فارس: بررسی‌های تازه از نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها در سال 1404 نشان می‌دهد که اگرچه میانگین نرخ خوراک در شش‌ماهه نخست سال به حدود ۹.۸ هزار تومان رسیده و نسبت به ابتدای سال اندکی کاهش یافته اما هزینه‌های جانبی و عوارض جدید عملاً سودآوری شرکت‌های پتروشیمی گازی را با تهدید جدی روبه‌رو کرده است.
نرخ خوراک گاز برای مجتمع‌های پتروشیمی در سال جاری با نوسانات قابل توجهی همراه بوده است. طبق داده‌های رسمی، بهای گاز خوراک از ۱۰۴٬۷۹۹ ریال در فروردین به ۹۲٬۳۹۰ ریال در مرداد و سپس به ۹۴٬۳۴۴ ریال در شهریور رسیده است. این تغییرات نشان می‌دهد که علی‌رغم کاهش نسبی نرخ‌ها، هزینه نهایی تولید در صنایع پایین‌دستی کاهش محسوسی نداشته است.
از سوی دیگر، نرخ گاز سوخت مصرفی در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها نیز در همین بازه زمانی از ۷۷٬۴۱۹ ریال در فروردین به ۵۵٬۳۷۴ ریال در شهریور کاهش یافته است. کارشناسان می‌گویند که این افت قیمتی بیشتر ناشی از تعدیل موقت در بازار گاز طبیعی و مدیریت تقاضای فصلی بوده و نمی‌تواند به‌عنوان روندی پایدار تلقی شود.
بر اساس دستورالعمل ابلاغی دولت، نرخ خوراک گاز برای واحدهای متانولی نیز معادل ۹۵ درصد نرخ خوراک گاز طبیعی سایر پتروشیمی‌ها تعیین شده است؛ اقدامی که اگرچه با هدف حفظ رقابت‌پذیری صورت گرفته، اما در عمل تفاوت چشمگیری در هزینه‌های کل ایجاد نکرده است.
در عین حال، افزایش عوارض انتقال گاز، هزینه‌های خدماتی شرکت ملی گاز ایران و سایر نهادهای دولتی، فشار مضاعفی را بر دوش واحدهای پتروشیمی خوراک گازی گذاشته است. این هزینه‌ها که در محاسبات رسمی نرخ خوراک لحاظ نمی‌شوند، عملاً بخشی از حاشیه سود شرکت‌ها را می‌بلعند.
تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند با توجه به افت قیمت جهانی متانول و اوره، سودآوری شرکت‌های پتروشیمی گازی در نیمه دوم سال ۱۴۰۴ با کاهش محسوسی مواجه خواهد شد. در همین راستا، برخی شرکت‌های بزرگ این حوزه به‌ویژه در منطقه عسلویه در حال بازنگری در برنامه تولید و صادرات خود هستند تا از فشار مضاعف هزینه‌ها بکاهند.
با وجود چالش‌های قیمتی، موضوع تأمین پایدار گاز در زمستان همچنان یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان صنعت پتروشیمی است. قطع یا محدودیت در تأمین گاز در سال‌های گذشته موجب زیان‌های میلیاردی شده بود. از این رو، کارشناسان بر ضرورت حفظ تعهد دولت در تأمین خوراک پتروشیمی‌ها تأکید دارند.
در این میان، شرکت ملی صنایع پتروشیمی (NPC) به‌عنوان رگولاتور صنعت، در تلاش است تا با هماهنگی میان وزارت نفت و شرکت ملی گاز، از بروز اختلال در تأمین خوراک جلوگیری کند. مدیران این شرکت اعلام کرده‌اند که در زمستان پیش‌رو، تأمین گاز پتروشیمی‌ها در اولویت بالایی قرار خواهد داشت تا تولید و صادرات کشور دچار افت نشود.
به گفته کارشناسان، مسیر آینده پتروشیمی‌های ایران بیش از هر زمان دیگر به پایداری در تأمین گاز، ثبات سیاست‌های قیمتی و اصلاح نظام عوارض و خدمات انتقال گاز وابسته است؛ در غیر این صورت، رقابت‌پذیری این صنایع در بازارهای جهانی به شدت آسیب خواهد دید.