یک کارشناس اقتصاد کشاورزی عنوان کرد:با توجه به سیاستگذاریهای موجود انتظار منطقی این است که کشاورزان به جای تولیدکننده به مصرفکننده محصولات تبدیل شوند. مقرون به صرفه است که کشاورزان املاک خود را اجاره و کارگری دیگران را انجام بدهند.
غلامرضا کشاورز حداد، در گفتوگو با اقتصادنیوز، درباره سخنان غلامرضا یاوری، مشاور کمیسیون کشاورزی مجلس که چندی پیش بیان کرده بود از 53 درصد خاک قابل کشت در ایران فقط در حدود 17 درصد آن قابل کشت است، گفت: اگر 17 درصد از خاک ایران هم برای کشت محصولات کشاورزی مورد بهرهبرداری قرار میگیرد این میزان کشت با توجه به سیاستهای تجاری و ارزی دولت، بسیار زیاد و دور از انتظار منطق اقتصادی است. چون برای کشت باید دو شرط لازم فراهم باشد، که در اقتصاد ما فراهم نیست. یکی از این دو شرط وجود نهادههای مکمل زمین، نظیر آب زارعی است که منابع آن در حال از بین رفتن است و به کارگرفتن سیستم غرقابی برای آبیاری زمینهای کشاورزی است که قدیمی بوده و در شرایط کمبود آب موجود دیگر جوابگو این حجم بالای تقاضا نیست. بنابراین در این شرایط اگر بخواهیم بیشتر بکاریم به خاطر نبودن آب دچار مشکلات بیشتری خواهیم شد.
این استاد دانشگاه همچنین بیان کرد: علاوه بر این باید در نظر داشته باشید که محصولات کشاورزی در ایران قیمت نازلی دارند. این در حالی است که قیمت تمام شده برای تولید محصولات کشاورزی در ایران نیز بالاست. اکنون بخشی قابل ملاحظهای از محصولات کشاورزی با استفاده از نیروی انسانی و به روش سنتی برداشت میشوند که خود هزینهبر است.
او افزود: از سوی دیگر در پژوهشی که من چندی پیش در اراضی کشاورزی استان کرمانشاه انجام دادم متوجه شدم 25 درصد محصولات کشاورزی در هنگام برداشت از بین میروند، چون کمباینهای مورد استفاده برای برداشت محصولات کشاورزی فرسوده هستند و مالکان نیز به دلیل گرانی هزینه تعمیر و نگهداری این دستگاهها، اقدام به تهیه کمباینهای نو یا نوسازی آنها برای برداشت محصولات کشاورزی نمیکنند.
کشاورز حداد که تاکنون چندین پژوهش میدانی در زمینه کشاورزی در ایران انجام داده است، ادامه داد:این شرایط در حالی وجود دارد که در بازار محصولات کشاورزی نیز خریدار انحصاری وجود داشته و کشاورزان نمیتوانند محصولات خود را در بازارهای بینالمللی و حتی در پارهای از موارد در بازار داخلی بهفروش برسانند. همچنین تعیین قیمت تضمینی پایین برای محصولات کشاورزی از سوی دولت نیز عاملی شده که کشاوزان نتوانند محصولات را با قیمتهای مناسب در بازار آزاد بفروشند.
سیاستگذاریهایی که باعث رشد کشاورزی نمیشود
عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و علوم اقتصادی دانشگاه صنعتی شریف همچنین گفت: دولت گرچه تمایل به حمایت از کشاورزی داخلی را دارد ولی به جای آنکه اجازه دهد کشاورزان در فضای بازار رقابتی محصولات خود را بفروشند، فقط درصدد تامین غذای ارزان برای مردم رای دهنده خود است و به همین دلیل عملا سیاستگذاریهایی کرده است که کشاورزی در ایران رشد نمیکند.
کشاورز بیان کرد: کشاورزی در شرایطی در کشور ما رونق میگیرد که کنترل قیمت از سوی دولت صورت نگیرد و کشاورزان بتوانند محصولات خودرا با قیمت جهانی محصولات کشاورزی بفروشند، دولت اقدام به واردات انواع محصولات کشاورزی از کشورهای مختلف نکند و به طور کلی سیاستهای تجاری و حمایتی دولت در راستای رونق کشاورزی باشد نه در جهت تامین غذای ارزان برای مصارف مردم شهر.
این کارشناس حوزه اقتصاد کشاورزی افزود: در شرایطی که اکنون وجود دارد به نظرم اگر 17 درصد کشت از زمینهای کشاورزی که نماینده مجلس آمار آن را اعلام کرده است، آمار دقیقی باشد، هنوز روستائیان ما بخش زیادی از زمین را زیر کشت میبرند وگرنه با توجه به سیاستگذاریهای موجود انتظار منطقی این است که کشاورزان ایرانی به جای تولید کننده به مصرف کننده محصولات کشاورزی تبدیل شوند. کشاورزان به این دلیل به فعالیت خود در این بخش ادامه میدهند که میتوانند از نیروی کار رایگان اعضای خانواده خود و نیز از زمین زارعی شخصی خود استفاده کنند. اگر هزینههای فعالیتهای کشاورزی از این وضعیت پنهان به آشکار تبدیل شود، مقرون به صرفه این خواهد بود که کشاورزان املاک خود را اجاره بدهند و خود کارگری دیگران را انجام بدهند.