب معادن و منابع ملی در ساخت مسکن بی‌کیفیت، هزینه آلایندگی محیط زیست در تولید مصالح.
سه- کارشناسان در دانش مهندسی ارزش، تفاوت اساسی بین دو مفهوم «ارزان‌سازی» و «ارزنده‌سازی» قائل می‌شوند. «ارزان‌سازی» منجر به کاهش کیفیت یک محصول می‌شود، ولیکن «ارزنده‌سازی» ضمن حفظ کیفیت و حتی افزایش کیفیت محصول با اعمال ایده‌های جدید، موجب حذف هزینه‌های زائد تولید می‌شود.
چهار-آنچه در مورد الزامی شدن حضور سازندگان صاحب صلاحیت در کارگاه‌های ساختمانی در نظر عموم مردم و بالاخص سرمایه‌گذاران، که پیش از این عنوان شد در پی کاهش هزینه‌های ساخت و سود بیشتر هستند، موجب مقاومت و نارضایتی می‌شود، حق‌الزحمه‌ای است که این حضور بر هزینه‌های ساخت اضافه می‌کند. حال آنکه حضور یک سازنده ذی‌صلاحِ با دانش و تجربه در روند کار و فرآیندهای اجرا، نه تنها موجب افزایش هزینه‌ها نمی‌شود، بلکه به دلیل حذف هزینه‌های زائد موجب ارزندگی کار تمام شده نیز می‌شود؛ به خلاف آنکه در عدم حضور این متخصص، تلاش جهت ارزان‌سازی است.
از طرفی با توجه به کلیه هزینه‌های طول عمر یک پروژه، با استانداردسازی و ساخت با کیفیت یک ساختمان، در بسیاری از هزینه‌های آتی، از جمله تعمیر و نگهداری و هدر‌رفت منابع، صرفه‌جویی صورت خواهد گرفت و این وظیفه صاحب‌نظران و مسوولان است تا با فرهنگ‌سازی و وضع قوانین مناسب، عموم مردم را به آگاهی و انجام این مسائل برسانند.
حامد خانجانی
عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران