سال گذشته درحالی 102 هزار و 683 دستگاه خودرو وارد کشور شد که در این بین خودروهای بی‌کیفیت به‌ویژه تولید کشور چین دیده می‌شود .
خودروهایی که گاهی کیفیت پایین‌تری نسبت به محصولات داخلی دارد. به باور کارشناسان، دست پایین گرفتن واردات و تولید خودرو، مجال شکوفایی این صنعت و رقابت خودروهای داخلی با خودروسازان دنیا را به همراه خواهد داشت.
برخی از خودروهای وارداتی کنونی از نظر کیفیت تفاوت زیادی با خودروهای وارداتی در گذشته دارند. به عقیده بازرس انجمن واردکنندگان خودرو، شاخص‌های استاندارد خودرو در کشور باید ارتقا یابد و سختگیری بیشتری در زمینه واردات خودرو انجام شود. آرش نجفی به «خبرخودرو» گفته است: «تولید بسیاری از محصولات دنیا در چین اتفاق می‌افتد اما ما در حوزه واردات به دنبال کالاهای ارزان رفتیم درحالی که قیمت تمام‌شده کالای ارزان برای ما از کالای گران، بیشتر تمام می‌شود.»بی‌تردید استفاده از خودروهای وارداتی باکیفیت، حق مسلم مشتریان ایرانی است و واردکنندگان خودرو باید با بازارسنجی درست، واردات خودروهای غیرقابل رقابت با محصولات داخلی را در دستور فعالیت خود قرار دهند.
نیازسنجی به‌وسیله شرکت‌های تولیدکننده خودروی وارداتی
یکی از اعضای انجمن واردکنندگان خودرو، بازارسنجی واردات خودرو را از یک طرف وابسته به طراحی‌های شرکت‌های تولیدکننده خودروی خارجی بر اساس نیاز کشور واردکننده دانسته و از طرف دیگر منوط به توجه واردکنندگان داخلی براساس استانداردهای تعریف‌شده در کشور می‌داند. عبدالرضا فهیمی در گفت‌وگو با صمت در این‌باره اظهار کرد: اغلب نشان (برند)های خودروسازی چندین مدل خودرو تولید می‌کنند. برای مثال امکان دارد که شرکت «تویوتا» بیش از ۶۰ مدل خودرو را طراحی کند و در این بین تنها ۲۵ مدل برای منطقه خاورمیانه طراحی شده باشد و بقیه مدل‌ها را برای رقابت در بازارهای دیگری در نظر بگیرد.
وی افزود: در این موارد، مزیت یک مدل نسبت به مدل دیگر مطرح نیست. برای نمونه کشورهای اروپایی بیشتر خواهان خودروهای کم‌مصرف هستند و در این کشورها خودروی ساخت تویوتا با حجم موتور بالا کمتر دیده می‌شود و بیشتر خودروها حجم موتور پایینی دارند. بنابراین در کارخانه‌ها این پیش‌فرض وجود دارد که کدام‌یک از مدل‌های تولیدشده در کشوری نظیر ایران عرضه شود.
عضو انجمن واردکنندگان خودرو ادامه داد: نمایندگان خودروهای وارداتی هم در انتخاب خودروهای مناسب کشور به این نکته توجه دارند که در میان مدل‌های مختلف کدام مدل به‌طور مشخص برای رقابت در بازار ایران مناسب است. از طرفی به‌گونه‌ای خودروها را انتخاب می‌کنند که در سبد خودرویی خود، مدل خودروهای وارداتی قابل رقابت با یکدیگر نباشند و به عبارت دیگر مدل خودروها مشابه همدیگر نیست. همچنین ما به عنوان واردکننده خودرو در ایران مدل‌هایی از خودرو را برای واردات در نظر می‌گیریم که تاییدیه سازمان استاندارد را دریافت کنند.
واردات خودروهایی که از نظر کلاس تفاوتی با خودروهای داخلی ندارند، به فعالیت خودروسازان کشور آسیب می‌رساند. به باور فهیمی، هنگامی که درباره خودروی وارداتی صحبت می‌شود، سخن از کالای ساخته‌شده‌ای است که ارزش افزوده برای کشور ندارد، بنابراین همه کشورهای دنیا برای پشتیبانی از صنعت داخلی خود حمایت‌هایی را در نظر می‌گیرند. اگر خودرویی وارداتی مشابه خودروی داخلی وارد یک کشور شود و بیشتر مورد توجه قرار گیرد باید به میزان بهره‌وری و اقتصادی بودن فعالیت آن شرکت داخلی توجه نشان داد.
فهیمی تصریح کرد: اگر برای واردکننده، خودروی چینی صرفه اقتصادی دارد که خودرویی شبیه خودروی داخلی وارد کشور کند و آن خودرو امکان رقابت با تولید داخل را داشته باشد، باید توان رقابت‌پذیری خودروی داخلی را مورد توجه قرار دهیم. وی افزود: بنابراین هنگامی‌که یک تولیدکننده خودرو با کیفیت متوسط قدرت رقابت با خودروهای داخلی را داشته باشد، باید نگاه ویژه‌ای به بهره‌وری صنعت کشور داشت و اینکه چگونه خودرویی که در خارج از کشور با نرخ‌های جهانی و نصف قیمت تمام‌شده خودروهای داخل تولید می‌شود در کشور با قیمتی دوبرابری به فروش می‌رسد؟!
