افزایش جمعیت و ساخت و ساز در سطح جهان منجر به افزایش تقاضا برای سنگ شده درواقع بازار این محصول معدنی امروز شاهد افزایش تقاضاست. ایران با وجود در اختیار داشتن منابع غنی و تنوع فراوان در صنعت سنگ، حضور بسیار کمرنگی در بازارهای جهانی دارد. فعالان این حوزه معتقدند بازارهای جهانی متاسفانه آن طور که باید صنعت سنگ ایران را نمی‌شناسند و این موضوع باعث ناکامی این صنعت در بازارهای جهانی شده است.
موانعی بر سرراه صنعت سنگ
محمد رسا، کارشناس و فعال بخش معدن در گفت‌وگو با صمت درباره افزایش تقاضا در بازارهای جهانی و اقدامات لازم از سوی فعالان ایرانی این حوزه برای حضور در بازارهای هدف، اظهار کرد: واقعیت این است که تقاضا در بازار جهانی سنگ به دلیل رشد مصرف در حال افزایش است. این موضوع را می‌توان یک اتفاق مثبت برای صنعت سنگ دانست به همین دلیل در ایران نیز باید مصرف‌کنندگان را برای افزایش مصرف سنگ‌های تزئینی تشویق کرد زیرا افزایش استفاده از سنگ علاوه بر اشتغالزایی مزایای دیگری همچون تاثیر بر روح و روان را به عنوان ماده‌ای طبیعی به همراه دارد.
وی ادامه داد: هرچند بازار جهانی امروز شاهد افزایش تقاضاست اما متاسفانه در ایران موانع بسیاری برای همسو شدن با جریان حاکم بر بازار جهانی وجود دارد. یکی از این موانع نبود شناخت جهانی نسبت به سنگ ایرانی است، دنیا صنعت سنگ ایران را آن طور که باید نمی‌شناسد. از سویی دیگر ما نیز اطلاعات کافی از بازارهای هدف در اختیار نداریم؛ به عنوان مثال اطلاعات ما از سنگ‌های مصرفی روسیه، سلیقه‌های آنها و استانداردهای موجود در این بازار کافی نیست، ما درباره اینکه روسیه سنگ مورد نیاز خود را از چه کشوری بیشتر وارد می‌کند، اطلاعات کافی در اختیار نداریم.
رسا افزود: موضوع دیگری که باید به آن اشاره کرد، بازاریابی بین‌المللی است. ما در بازاریابی بین‌المللی ضعف‌هایی داریم که برای استفاده از فرصت ایجاد شده باید برای رفع آنها تلاش کنیم.
به گفته این کارشناس معدنی موضوع دیگری که می‌توان به عنوان یک مانع در صنعت سنگ از آن یاد کرد، این است که صنعت سنگ ایران در زمینه نشان(برند)سازی اقدامات لازم را انجام نداده در حالی که نشان(برند)سازی از موضوعات مهم در فروش محسوب می‌شود. متاسفانه صنعت سنگ ایران با در اختیار داشتن منابع بسیار در این بخش نیز عملکرد ضعیفی داشته است. در کنار این موانع تبادلات مالی و بانکی نیز به دلیل وضع تحریم‌ها با مشکلات بسیاری همراه است که می‌تواند سرعت ورود صنعت سنگ ایران به بازارهای جهانی را کاهش دهد.
رسا تصریح کرد: هرچند امروز صنعت سنگ ایران برای ورود به بازارهای جهانی با موانع بسیاری مواجه شد. اما باید این موضوع را در نظر داشت که برای ورود به بازارهای بین‌المللی باید کیفیت محصولات تولید شده ارتقا پیدا کرده و استانداردهای جهانی نیز رعایت شود. برای اجرایی شدن نکات یاد شده نیازمند ماشین‌آلات به‌روز و مدرن هستیم و در کنار آن کارکنان نیز باید آموزش‌های لازم برای کار با فناوری‌ها و ماشین‌آلات به روز را یاد بگیرند در نتیجه نیازمند برگزاری دوره‌های آموزشی نیز خواهیم بود. در واقع تمامی این موارد با کنار هم قرار گرفتن می‌تواند صنعت سنگ ایران را با موج افزایش مصرف جهانی سنگ همراه کند.
حضور کمرنگ در صادرات سنگ
فعال بخش معدن با اشاره به رتبه جهانی ایران در تولید سنگ اظهار کرد: صنعت سنگ ایران در تولید توانسته رتبه چهارم جهانی را از آن خود کند. اگر نگاهی کوتاه به رتبه‌بندی‌های گذشته داشته باشیم خواهیم دید ترکیه در حدود ۱۰سال پیش در رتبه ۱۲تولید جهانی قرار داشت اما امروز جایگاه سوم را در اختیار دارد. هرچند ما با اختلاف یک جایگاه با ترکیه چهارمین تولیدکننده سنگ جهان هستیم اما حضور ما در صادرات سنگ بسیار کمرنگ است. سنگ‌های تولیدی ایران در بازار داخلی مصرف می‌شود و انتظار بازار داخل از نظر استانداردها بسیار کمتر از بازارهای جهانی است به همین دلیل می‌توان گفت که مصرف داخلی ما به نسبت خوب است.
