براساس پيش‌بيني سازمان جهاني گردشگري تا 5 سال آينده تعداد گردشگران به بيش از يك‌ميليارد و 600 نفر افزايش خواهد يافت. اين سازمان، متوسط نرخ رشد سالانه گردشگري بين‌الملل را 4.1 درصد در سال پيش‌بيني كرده است و به اين واسطه هرسال به‌طور متوسط حدود 3 درصد به ثروت جهان اضافه مي‌شود. طبق برآوردهاي اين سازمان اگر ايران بخواهد در گردشگري بين‌المللي پاسخگوي اهداف سند چشم‌انداز باشد، لازم است در گردشگري بين‌المللي سالانه رشد 15درصدي داشته باشد و اين ميزان حدود 5برابر متوسط نرخ رشد سالانه گردشگري جهاني است.
سهم ناچيز گردشگري در توليد ناخالص داخلي
گزارش‌هاي سازمان جهاني جهانگردي و شوراي جهاني سفر و گردشگري طي سال‌هاي2014 و 2015 و گزارش‌هاي مركز آمار ايران نشان مي‌دهد، در سال2014 سهم گردشگري در توليد ناخالص داخلي كشور 6/1درصد بوده است و پيش‌بيني شده اين نرخ در پايان آن سال به 7/4درصد افزايش يابد. 81/5درصد اين سهم متعلق به هزينه كرد گردشگران داخلي است و مابقي سهم گردشگري بين‌المللي مي‌شود.
طبق بررسي‌ها از نتايج يك پژوهش منتشر شده در موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه‌ريزي روند گردشگري ايران طي دوره 1348 تاكنون نشان مي‌دهد در سال ابتدايي ميزان گردشگران كشور كمتر از 200هزار نفر بوده و در سال2012 اين ميزان به 4ميليون نفر مي‌رسد. البته دهه 80ميلادي كه مقارن با انقلاب اسلامي و 8 سال جنگ تحميلي است، بدترين سال‌ها براي صنعت گردشگري ايران را رقم زده است؛ به‌طوري كه در اين دهه تعداد گردشگران حتي به 50هزار نفر هم نمي‌رسد.
تراز منفي گردشگري در 2013
براساس تازه‌ترين آمار سازمان جهاني گردشگري و شوراي جهاني سفر و گردشگري در سال2014 سهم گردشگري در توليد ناخالص داخلي 1/6درصد بوده كه 5/81درصد اين سهم متعلق به هزينه‌كرد گردشگران داخلي است. كشورهاي تركيه، عراق و عربستان به‌ترتيب به‌عنوان برترين مقصدهاي گردشگري ايرانيان گزارش شده است. در سال2012، 4ميليون گردشگر وارد ايران شده و يك‌ميليارد و 114ميليون دلار درآمدزايي براي كشور داشته است. مهم‌ترين مبادي گردشگري كشورهاي عراق، آذربايجان، افغانستان و تركيه بوده است. اما در سال2013 تراز گردشگري ايران منفي بوده و به 6ميليارد و 403ميليون دلار مي‌رسد.
بررسي تاثير گردشگري ايران بر شاخص‌هاي كلان نشان مي‌دهد، اين صنعت در سال 2013 با سهمي 2/2 درصدي، بيش از 15ميليارد تومان به توليد ناخالص داخلي كمك مستقيم كرده است و كمك غيرمستقيم آن به 41 ميليارد تومان مي‌رسد.
اين صنعت در سال2014 با نرخ رشد 10برابري، سهم 28 ميليارد توماني در توليد ناخالص داخلي داشته است. شاخص كلان بعدي كه صنعت گردشگري در آن اثرگذار بوده، اشتغال است. اين صنعت با كسب درآمدي حدود يك‌ميليارد ريال، سهم 3/5 درصدي در اشتغال داشته است. اين درآمد در سال 2014 با رشد 7/2 برابري به هزار و 794ميليارد ريال رسيد. در سال2013 صنعت گردشگري تنها 9/2 درصد از كل سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده در كشور را به خود اختصاص مي‌دهد اما در سال2014 با رشد 6/7برابري ميزان سرمايه‌گذاري اين بخش به 10ميليارد تومان مي‌رسد.