اطمینان واردکنندگان از فروش خودروهای وارداتی
واردکنندگان خودرو سودبری از واردات را در کنار بازارسنجی مدنظر قرار می‌دهند و بدیهی است برای هر فعالیت اقتصادی باید توجیه اقتصادی هم وجود داشته باشد. رییس مجمع عالی واردات در گفت‌وگو با صمت درباره نوع نیازسنجی برای واردات خودرو در کشور اظهار کرد: تاجران اغلب محصولاتی را وارد بازار می‌کنند که از فروش آن مطمئن باشند و بی‌شک براساس نیاز جامعه کالای مورد نیاز را وارد خواهند کرد. در واردات خودرو هم وضعیت به همین شکل است؛ واردکنندگان بر اساس نیاز بازار و مشتریان اقدام به واردات خودرو می‌کنند. گاهی هم برای برنامه‌ریزی فعالیت خود از آمارهای سال گذشته بهره می‌برند. محمدحسین برخوردار درباره علت‌های توجه به برخی از خودروهای وارداتی که با خودروهای داخلی همسان بوده و از نظر کیفیت برابر هستند، گفت: خودروهای وارداتی از کلاس‌های مختلف به کشور وارد می‌شوند که مشتریان خاص خود را دارند. در ایران هم خودروهایی به تولید می‌رسد که از نظر کیفیت از جایگاه بسیار خوبی برخوردار بوده و قابل قبول هستند اما گاهی مشتریان، خودروهای با مدل بالاتر و کیفیت بیشتر را طلب می‌کنند که بر همین اساس به خودروهای وارداتی بیشتر علاقه نشان می‌دهند.
وی در ادامه افزود: گاهی به دلیل تبلیغات انجام‌شده روی خودروی وارداتی، توجه به این قبیل خودروها بیشتر از خودروهای تولیدی به‌وسیله خودروسازان داخلی است.
لزوم توجه به حقوق خودروسازان در واردات خودرو
جلوگیری از واردات خودروهای همسان با خودروهای تولید داخل، اهرمی کمک‌کننده به ارتقای صنعت خودروی کشور خواهد بود. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: انتخاب خودروهای وارداتی در کشور بر اساس نیاز بازار انجام می‌شود. به همان میزان که کیفیت خودروهای داخلی افزایش یابد و تنوع محصولات بیشتر شود، شاهد واردات کمتر خودرو در کشور خواهیم بود.
حسین گروسی افزود: باید خودروهایی برای واردات مورد نظر قرار گیرند که در چرخه تولید داخل، خودرویی هم‌کلاس با آنها وجود نداشته باشد. هنگامی‌که کیفیت برخی خودروهای داخلی بهتر از بعضی خودروهای خارجی است، ضرورت و الزامی برای واردات اینگونه خودروها به کشور وجود ندارد زیرا با واردات این قبیل خودروها در حق خودروسازان داخلی اجحاف خواهد شد.
وی تصریح کرد: سازمان حمایت حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان به همراه گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌توانند بر واردات این نوع خودروها نظارت داشته باشند.
گروسی در ادامه ضمن اشاره به این مطلب که ارتقای کیفیت خودروهای داخلی، عاملی برای رقابت‌پذیری آنها با خودروهای وارداتی است، درباره دلیل توجه به خودروهای چینی در ایران گفت: این خودروها تنها به دلیل تنوع مدل مورد توجه قرار گرفته‌اند در حالی‌که هزینه نگهداری‌شان به‌دلیل کیفیت پایین، بسیار بالاست و صاحب اول و آخر خودروهای چینی، نخستین خریدار آنهاست.
عضو کمیسیون صنایع و معادن کشور تصریح کرد: در مجموع ما با واردات خودرو مخالف هستیم. باید تمرکز روی تولید مشترک با خودروسازان خارجی باشد تا خودروهای داخلی ارتقا پیدا کند. واردات خودرویی آماده و کامل به ضرر کشور خواهد بود؛ اگر قرار است خودرویی هم وارد شود باید به‌گونه‌ای باشد که در کشور اشتغالزایی کند.
وی افزود: کارهای بزرگی در کشور نظیر هوافضا، نانو و... انجام شده است، بنابراین امکان اجرایی شدن این طرح نیز در کشور وجود دارد. در زمینه همکاری مجدد با شرکت خودروسازی «پژو» این بحث را مطرح کردیم؛ علاوه بر آنکه این شرکت باید خودروهای مدل جدیدش را به ایران بیاورد، این خودروها باید در کشور تولید و به دیگر کشورها صادر شود. در این صورت به چشم‌انداز ۱۴۰۴ خواهیم رسید.
براساس این گزارش، در واردات خودرو علاوه بر نیازسنجی بازار و دقت به فاکتورهای موردنظر مشتریان، باید به این نکته‌ها نیز توجه داشت؛ نخست آنکه از واردات خودروهای خارجی که مشابه با کیفیت آن در کشور وجود دارد جلوگیری شود و دوم، واردات این خودروها منجر به کاهش توان رقابت خودروهای داخلی نشوند. در این میان خودروسازان کشور نیز باید سلیقه مشتریان را مورد نظر قرار دهند تا تمایل آنها بیشتر به سمت خرید خودروهای داخلی باشد نه خارجی.