40 میلیون نفر در ایران بدون شغل روزگار می​گذرانند!

معاون وزیر کار ایران می​گوید که بیش از 40 درصد اقتصاد کشور قابل ردیابی نیست و این موضوع نشان​دهنده ضعف در ایجاد پایگاه​های اطلاعاتی قابل استناد است. کارشناسان اقتصادی و مسئولان دولتی معتقدند نرخ مشارکت اقتصادی در ایران پائین است و میلیون​ ها نفر از مردم ایران با اینکه در سن کار و توانایی انجام فعالیت اقتصادی قرار دارند اما غیر فعال بوده و مشخص نیست که درآمد این عده از کجا و چگونه است.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، نرخ مشارکت اقتصادی در بهار سال 94 در حدود 38 درصد بوده است. بر مبنای این آمار، نرخ مشارکت مردان 62.9 درصد و زنان نیز 13.3 درصد بود که در مورد مردان نرخ پایین و در مورد زنان بسیار پایین است.

شهیندخت مولاوردی معاون رئیس‌جمهور ایران در امور زنان هم چندی پیش آمار بیکاری در میان زنان تحصیل‌کرده را بالای 40 درصد اعلام کرده و نسبت به روند رو به رشد زنانه شدن فقر هشدار داده بود.

دلالی و واسطه‌گری پنهان

به گزارش خبرگزاری مهر (شنبه 2 آبان)، از مجموع 63 میلیون نفر جمعیت در سن کار در ایران، حدود 40 میلیون و 200 هزارنفر هیچگونه فعالیت و تحرکی در اقتصاد و کسب درآمد ندارند. حدود 27 میلیون نفر از مجموع 63 میلیون جمعیت در سن کار ایران را زنان تشکیل می​دهند. بر مبنای این گزارش میلیون​ها مرد ایرانی هم در گروه جمعیت غیرفعال اقتصادی قرار دارند اما تنها کمتر از 2 میلیون نفر از این عده متقاضی شغل هستند و بقیه حتی تقاضای کار هم نمی‌کنند. به اعتقاد کارشناسان، این جمعیت بالا در واقع بیکار نبوده و فعالیت​های اقتصادی​ اشان را باید در زمینه ​های دلالی و واسطه‌گری جستجو کرد.

بر مبنای آمارهای اعلام شده حدود دو سوم از جمعیت در سن کار ایران، غیرفعال هستند و اگر تنها بخش کوچکی از این جمعیت تصمیم به فعالیت بگیرند، تعداد جمعیت بیکاران ایران به طور ناگهانی دو تا سه برابر افزایش خواهد یافت. کارشناسان اقتصادی پیش​بینی کرده​اند حتی اگر اقتصاد ایران، رشد سالانه ۵ درصد را هم تجربه کند باز هم جمعیت بیکاران تغییری پیدا نخواهد کرد و در آن شرایط باز هم تعداد بیکاران کمتر از 3 میلیون و 880 هزار نفر نخواهد بود.

بر اساس یک تحقیق صورت گرفته در مرکز پژوهش​های مجلس، بازار کار و اقتصاد کشور ظرفیت پذیرش حتی بخش کوچکی از این جمعیت را ندارد و ترجیح بر این است که "شرایط تقاضای کار با توجه به وضع موجود همچنان در همان حدود دو تا سه میلیون نفر باقی بماند و مابقی این جمعیت هم رویه غیرفعالی خود را داشته باشد."

پیش​بینی کارشناسان اقتصادی این است که اگر تا سال 1400، هر ساله یک درصد رشد مثبت اقتصادی در ایران تجربه شود نه تنها از تعداد بیکاران نسبت به امروز کم نمی‌شود، بلکه در این سال جمعیت بیکار ایران به 5 میلیون و 770 هزارنفر خواهد رسید. دلیل افزایش میزان بیکاران با توجه به رشد مثبت اقتصادی به آماده نبودن شرایط پذیرش تقاضاهای کار و شغل و زیر ساخت ​های نامناسب و ناکافی باز می​گردد.

کارشناسان اقتصادی ایران پیش‌بینی می‌کنند که رشد اقتصاد ایران تا پایان سال 1394 به حداکثر یک درصد خواهد رسید. این در حالی است که رشد اقتصاد ایران در سال گذشته حدود 3 درصد بود. به اذعان کارشناسان ایرانی، پس از توافق اتمی میان ایران و غرب، اقتصاد ایران همچنان گرفتار رکود است و امیدی به ایجاد فرصت‌های شغلی تازه نیست.

در واقع باید گفت که اقتصاد و بازار کار ایران، در حال حاضر توان پذیرش یکباره میلیون​ها تقاضای شغلی را ندارد و از طرف مقابل هم دولت در شرایط افت شدید قیمت نفت و درآمد حاصل از آن، حتی سالیانه توان ایجاد 400 هزار شغل را ندارد. فراهم نشدن زیرساخت​ها، نفتی ماندن اقتصاد و وجود راه‌های فراوان فرار و پنهان​کاری در اقتصاد ایران باعث شده تا توان رشد اقتصادی ایران گرفته شود.

 

عدم واکنش مثبت بازار کار به برجام

حمید حاج اسماعیلی، کارشناس بازار کار به خبرگزاری مهر گفته: «انتظار می​رفت پس از توافق هسته​ای، تحرک خوبی در بازار کار کشور اتفاق بیفتد، اما چنین نشد. این مسئله نشان می​دهد که اوضاع آنقدر خراب است که نمی​توان در کوتاه مدت به نتایج مثبت اقتصادی اندیشید.»

او می​گوید بسترها برای ظرفیت​سازی در اشتغال هنوز مناسب نیست و امکان اینکه در کوتاه​مدت بتوان در اقتصاد ایران اشتغال ایجاد کرد، وجود ندارد. به اعتقاد این کارشناس بازار کار "اگر دولت بتواند در سال آینده حدود 400 هزار شغل ایجاد کند، باید دولت را در این زمینه موفق دانست."

مرکز آمار ایران در بهار سال 1394 نرخ بیکاری در کشور را 8.10 درصد اعلام کرده بود. این رقم در حالی محاسبه شده که تمام افراد 10 سال یا بالاتر را که در هفته یک ساعت کار کرده‌اند، شاغل به حساب آورده‌اند. این شیوه محاسبه مورد انتقاد کارشناسان اقتصادی است که نرخ بیکاری در ایران را بسیار بالاتر از نرخ اعلام شده می‌دانند.