محمد رسا با اشاره به بازار کشورهایی همچون ایتالیا و چین، تصریح کرد: بازار مصرف داخلی ایتالیا، بازار چندان بزرگی نیست و چین بزرگترین بازار دنیا را در اختیار دارد و پس از آن بزرگترین بازارهااز آن هند و امریکاست. اما نکته مهم این است که کشورهایی همچون ایتالیا و چین با نشان(برند)سازی در صنعت سنگ توانسته‌اند عملکردی موفق در بازار داشته باشند. چین به عنوان بزرگترین وارد کننده، تولیدکننده و صادرکننده سنگ در جهان شناخته می‌شود. به نوعی این کشور هم تولید می‌کند و هم بیشترین میزان خرید را در اختیار دارد و در عین حال بزرگترین صادرکننده است. بنابراین ما نیز باید از این منابع خدادادی بهترین استفاده را بکنیم.
وی در ادامه بیان کرد: خوشبختانه می‌توان گفت ایران از نظر تنوع و رنگ‌بندی در صنعت سنگ جزو نخستین کشورهای دنیاست. به عنوان مثال ایران و ترکیه هر دو دارای سنگ مرمریت و تراورتن هستند اما به عنوان مثال درباره سنگ‌های مرمر، ذخایر و کیفیت مرمر ایران به مراتب بزرگتر و مرغوب‌تر از ترکیه است. همچنین تنوع رنگ در سنگ ایران بسیار بالاست اگر در این زمینه در جایگاه نخست جهان نباشیم بدون شک در رتبه دوم قرار داریم. در نتیجه با در اختیار داشتن چنین مزیت‌هایی باید برای حضور در بازارهای جهانی از روش‌های مدرن بازاریابی و نشان(برند)سازی استفاده کنیم.
رسا تاکید کرد: به اعتقاد من دولت و سیستم بانکی کشور باید برای توسعه صنعت سنگ در ۲ بخش بازسازی ماشین‌آلات معدنی و ماشین‌آلات فرآوری حمایت‌های لازم را از فعالان این بخش بکند. ماشین‌آلات موجود در معادن و کارخانه‌های فرآوری بسیار قدیمی هستند از سویی دیگر برای خرید ماشین‌آلات جدید باید سرمایه بسیاری در اختیار فعالان این بخش باشد زیرا قیمت‌ها بالا بوده در نتیجه با نرخ سود بانکی فعلی و نرخ بازدهی معادن و کارخانه‌ها در شرایط امروز سرمایه‌گذاری برای جایگزینی ماشین‌ها توجیه اقتصادی ندارد. ما شاهدیم کشور ترکیه با حمایت از این صنعت سال گذشته ۲میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار صادرات داشته درحالی که صادرات ایران تنها در حدود ۲۰۰میلیون دلار بوده است.
3 مقصر اصلی در صنعت سنگ ایران
ابوالقاسم شفیعی، رییس انجمن سنگ ایران در گفت‌وگو با صمت درباره این موضوع که چه عواملی صنعت سنگ ایران را از بازارهای جهانی دور کرده، اظهار کرد: متاسفانه در این موضوع ۳ مقصر اصلی وجود دارد. نخستین مقصر این موضوع تولیدکنندگان سنگ در کشور هستند. آنها به دلیل رونق و داغ بودن بازار داخلی تمایلی برای ورود به بازارهای صادراتی نداشتند. اما دومین مقصر این موضوع تغییرات ناگهانی و غیرکارشناسی در دولت نهم و دهم بود؛ تغییراتی مانند افزایش حقوق دولتی معادن و وضع عوارض صادراتی سنگ در سال‌های ۹۰ و ۹۱. که خوشبختانه توانستیم اما این عوارض را در سال ۹۲ لغو کنیم اما این موضوع توانست ما را از بازار چین خارج کند.
وی ادامه داد: سومین مقصر در بازار سنگ تحریم‌هایی است که علیه ایران وضع شد. هرچند این تحریم‌ها مدت زیادی است که وضع شده اما در ۴،۳ سال اخیر تاثیر بسیاری بر صنعت سنگ داشته است به عنوان مثال به جای خرید نقدی از ایران با گشایش ال سی، خرید خود را از ترکیه انجام می‌داد در نتیجه ایران بخشی از مشتریان خود را از دست داد. تولیدکنندگان ایرانی مجبور بودند محصول خود را با ۳۰درصد پرداختی بفروشند و۷۰ درصد باقیمانده را پس از تحویل دریافت کنند. این موضوع ریسک تجارت سنگ را افزایش می‌داد.با نگاهی کوتاه بر صحبت‌های رییس انجمن سنگ ایران می‌توان به این نتیجه رسید که توجه دولت یازدهم به بخش معدن و حمایت از فعالان این بخش در کنار عزم تولیدکنندگان برای ورود به بازارهای صادراتی و رفع تحریم‌ها می‌تواند ایران را به عنوان چهارمین تولیدکننده سنگ جهان به یکی از صادرکنندگان بزرگ نیز تبدیل کرده و از این طریق ارزش‌افزوده حاصل از این بخش افزایش یابد.