نفت چقدر دلار به جيب ايران می‌ريزد؟

بازخواني پرونده قيمت نفت در سال 93 با فراز و فرودهاي زيادي همراه بوده است؛ فراز و فرودهايي كه موجب شد تا پيش‌بيني‌ها حكايت از پايان روزهاي خوش صدرنشيني قيمت نفت سه رقمي را بدهند. طلاي سياه پس از پشت سر گذاشتن بيش از هفت ماه سياه و سقوط آزاد قيمت‌ها از بشكه‌اي ۱۱۰ دلار در اواسط تابستان به بشكه‌اي كمتر از ۵۰ دلار در زمستان سال جاري رسيد اما به نظر مي‌رسد در سال جاري اتفاقاتي ديگر بازار نفت را نشانه گيرد.

بازار نفت در ماه‌هاي پيش‌رو با افزايش قيمت روبه‌رو نخواهد بود. اين را تحليلگران و دست‌اندركاران بازار مي‌گويند. معتقدند لغو تحريم‌ها نيز مي‌تواند به كاهش بيشتر قيمت نفت منجر شود. با اين حال وزير نفت اعلام كرده است كه سهم‌گيري ايران از بازار نفت مي‌تواند همراه با كلاشه قيمت نباشد. كافي است اوپكي‌ها خود را با افزايش توليد و صادرات نفت ايران هماهنگ كنند. آيا چنين اتفاقي رخ خواهد داد؟

 پاسخ اوليه به اين سوال را بسياري منفي مي‌دانند و معتقدند نمي‌توان به سادگي از كنار سهم‌گيري ايران از بازار نفت گذشت، چراكه قيمت‌ها ميل به كاهش دارند و حتي اندك افزايش قيمت نيز چندان پايدار نيست.  از سوي ديگر بايد توجه داشت كه بسياري از كارشناسان سهم‌گيري آني ايران از بازار جهاني نفت را ممكن نمي‌دانند. معتقدند ايران نمي‌تواند در كوتاه‌مدت و ميان‌مدت خود را با افزايش قيمت نفت و توليد نفت هماهنگ كند. در آخرين روزهاي سال سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) در گزارشي اعلام كرد توليد ۱۲ عضو اوپك در ماه فوريه ۲۰۱۵ ميلادي با كاهش ۱۳۷ هزار و ۶۰۰ بشكه‌اي در روز روبه‌رو شد و به بيش از ۳۰ ميليون بشكه در روز رسيد. در همين حال، ۹ عضو اوپك با كاهش توليد و ۳ كشور نيز با افزايش توليد مواجه شده‌اند. ايران در بين كشورهايي قرار دارد كه در اين ماه با افزايش توليد نفت خود مواجه شده است. بر اساس اين گزارش، توليد نفت ايران در فوريه ۲۰۱۵ ميلادي با ۷ هزار و ۶۰۰ بشكه در روز افزايش نسبت به ماه قبل از آن مواجه شد و به ۲ ميليون و ۷۷۸ هزار بشكه در روز رسيد.

همچنين در ماه فوريه عراق با بيشترين ميزان كاهش توليد و عربستان با بيشترين حجم افزايش توليد روبه‌رو شده‌اند. توليد عراق با ۷۸ هزار و ۴۰۰ بشكه در روز كاهش به ۳ ميليون و ۳۲۰ هزار بشكه در روز و توليد عربستان با ۳۷ هزار بشكه در روز افزايش به ۹ ميليون و ۶۸۱ هزار بشكه در روز رسيد. توليد نفت الجزاير نيز در اين ماه 6.1 هزار بشكه در روز رسيد علاوه بر ايران و عربستان، توليد نفت كويت نيز در فوريه ۲۰۱۵ بالغ بر ۲۵ هزار بشكه در روز افزايش داشته است.

همچنين هم‌اكنون افزايش تاريخي و بي‌سابقه ذخيره‌سازي نفت در كشورهاي پيشرفته صنعتي به ويژه امريكا زنگ خطر را براي كاهش بهاي طلاي سياه به صدا درآورده است و آمارهاي رسمي از افزايش ذخاير استراتژيك نفت امريكا به بيش از ۴۲۵ ميليون بشكه حكايت دارد.

از سوي ديگر، پيشي گرفتن ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار بشكه‌اي عرضه از تقاضاي نفت در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۵ ميلادي، خطر توليد نفت از ذخاير نامتعارف و شيل اويل‌ها، عدم همگرايي بين اعضاي اوپك و تخفيف‌هاي گاه و بيگاه برخي كشورهاي عربي براي فروش نفت خود، كماكان بازارهاي طلاي سياه را در چهار گوشه جهان تهديد مي‌كند.

حال نكته‌اي كه در اين ميان حايز اهميت است موضوع درآمد كشورهاي نفتي است همزمان با نوسان‌هاي قيمت نفت خام در بازار جهاني و حساب كردن دولت تدبير و اميد روي نفت بشكه‌اي ۷۰ دلار در قالب لايحه قانون بودجه سال ۱۳۹۴، مهم‌ترين سوالي كه اين روزها ذهن كارشناسان اقتصادي كشور را به خود معطوف كرده، اين است كه سال آينده چند ميليارد دلار نفتي به خزانه كشور واريز خواهد شد؟چنانچه فرض كنيم صادرات نفت خام ايران در سال ۹۴ در محدوده يك ميليون بشكه در روز ثابت باقي بماند در صورتي كه قيمت نفت سال آينده در محدوده ۴۰ دلار خريد و فروش شود، با احتساب صادرات فعلي درآمد نفتي كشور به ۱۴ تا ۱۵ ميليارد دلار خواهد رسيد.

با تثبيت قيمت نفت به بشكه‌اي ۵۰ دلار سال آينده درآمد نفتي ايران به 18.2 تا 18.5 ميليارد دلار، در صورت افزايش بهاي نفت به بشكه‌اي ۶۰ دلار اين درآمد به ۲۱ تا ۲۲ ميليارد دلار و در نهايت در صورتي كه متوسط قيمت نفت ايران سال آينده حدود ۷۰ دلار باشد، درآمد نفتي دولت تدبير و اميد به حدود 25.5 تا ۲۶ ميليارد دلار افزايش خواهد يافت. اين در حالي است كه هم‌اكنون ايران در كنار صادرات روزانه حدود يك ميليون بشكه نفت خام حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار بشكه ميعانات گازي به عنوان يك نفت بسيار سبك را هم به بازارهاي جهاني صادر مي‌كند.