سپرده‌گذاری در بانک‌ها چقدر به‌صرفه است؟

در حالی همتی به دنبال کاهش نرخ سود بانکی به بهانه رونق تولید است که ولی‌الله سیف، رییس کل سابق بانک مرکزی تعیین نرخ سود بانکی در سطحی کمتر از نرخ تورم را نقد می‌کرد.

وی در روز ۲۰ مهر ماه سال ۱۳۹۳، اظهار کرده بود: در مقطع تورم ۲۵ درصدی، نرخ سود ۲۰ درصد تعیین می‌شد و به‌رغم منفی بودن نرخ واقعی سود، بانک‌ مرکزی و شورای پول و اعتبار برای کاهش نرخ سود اسمی تحت فشار قرار می‌گرفت؛ زیرا تصور این بود که تعیین نرخ سود بانکی در سطحی کمتر از نرخ تورم، به نفع تولید است. فرضیه چنین نسخه‌ای برای سیاست پولی آن بود که نرخ سود بانکی در حقیقت هزینه تجهیز منابع برای سرمایه‌گذاری و جزئی از هزینه‌های تولید است. پس کاهش نرخ سود بانکی زیر سطح واقعی به افزایش سرمایه‌گذاری و تولید کمک می‌کند.

آن طور که بانک مرکزی گزارش داده، سیف کاهش نرخ سود بانکی برای افزایش و رونق تولید را زیان‌بار می‌دانست و معتقد بود: نرخ سود تنها عامل تعیین کننده هزینه تولید و سرمایه‌گذاری نبوده و تجربه سال‌ها پیاده‌سازی این فرضیه، مؤید آثار زیان‌بار نرخ سود واقعی منفی برای اقتصاد است؛ زیرا نه تنها موجب کاهش جذب منابع به بانک‌ها و مانع تامین مالی سالم اقتصاد میی‌شود، بلکه هدایت منابع به پروژه‌هایی که تخصیص بهینه ندارند و معیارهای ارزیابی فنی و مالی را تامین نمی‌کنند،‌ طرح‌های غیراقتصادی و غیرمولدی را به اقتصاد تحمیل می‌کند که با هزینه بالا و رقابت‌پذیری ناچیزی فعالیت خواهند کرد.

بازارهای موازی با بانک در سال ۱۳۹۷ بازدهی مثبتی را رقم زدند. در حالی که بازدهی بازار دلار ۱۶۰ درصد، سکه طلا ۱۸۰ درصد، مسکن ۸۶ درصد و بورس ۸۳ درصد را تجربه کرده‌اند، اما سپرده‌گذاران بانکی بازدهی منفی ۱۱٫۹ درصدی در دوره مذکور متحمل شدند. با روند موجود به نظر می‌رسد کاهش نرخ سود بانکی در سال جاری، سرمایه‌گذاران بانکی را با ضرر بیشتری مواجه کند.

با توجه به نکات مطرح شده نرخ سود واقعی منفی،‌ یکی از دلایل عدم تعادل منابع و مصارف در نظام بانکی شناخته می‌شود. آیا همتی سیاست کاهش نرخ سود بانکی را اجرایی خواهد کرد؟