انتظارها به آخر راه پرپیچ و خم کنگره رسیده؛ 17 سپتامبر بالاخره فرارسید. یک هفته پس از رای کنگره به اتمام بررسی برجام در آمریکا و سخنان رهبر جمهوریخواهان حال «میچ مک کانل» رهبراکثریت سنا پس از شکست جمهوریخواهان برای دومین باردرطول یک هفته به منظور کسب آرای لازم برای تصویب قطعنامهای در ردتوافق هستهای ایران، امروز پنجشنبه را برای سومین رای گیری تعیین کرده است. جمهوریخواهان در نشست روز سه شنبه خود بار دیگر از دستیابی به ۶۰ رای لازم برای جلوگیری از پیشبرد طرح توافق هستهای ایران بازماندند. در این رای گیری ۵۶ سناتور از این قطعنامه حمایت و ۴۲ نفر با آن مخالفت کردند.
به گزارش قانون، به نظرمیرسد شکست جمهوریخواهان برای دومین بارکافی نبوده و برگزاری دومین رای گیری، آخرین اقدام جمهوریخواهان در سنا نیست. این شکست، میچ مک کانل، رهبر اکثریت سنا را که از نتایج بدست آمده ناامید کرده، بر آن داشت تا رای گیری سومی را برای روز پنجشنبه ترتیب دهد. آسوشیتدپرس در این گزارش نوشت: موضوع رای گیری روز پنجشنبه جلوگیری از لغو تحریمهای ایران از سوی «باراک اوباما» است و جمهوریخواهان، لغو تحریمها را مشروط به به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی از سوی ایران و آزادی اتباع آمریکایی کردهاند. باوجودشکست جمهوریخواهان، میچ مک کانل وعده داده است که در هر صورت این مناظره ادامه خواهد یافت. بر اساس این گزارش، با وجود مانور سیاسی مک کانل درباره این اقدام سیاسی چالش برانگیز که به طور قطع در کارزارهای انتخاباتی و جمع آوری کمکهای مالی مورد تاکید جمهوریخواهان قرار خواهد گرفت، دموکراتها در رای گیری روز سه شنبه بار دیگر متحد عمل کرده و اجازه ندادند این قطعنامه به تصویب برسد.
ابهام در توافق
مک کانال در رای گیری دیروز، سناتورهای دموکرات را به جلوگیری از رای گیری سنا درباره توافق متهم کرد و گفت: «اکثریت قدرتمند و دوحزبی مجلس نمایندگان آمریکا به مخالفت با توافق رای دادند و اکثریت قدرتمند و دو حزبی سنا نیز به مخالفت با آن رای خواهند داد. البته این در صورتی است که سناتورهای دموکرات مانع رای نهایی مردم آمریکا به یکی از مهمترین مسائل سیاست خارجی دوران کنونی کشورشان نشوند.» به گزارش ایرنا، اما سناتور «دیک دوربین» از ایالت ایلینویز آمریکا در رای گیری روز سهشنبه اذعان کرد که این رای گیری و رای گیری روز پنجشنبه بیهوده است. وی گفت: ما این رای گیری را هفته گذشته (اشاره به رای گیری روز پنجشنبه گذشته) انجام دادیم و نمیدانم به چه دلیل باردیگر آن را تکرار میکنیم. دموکراتها به رهبری «هری رید» رهبراقلیت سنا از ایالت نوادا بر این باورندکه این مسئله به ویژه با تمام شدن زمان بررسی توافق در کنگره در روز پنجشنبه حل و فصل شده است. هری رید این رای گیریها را «بیهوده» توصیف کرده است.
راند آخر
کنگره تا امروز 26 شهریورمطابق با 17 سپتامبر مهلت دارد درباره قطعنامه ردتوافق رایگیری کندو درصورتی که موفق نشود، دولت آمریکا میتواند بدون هیچ منع قانونی این توافق را به اجرا در آورد. هفته گذشته در اولین رایگیری درباره ختم بررسی برجام، با وجود اینکه ۴۲ سناتور دموکرات از برجام حمایت کردندومشخص بود که آراي جمهوریخواهان به شدت متزلزل شده است، رهبر اکثریت سنا دستور رأیگیری درباره «ختم بررسی» برجام و ارائه آن در سنا را صادر کرد وبا کسب ۵۸ رأی موافق و ۴۲ رأی مخالف، ختم بررسی مورد تأیید واقع نشد.
