شهروندان جای چندانی در تصمیمات مدیریت شهری ندارند؛ رویه‌های کنونی در تصویب و پیشبرد طرح‌های توسعه شهری بدون درنظر گرفتن مخالفت شهروندان و چالش‌هایی که برای آسایش آنها به همراه دارد، مؤید این موضوع است. ساخت درب جدید برای متروی شهرک اکباتان در محلی که فاصله‌ای چند ده متری با بلوک‌های مسکونی دارد، نمونه‌ای از تصمیمات عجیب مدیریت شهری بدون درنظر گرفتن نتیجه آن برای شهروندان است.
درحالی مدیریت شهری پایتخت توجهی به جلب رضایت عمومی شهروندان ندارد که شهرداری سازمانی مردم نهاد است و باید در راستای منافع عمومی شهر با جلب رضایت حداکثری مردم پیش برود، در عین حال طبق مصوبه شورای شهر هر طرح توسعه‌ای باید از پیوست اجتماعی برخوردار باشد. شهرداران موفق دنیا، همواره به دنبال اخذ جلب نظر حداکثری شهروندان هستند؛ چرا که موافقت آنها به پیشبرد امور در شهر کمک می‌کند. ربابه طایفه تبریزی رئیس هیات‌مدیره مرکزی شهرک اکباتان و حسین ایمانی جاجرمی جامعه‌شناس حوزه شهری ضمن آسیب‌شناسی بی‌توجهی مدیریت شهری به خواست و نظارت شهروندان از لزوم جلب نظر مساعد مردم برای اجرای پروژه‌های توسعه شهری می‌گویند.
ماجرای درب جدید متروی شهرک اکباتان
طی روزهای گذشته برخی اهالی شهرک اکباتان نسبت به تصمیم جدید مدیریت شهری برای ساخت درب جدید «ورود و خروج» برای مترو شهرک در محلی نامناسب و در مجاورت یکی از بلوک‌های ساختمانی انتقاد کرده و این تصمیم را غیرکارشناسی و عاملی در جهت سلب آسایش ساکنان عنوان کردند. جنگ‌تحمیلی ۱۲روزه علیه کشور مساله ایمنی برخی اماکن و ایستگاه‌های مترو را مطرح کرد و باعث شد تا موضوع ایمن‌سازی ایستگاه‌های مترو به‌عنوان مکان‌هایی با قابلیت تبدیل به پناهگاه مطرح شود. طبق قانون هر ایستگاه مترو باید حداقل ۲ درب مجزای «ورود و خروج» داشته باشد؛ این در حالی است که این استاندارد در بسیاری از ایستگاه‌های متروی شهر تهران رعایت نشده است.
در این شرایط مدیریت شهری در صدد برآمده است تا با ایجاد درب دوم برای بخشی از ایستگاه‌ها، تاب‌آوری آنها را در مقابل حوادث افزایش دهد. اگرچه این موضوع تصمیمی درست و ضروری است، اما اجرای آن باید با جلب نظر مساعد شهروندان باشد. به گفته رئیس هیات‌مدیره و اهالی شهرک اکباتان، مدیریت شهری در صدد برآمده است تا درب دوم برای متروی این شهرک را در محلی با فاصله چند ده متر از یکی از بلوک‌ها احداث کند. این در حالی است که درب قبلی نیز فاصله اندکی با محل درب جدید پیشنهادی دارد و این موضوع باعث افزایش ترافیک در مجاورت بلوک‌های مسکونی شده و به آسایش شهروندان لطمه می‌زند.
در حالی مدیریت شهری می‌خواهد درب دوم را در فاصله‌ای کمتر از ۱۰۰ متر از درب فعلی در فاز دوم اکباتان احداث کند که ساکنان سایر فازها نظیر فاز یک از ایجاد درب جدید در منطقه خود استقبال می‌کنند. با این وجود به نظر می‌رسد که کاهش هزینه و تسریع در پیشبرد ساخت درب جدید باعث شده تا مدیریت شهری بر اجرای درب جدید در فاز دو و در مجاورت یکی از بلوک‌های ساختمانی اصرار داشته باشد. بروز این مساله، این سوال را مطرح می‌کند که مدیریت شهری در اجرای پروژه‌های توسعه‌ای چه میزان باید به دنبال جلب رضایت عمومی باشد. حسین ایمانی جاجرمی جامعه‌شناس حوزه شهری به این سوال با استناد به رویه‌های قانونی و عرفی پاسخ می‌دهد.
شکاف میان مردم و مدیریت شهری زیاد می‌شود
حسین ایمانی جاجرمی جامعه‌شناس حوزه شهری در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در خصوص جایگاه «رضایت مردم» در اجرای پروژه‌های زیرساختی در شهر گفت: تمامی تصمیمات شهرداری و شورای شهر باید با جلب نظر مردم همراه باشد؛ این موضوعی است که قانون شوراهای اسلامی شهر و روستا، قانون اساسی و قانون مربوط به شهرداری‌ها مصوب پیش از سال ۱۳۵۷ بر آن تاکید دارد. شهرداری نهادی مردم‌نهاد است و باید در راستای تامین منافع عمومی شهروندان حرکت و اقدام کند. در عین حال مطابق مصوبه شورای شهر، طرح‌های عمرانی پیش از اجرا باید از پیوست‌های اجتماعی برخوردار باشند به نحوی که پیش از تصویب یک طرح لازم است که تاثیرات اجتماعی اجرای آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
وی ادامه داد: با توجه به اهمیت ارزیابی اجتماعی پیش از تصویب هر طرح عمرانی، اصرار مدیران شهری بر اجرای یک پروژه بدون درنظر گرفتن خواست مردم محله از سویی غیرقانونی و از سوی دیگر غیرعقلانی است. این شیوه تصمیم‌گیری باعث نارضایتی از مدیریت شهری، ایجاد حس سرخوردگی و دلزدگی میان مردم شده و شکاف میان شهروندان و شهرداری را زیاد می‌کند. با توجه به دلایل متعدد در خصوص جلب نظر مساعد مردم در اجرای پروژه‌های شهری، اما مدیریت شهری به این موضوع توجه کافی ندارد و اینگونه است که بسیاری از تصمیمات مدیریت شهری به زیان شهروندان تمام می‌شود.
این جامعه‌شناس حوزه شهری با تاکید بر عدم امکان کسب رضایت ۱۰۰ درصدی شهروندان در زمان اجرای پروژه‌های شهری گفت: هیچ اقدام مداخله‌ای و توسعه‌ای در شهرها قابل تعریف نیست که رضایت ۱۰۰ درصدی مردم را به همراه داشته باشد. هر پروژه توسعه‌ای تعدادی برنده و تعدادی بازنده دارد؛ اما در راهنمای بین‌المللی ارزیابی تاثیرات اجتماعی توصیه‌های مشخصی برای جلب نظر حداکثری شهروندان برای اجرای یک پروژه شده است. در این راهنما آمده است، که پیش از هر گونه تصمیم‌گیری برای یک محله، مردم آن منطقه را در جریان موضوع بگذارید، نظرات موافق و مخالف مردم را جمع‌آوری و پیشنهادهای شهروندان را مورد بررسی قرار دهید. مدیران شهری باید این موضوع را بدانند که برای حل یک مساله، همواره بیش از یک راه‌حل وجود دارد؛ بنابراین باید به فکر ارائه گزینه دوم و سوم در صورت مخالفت شهروندان نیز باشند. در نهایت اگر اجرای یک پروژه زیانی برای شهروندان به همراه داشته باشد، باید مدیران شهری سازوکار تعدیل، ترمیم و جبران را مدنظر قرار دهند.
ایمانی جاجرمی با اشاره به عزم شرکت مترو تهران برای ساخت درب دوم «ورود و خروج» ایستگاه شهرک اکباتان در منطقه‌ای که اهالی و هیات‌مدیره شهرک با آن مخالف هستند گفت: مدیریت شهری نباید بدون اخذ رضایت مردم نسبت به پیشبرد یک طرح توسعه‌ای اقدام کند، اما این موضوع تبدیل به رویه تصمیم‌گیری در تهران شده است. مدیریت شهری بدون مشورت با مردم تصمیم‌گیری کرده، آن را اجرایی می‌کند و توجهی نسبت به مخالفت مردم ندارد. این درحالی است که لازم است سیاستگذار توان ایجاد اجماع داشته باشد.
وی ادامه داد: در دوره‌های پیشین مدیریت شهری پژوهش‌های متعددی در خصوص ارزیابی تاثیرات اجتماعی یک طرح انجام شده و به نظر می‌رسد که شهرداری در این خصوص دانش کافی داشته باشد. با این وجود متاسفانه توجهی به نتایج این پژوهش‌ها نمی‌شود و این رویه باعث نارضایتی شهروندان می‌شود.
آسایش ساکنان زیر تیغ تصمیم نادرست
ربابه طایفه تبریزی رئیس هیات‌مدیره مرکزی شهرک اکباتان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در شرح چالش ایجاد شده در شهرک اکباتان و نارضایتی اهالی از ایجاد درب دوم در مجاورت یکی از بلوک‌ها از لزوم جلب‌نظر مردم برای موفقیت یک پروژه عمرانی گفت و تاکید کرد: انتظار می‌رود که مدیریت شهری پیش از تصمیم‌گیری با مردم و اهالی مشورت کرده و به نحوی سیاستگذاری کند که زیان اهالی را به همراه نداشته باشد.
وی ادامه داد: بیش از ۱۰ سال از ساخت و افتتاح متروی شهرک اکباتان می‌گذرد، قرار بود که این ایستگاه به شکل پایانه و روی زمین احداث شود که خوشبختانه با مخالفت شهروندان و همکاری مدیریت شهری، این ایستگاه به شکل زیرزمینی ایجاد شد. در حال حاضر ایستگاه مترو در مجاورت یک مرکز تجاری و در مقابل یکی از بلوک‌های مسکونی این شهرک احداث شده است. با وجود این مدیریت شهری درصدد است که درب خروجی جدیدی برای این ایستگاه در فاصله کمتر از ۱۰ متر از همان بلوک ساختمانی احداث کند. این در حالی است که اهالی شهرک معتقدند که زمین این شهرک جزو مشاعات عام بلوک بوده و فارغ از این موضوع، احداث درب خروجی با فاصله اندک از یکی از بلوک‌ها تاثیر منفی بر آسایش مردم بر جای گذاشته و به نوعی تخطی به حقوق مالکیت آنها است.
وی ادامه داد: استاندارد فاصله میان درب‌های مترو ۲۵۰ متر است، با این وجود مدیریت شهری در صدد است که درب جدید این ایستگاه را در فاصله کمتر از ۱۰۰ متر احداث کند، این تصمیم احتمالا هزینه کمتری برای مدیریت شهری به همراه دارد، با وجود این به تضییع حقوق ساکنان و مالکانی که در مجاورت درب جدید مترو زندگی می‌کنند، می‌انجامد. زمانی یک پروژه با موفقیت، اجرایی می‌شود که مدیریت شهری در خصوص آن با شهروندان مشورت کرده، پیوست ترافیکی و ارزیابی تاثیرات فرهنگی و اجتماعی آن را آماده و پس از دریافت موافقت حداکثری شهروندان نسبت به اجرای یک طرح اقدام کند.