ايران و پاكستان، رتبه‌هاي آخر در خاورميانه
رتبه ايران در كشورهاي خاورميانه براساس شاخص‌هاي رقابت‌پذيري گردشگري نشان از جايگاه نامناسب كشورمان دارد. بدون احتساب پاكستان، ايران كمترين سهم گردشگري در توليد ناخالص داخلي كشورهاي خاورميانه را به خود اختصاص داده است و در جهان هم در جايگاه124 قرار دارد.
در پژوهش منتشر شده در موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه‌ريزي، با اجراي دو سناريو كلان در صنعت گردشگري پيش‌بيني شده است، ايران در اين صنعت جايگاه چهارم جهان را كسب خواهد كرد. افزايش بازارهاي انبوه و ارايه خدمات تخصصي ويژه و توجه به دگرگوني هرم جمعيتي ازجمله مواردي است كه در اين سناريوها مطرح شده است. بر اين اساس در جريان تحولاتي كه در گردشگري اتفاق افتاده، بازارهاي آينده گردشگري هم متحول شده‌اند. در آينده گردشگري با علايق ويژه افزايش پيدا خواهد كرد و ماجراجويي به شكل غالب گردشگري انبوه تبديل خواهد شد. همچنين بخش عمده‌يي از گردشگران تمايل زيادي به شناخت مردم دارند و دوست دارند از فرهنگهاي متفاوت شناخت پيدا كنند و درنتيجه آن گردشهاي مردم‌شناسي نيز توسعه مي‌يابد. سفرهاي زيارتي براي كسب فوايد معنوي و گردشگري ورزشي جمعيت بيشتري در جهان را به سفر ترغيب مي‌كند؛ كويرنوردي، جنگل‌نوردي، ورزشهاي دريايي، شكار و... نيز از اشكال رو به توسعه به‌شمار مي‌روند.
جذب 18درصدي گردشگر آسيايي
براساس تاريخچه سهم بازار ايران در منطقه آسياي جنوب شرقي، پيش‌بيني مي‌شود در سال2020 ايران 18درصد گردشگران آسيا را جذب كند (در مقايسه با هند كه 47درصد گردشگران منطقه را پذيراست).
در بررسي برنامه‌هاي پنج‌ساله توسعه؛ در برنامه اول، شناساندن فرهنگ ايراني- اسلامي، در برنامه دوم تشويق سرمايه‌گذاران بخش خصوصي و در برنامه سوم تكيه روي ايجاد هماهنگي بين بنگاه‌هاي مختلف ارايه‌دهنده خدمات گردشگري در اولويت بوده است. در برنامه چهارم كه با سند چشم‌انداز نزديكي زيادي پيدا كرد و افق 20ساله‌يي كه در آن ديده شد جذب 2درصد از درآمد جهاني گردشگري و 1.5درصد گردشگران بين‌المللي بوده و علاوه بر آن توسعه بخش خصوصي براي بخش گردشگري اهميت يافته است. در يك نگاه بلندمدت، موقعيت‌هايي كه بخش گردشگري كشورمان تمايل دارد به آن دست يابد عبارتند از: ارتقاي موقعيت گردشگري كشور به يكي از 20مقصد برتر گردشگري فرهنگي جهان، مقصد نمونه گردشگري پايدار اسلامي در منطقه (پايگاه مركزي گردشگري شيعي جهان) و مقصد ايمن گردشگري سلامت. براي دستيابي به اين چشم‌انداز، نظام گردشگري بايد در بستري همكار و هم پيوند با ساير بخش‌هاي اقتصادي و اجتماعي عمل كند.
با اتخاذ مجموعه‌يي از اهداف تركيبي و نظاممند مي‌توان ميزان انتفاع و روند پايداري در صنعت گردشگري را تضمين كرد و مطلوبيت جامعه ميزبان، عرضه‌كنندگان، نظام مديريتي و بازديد‌كنندگان (مجموعه ذينفعان) را در حد قابل‌توجهي ارتقا داد.