این در حالی بود که اگر سناتورهای موافق برجام ۴۱ نفر هم بودند آنها امکان استفاده از ترفند «فیلیباستر» را داشتند. مطابق این ترفند قانونی درصورتی که تعدادنمایندگان حامی یک طرح به ۴۱ نفر برسد قانونگذاران میتوانندباطولانی کردن تعمدی بحث درباره آن تا زمان سررسید مهلت قانونی رأیگیری که ۱۷ سپتامبر (۲۶ شهریور) است، در عمل رأیگیری درباره آن طرح را غیرممکن کنند. نکته دیگر اما این است که حتی اگردرهفته گذشته فیلیباستر هم اتفاق نمیافتادوقطعنامه ردتوافق هستهای در هر دو مجلس کنگره به تصویب میرسید، اوباما وعده داده بود برای جلوگیری از اجرایی شدن قطعنامه کنگره در رد برجام، از حق وتوي خود استفاده کند. در چنین وضعیتی مخالفان اوباما باید تلاش میکردند وتوی او را بیاثر کنند که برای این منظور به جلب موافقت دو سوم نمایندگان در هر دو مجلس نیاز خواهند داشت.
از طرفی برای بیاثر کردن وتوی رئيسجمهور، بااین فرض که همه اعضای جمهوريخواه به لغو وتو رأی دهند، باید ۴۴ نماینده از ۱۸۸ نماینده دموکرات مجلس نمایندگان نیز آنان را همراهی کنند که فقط تعداد کمی از نمایندگان دموکرات در مجلس نمایندگان حدود ۱۰ نفر، اعلام کردهاند با توافق هستهای مخالفت خواهند کرد. در سنا نیزکه متشکل از ۱۰۰ نماینده است، اوباما به ۳۴ رأی نیازداردتا از بیاثر شدن شدن وتوی خود جلوگیری کند که اکنون ۴۲ رای را در اختیار دارد بنابراین او مجبور به استفاده از حق وتو درباره تایید برجام نیست مگر آنکه دردقایق نهایی روز پنجشنبه به هر دلیلی دو رای از ۴۲ رای به سمت جمهوریخواهان برود. درچنین شرایطی است که کنگره اقدام به رایگیری درباره ختم بررسی ورد توافق میکند وچنانچه قطعنامه رد توافق هستهای با ایران ۶۰ رای را به دست آورد، استفاده از حق وتوي رئيسجمهور آمریکا موضوعیت مییابد. در آن صورت اوباما دو هفته وقت دارد تا قطعنامه مذکور را وتو کند و پس از آن کنگره نیز دو هفته وقت دارد که وتوي رئيسجمهور را رد کند که برای این کار به دو سوم آرا نیازي دارند.
يكهتازي اوباما
دربیش از 100 سال اخیر، اوباما تنها رئيسجمهوری است که کمترین استفاده را از حق وتو که از اختیارات رئيسجمهور آمریکاست کرده است. اولینبار در دسامبر ۲۰۰۹ و همزمان با بحران مالی، اوباما با وتوی مصوبه کنگره، بودجه اضطراری تخصیص یافته به دولت را برای سال مالی ۲۰۱۰ تداوم بخشید. دومین بار اکتبر ۲۰۱۰ بود. آن زمان با رأی کنگره، صاحبان صنایع و مشاغل اجازه یافته بودند امور ثبتی کارهای خود را در ایالتی غیر از محل حرفه خود انجام دهند. اوباما این مصوبه را برای «جلوگیری از تبعات ناخواسته مصوبه بر حقوق مصرفکنندگان» وتو کرد.
جمهوریخواهان اکنون در ایستگاه آخر هستند و تا فردا پنجشنبه وقت دارند تلاش کنند حداقل ۶۰ رای داشته باشند تا ابتدا ختم بررسی برجام را اعلام کنند و بعد خود برجام را به رای بگذارند. در صورتی که نتوانند تا پنجشنبه حداقل آراي یعنی ۶۰ رای را به دست آورند اصلا امکان رایگیری روی برجام در سنا وجود نخواهد داشت. در این صورت از ۱۸ سپتامبر (۲۷ شهریور) از دید قوانین داخلی آمریکا برجام مسیر قانونی خود را طی میکند.