آرمان ملي: قرار گرفتن در ليست سياه گروه ويژه اقدام مالي به تنهايي آنقدر مهم است که نيازي به اتفاقات ديگر براي تحتتاثير قرار گرفتن اقتصاد و امنيت سياسي کشور وجود ندارد، اما شرايط ايران در عرصه بينالمللي وضعيتي را پديد آورده که احتمالا بايد قرار گرفتن در ليست سياه FATF را مقدمهاي براي اتفاقات بعدي ارزيابي کرد. اميرعلي ابوالفتح در اين باره معتقد است قرار گرفتن در ليست سياه گروه ويژه اقدام مالي، بازگشت تحريمهاي بينالمللي از طريق فعالسازي بند 37 توافق هستهاي را محتملتر کرده است.
به گفته او، اين اقدام ميتواند با پيگيري مکانيسم حل اختلاف از سوي کشورهاي اروپايي يا بازگشت موقت آمريکا به توافق هستهاي اتفاق بيفتد. بر اساس بندهاي غروب در توافق هستهاي، اکتبر 2020 تحريمهاي تسليحاتي بينالمللي عليه جمهوري اسلامي ايران به پايان ميرسد و تهران ميتواند از کشورهايي نظير چين و روسيه اقدام به خريداري تسليحات مدرن کند. ايالات متحده اما مايل نيست چنين اتفاقي بيفتد و به همين منظور نهايت تلاش خود را به کار بسته تا پيش از فرارسيدن ماه اکتبر، فاتحه توافق هستهاي وين را بخواند. در همين راستا، قرار گرفتن نام ايران در ليست سياه FATF فرصتي براي آمريکاييها فراهم آورده است که علاوه بر متهم ساختن ايران به «پولشويي» و «تامين مالي تروريسم»، «فشار حداکثري» عليه جمهوري اسلامي را تشديد کند. به همين دليل نيز پس از رسمي شدن قرار گرفتن نام ايران در ليست سياه، آنها نتوانستند خوشحالي خود را از اين موضوع انکار کنند.
خوشحالي تندروها
مايک پمپئو، وزير امور خارجه ايالات متحده در بيانيهاي که در سايت رسمي وزارتخانه متبوعش منتشر شد، ضمن ابراز خوشحالي از قرار گرفتن نام ايران در ليست سياه تصريح کرد: «حکومت ايران بايد با پيامدهاي تداوم پيروي نکردن از هنجارهاي بينالمللي به ويژه از اقدام نکردن براي تصويب پالرمو و کنوانسيون تامين مالي تروريسم مواجه شود. از زمان پايان يافتن مهلت طرح اقدام FATF در سال 2018، ايران نتوانسته است به طور کامل تعهدات خود را در قبال مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم مطابق با اکشن پلن FATF، اجرا و کنوانسيونهاي پالرموي سازمان ملل و تامين مالي تروريسم را تصويب کند». او همچنين توصيه کرد که ايران بايد مانند يک «کشور عادي» رفتار کند. جان بولتون نيز که به ايرانستيزي مشهور است، در صفحه شخصي خود در توييتر نوشت: «خوشحالم که FATF براي بانکها و معاملهگران با ايران محدوديتهاي مالي سختتري وضع کرده است. جهان به درستي دارد براي ايران هم در حد کره شمالي محدوديت ايجاد ميکند.
فشار حداکثري تنها وقتي جواب ميدهد که کامل انجام شود». به نوشته پايگاه اينترنتي، تد کروز سناتور جمهوريخواه، از قرار گرفتن ايران در ليست سياه FATF استقبال کرد و در بيانيهاي نوشت: «اين تصميم ضرورت تحريم کل بخش مالي ايران را براي محافظت از بانکهاي آسيبپذير در سراسر جهان تقويت ميکند. من با همکارانم براي تحريم کل بخشهاي مالي ايران تلاش ميکنم». کروز در ادامه در مورد برجام مدعي شد: «اين توافق، ايران را به سيستم مالي بينالمللي متصل کرد و امکانات مالي را براي حمايت از تروريسم در اختيار ايران قرار داد». او همچنين اضافه کرد: «من مدتها براي اينکه کارگروه اقدام مالي اقدامي را عليه ايران اجرايي کند در تلاش بودم و اکنون از تلاشهاي دونالد ترامپ براي رسيدن به اين هدف تشکر ميکنم». «تام کاتن» سناتور تندروي ايالت آرکانزاس نيز از قرار گرفتن ايران در فهرست سياه گروه ويژه اقدام مالي استقبال کرد و در حساب توئيتري خود نوشت: «هرچه بهکاري، همان را درو ميکني. بسيار خوشحالکننده است که ميبينم جامعه جهاني، ايران را به دليل ادامه تامين مالي تروريسم و برنامههاي پولشويي، در فهرست سياه قرار داده است».
خروج از ليست سياه امکانپذير است؟
تنها نکته مثبت جلسه روز جمعه اعضاي FATF را شايد بتوان ارفاقي دانست که آنها براي ايران در نظر گرفتهاند. بر اساس اين ارفاق اکشن پلن جديدي براي ايران تعيين نشده و جمهوري اسلامي در صورتي که به دو اقدام باقي مانده از اکشن پلن قبلي خود يعني پيوستن به کنوانسيونهاي مبارزه با تامين مالي تروريسم CFT و مبارزه با جرائم سازمان يافته فراملي (پالرمو) عمل کند، ميتواند شانس خروج از ليست سياه را داشته باشد. با اين وجود هنوز اين ابهام وجود دارد که خروج ايران از ليست سياه نياز به اجماع اعضاي FATF دارد يا اين موضوع بدون اجماع نيز امکانپذير است.
يک ديپلمات پيشين ايران که تمايلي به افشاي نامش نداشت در اين باره به «آرمان ملي» ميگويد: «فراتر از اينکه خروج از ليست سياه با چه سازوکاري امکانپذير است، مساله اصلي در حال حاضر اين است که اساسا ارادهاي در کشور براي گذر از بحران و تصويب دو لايحه CFT و پالرمو وجود ندارد که کشور بخواهد به مراحل بعدي يعني تعامل با FATF براي خروج آسانتر از ليست سياه بينديشد». به گفته او، «اولويت اول کشور بايد تصويب دو لايحه فوق و سپس مذاکره با FATF باشد تا پيش از تاثير گذاشتن اين مساله بر توافق هستهاي يا ديگر مسائل بينالمللي ايران، هر چه زودتر کشور بتواند از ليست سياه خارج شود».