کارشناسان هشدار داده‌اند که هدررفت آب در اروپا در حال تشدید بحران اقلیمی و تضعیف تاب‌آوری اقتصادی است.
یک گزارش جدید از شرکت «دنفاس» دانمارک نشان می‌دهد که مصرف انرژی در بخش آب تا سال ۲۰۴۰ دو برابر خواهد شد، در حالی که نیاز بخش انرژی به آب نیز ممکن است نزدیک به ۶۰ درصد افزایش یابد.
بنا بر برآورد کارشناسان، تقاضای جهانی برای آب ممکن است ظرف پنج سال آینده تا ۴۰ درصد بیش از عرضه شود. این در حالی است که در حال حاضر ۳.۶ میلیارد نفر در سراسر جهان به آب کافی در تمام طول سال دسترسی ندارند.
پیوند تنگاتنگ میان انرژی و آب
هر مرحله از چرخه آب، از استخراج و تصفیه تا انتقال و مصرف، به انرژی نیاز دارد. با رشد جمعیت جهانی، تقاضا برای آب شیرین نیز افزایش می‌یابد و همین باعث مصرف بیشتر انرژی برای پمپاژ و تصفیه می‌شود.
در حال حاضر بخش انرژی حدود ۱۴ درصد از برداشت جهانی آب شیرین را به خود اختصاص داده است.
این وابستگی متقابل به این معناست که بحران در یکی از این دو سیستم، به طور مستقیم دیگری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌عنوان مثال، کمبود انرژی می‌تواند عرضه آب را مختل کند و خشکسالی یا موج گرما نیز ممکن است تولید برق را تهدید کند.
به گفته‌ی کیم فاوْسینگ، مدیرعامل دنفاس، اروپا دیگر نمی‌تواند این دو سیستم را جداگانه مدیریت کند: «نحوه استفاده ما از انرژی در سیستم‌های آبی، خطرات جدی برای تاب‌آوری و رقابت‌پذیری دارد. در اروپا مقدار زیادی از آب تصفیه‌شده و انرژی صرف‌شده برای آن به دلیل نشت و ناکارآمدی هدر می‌رود و این موضوع به یک چالش اقتصادی و امنیتی تبدیل شده است.»
هزینه‌های بحران آب اروپا
بنابر اعلام کارشناسان، نادیده گرفتن ناکارآمدی در بخش آب و انرژی می‌تواند هزینه‌ها را به‌شدت افزایش دهد و تا سال ۲۰۵۰ تولید ناخالص داخلی کشورهای پردرآمد را تا ۸ درصد و کشورهای کم‌درآمد را تا ۱۵ درصد کاهش دهد.
این در شرایطی است که چالش‌های مرتبط با آب تاکنون حدود ۸.۲۶ میلیارد یورو هزینه اضافی برای بخش انرژی ایجاد کرده‌اند.
در اروپا، بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید تا سال ۲۰۳۰ بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو به‌ازای هر نفر برای تأمین آب و بهداشت هزینه کنند تا صرفاً با مقررات فعلی آب منطبق شوند.
علاوه بر فشارهای مالی، بحران آب تهدیدی برای سلامت عمومی، پایداری زیرساخت‌ها و امنیت ژئوپلیتیکی محسوب می‌شود.
کمبود آب یا انرژی مقرون‌به‌صرفه می‌تواند منجر به فقر، بی‌ثباتی و حتی درگیری شود، به‌ویژه در مناطقی که به واردات انرژی یا منابع آبی مشترک وابسته‌اند.
راه‌حل‌های فناورانه برای کاهش بحران
دنفاس و کارشناسان حوزه انرژی پیشنهاد کرده‌اند که دولت‌ها باید مقررات جاه‌طلبانه‌تری برای بهره‌وری آب و انرژی وضع کنند.
این مقررات می‌تواند شامل هدف‌گذاری مشخص برای کاهش هدررفت آب و استفاده از فناوری‌های اثبات‌شده مانند تشخیص نشت، کنتورهای هوشمند، مدیریت فشار و بهینه‌سازی انرژی باشد.
همچنین گنجاندن بهره‌وری آب در بازرسی‌های انرژی و تعیین اهداف ملی برای بازیافت و استفاده مجدد از آب صنعتی می‌تواند در دستورالعمل‌ها قرار گیرد.
آقای فاوسینگ می‌گوید: «هر قطره آب که ذخیره می‌شود، معادل انرژی‌ای است که هدر نمی‌رود.»
به گفته‌ی دنفاس، اگر تمامی تأسیسات آب‌شیرین‌کنی جهان با فناوری‌های روز بازسازی شوند می‌توان ۳۴.۵ میلیارد یورو در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد و ۱۱۱ میلیون تُن انتشار دی‌اکسیدکربن را کاهش داد.
نقش مراکز داده در مصرف آب
مراکز داده یا دیتاسنترها یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان آب هستند و سالانه حدود ۵۶۰ میلیارد لیتر آب مصرف می‌کنند.
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۱۲۰۰ میلیارد لیتر برسد که معادل شش برابر کل برداشت آب شیرین اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ است.
دلیل اصلی این مصرف بالا، گرمای تولیدشده توسط پردازنده‌ها است که نیاز به خنک‌سازی دائمی دارد. با این حال، استفاده از روش «خنک‌سازی مایع با حلقه بسته» (liquid cooling) می‌تواند مصرف آب را کاهش دهد و تا ۱۵ درصد انرژی کمتری نسبت به سیستم‌های خنک‌کننده هوایی مصرف کند.
در گزارش دنفاس آمده است: «گرمای مازاد تولیدشده توسط مراکز داده مدرن، علاوه بر نیاز به روش‌های خنک‌سازی نوآورانه، می‌تواند در تأمین گرمایش مناطق دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.»
به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، گرمای بازیافتی مراکز داده می‌تواند تا سال ۲۰۳۰، ۱۰ درصد از نیاز گرمایشی فضاهای اروپایی را تأمین کند.
گرچه بزرگ‌ترین مراکز داده معمولا خارج از شهرها قرار دارند و نمی‌توانند از گرمای اضافی‌شان استفاده مستقیم کنند، اما این گرما می‌تواند برای مصرف‌کنندگان در شعاع چند کیلومتری تا سقف ۳۰۰ تراوات‌ساعت در سال قابل استفاده باشد.