وزیر خارجه ایران در نشست با سفرای خارجی مقیم تهران با بیان ناگفته‌هایی از مسیر دیپلماسی و مذاکره با غرب، از ادامه تبادل پیام میان ایران و آمریکا خبر داد. عراقچی با اشاره به اقدام تروئیکا در فعال کردن اسنپ‌بک تاکید کرد که با توجه به سیاست فعلی اروپا مذاکرات آینده متفاوت خواهد بود.
وزیر امور خارجه ایران روز گذشته در دیدار با سفرا، کارداران و روسای نمایندگی‌های خارجی و بین‌المللی مقیم تهران، ناگفته‌هایی را از مذاکرات با غرب و همچنین طرح‌های در دست اقدام تهران برای مقابله با آغاز‌به‌کار اسنپ‌بک بیان کرد. سیدعباس عراقچی در حاشیه این نشست و در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران درباره تبادل پیام‌ها با واشنگتن گفت: «پیام‌هایی به شکل مستقیم، غیرمستقیم یا از طریق واسطه‌ها بین ما و طرف آمریکایی تبادل شده، اما هیچ‌گاه هیچ موضوعی غیر از موضوع هسته‌ای مورد گفت‌وگو نبوده است.»
وزیر خارجه این توضیحات را در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آمریکا چهار شرط ازجمله شروط غیرهسته‌ای را برای مذاکره با ایران گذاشته است، بیان کرد. وی افزود: «شرط‌هایی که در رسانه‌ها مدعی شدند گذاشته شده، هیچ‌کدام رسما به ما گفته نشده است. ما در ماه‌های اخیر فقط درباره موضوع هسته‌ای با آمریکایی‌ها صحبت داشتیم.» چندی پیش نیز فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، درباره مذاکره با آمریکا گفته بود، ایران حتی پیشنهاد مذاکره مستقیم با ویتکاف و سه وزیر کشورهای اروپایی را داد، اما آن کسی که سر قرار نیامد، آقای ویتکاف بود. رئیس دستگاه دیپلماسی توضیح داد: «در این تبادلات، پیشنهادهای ما کاملا روشن بود و فکر می‌کنیم اگر به پیشنهاد ما توجه می‌شد و فرصت برای دیپلماسی به این شکل از بین نمی‌رفت یا محدود نمی‌شد، دستیابی به یک راه‌حل مذاکره‌شده و دیپلماتیک دور از دسترس نبود. اکنون هم چنین امکانی وجود دارد، به‌شرط آنکه طرف مقابل با حسن‌نیت وارد مذاکراتی شود که منافع متقابل طرفین را در بر داشته باشد.»
عراقچی بخش دیگری از صحبت‌هایش را به اقدام اخیر تروئیکای اروپا با همراهی آمریکا در فعال کردن مکانیسم ماشه اختصاص داد و گفت: «ایران همواره برای دستیابی به یک راه‌حل مذاکراتی منصفانه و متعادل تلاش کرده است، اما این کشورهای غربی بودند که به دلیل درخواست‌ها و مطالبات زیاده‌خواهانه و غیرمعقول خود، به این تلاش‌ها پاسخ منفی دادند.» وزیر خارجه در ادامه اظهار کرد: «تفاوت شرایط امروز با گذشته این است که یک موضوع جدید به آن اضافه شده است؛ اقدامی که در شورای امنیت انجام دادند. همان‌طور که پیش‌تر گفتم، این اقدام هرگونه مذاکره آینده را سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌کند و دستیابی به یک راه‌حل توافق‌شده را دشوارتر خواهد ساخت.»
البته به گفته رئیس دستگاه دیپلماسی، وزارت امور خارجه به تلاش‌های خود برای پیشبرد دیپلماسی ادامه خواهد داد: از نظر ما، نقش دیپلماسی هیچ‌گاه قابل حذف یا نادیده گرفتن نیست. ما به تلاش‌های خود ادامه خواهیم داد، اما همان‌طور که گفتم، با توجه به تغییر شرایط، چه پس از تهدید و حمله نظامی و چه پس از اجرای اسنپ‌بک، مذاکرات آینده قطعا مانند گذشته نخواهد بود.
پایان کارآیی توافق قاهره
وزیر امور خارجه ایران در ادامه گفت‌وگوی خود با خبرنگاران در پاسخ به سوالی در ارتباط با اینکه با توجه به اجرای اسنپ‌بک همکاری‌های ایران و آژانس چگونه خواهد بود و وضعیت توافق قاهره به چه نحو پیش خواهد رفت، گفت: «ما توافقی با آژانس امضا کردیم درباره شکل جدید همکاری‌های بین ایران و آژانس و دلیل آن هم کاملا روشن بود. با توجه به تغییرات میدانی که صورت گرفته و حمله‌ای که به تاسیسات ما انجام شد، همکاری با آژانس مانند گذشته نمی‌توانست ادامه یابد. به‌دلیل تهدیدهای امنیتی، نگرانی‌های امنیتی و ایمنی موجود، قطعا لازم بود یک چارچوب جدید برای همکاری تعریف شود.»
شامگاه سه‌شنبه ۱۸شهریور و در واپسین هفته‌های باقیمانده تا فعال شدن مکانیسم ماشه در قاهره، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از دوره‌ای پرتنش به دلیل حمله اسرائیل و سپس آمریکا به مراکز اتمی ایران، سرانجام با میانجی‌گری مصر بر سر شیوه‌نامه همکاری تازه به توافق رسیدند. این توافق بین سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی اتمی، در قاهره امضا شد.
عراقچی درباره توافق قاهره توضیح داد: «آژانس نیز با این موضوع موافق بود و پذیرفت که به چارچوب جدیدی نیاز است. چندین دور مذاکره میان ایران و آژانس صورت گرفت و در نهایت این گفت‌وگوها در قاهره به نتیجه رسید و توافق قاهره امضا شد.» وزیر خارجه در ادامه تصریح کرد: «با این حال، اکنون توافق قاهره دیگر نمی‌تواند مبنای همکاری ما با آژانس باشد و تصمیم ایران در خصوص تداوم همکاری‌ها با آژانس اعلام خواهد شد. همان‌طور که پس از امضای توافق در قاهره هم گفتم، اجرای اسنپ‌بک همه شرایط را تغییر داده و ما با وضعیت جدیدی روبه‌رو هستیم. همان‌گونه که حمله نظامی شرایط را تغییر داد، اکنون نیز تصمیمات جدیدی باید اتخاذ شود. از نظر من، توافق قاهره دیگر برای وضعیت موجود کارآیی ندارد.»
از حقوق خود کوتاه نمی‌آییم
عراقچی در ادامه پاسخ خود به سوال مطرح‌شده، با تاکید بر رویکرد صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران در زمینه برنامه هسته‌ای و اینکه ایران در حقیقت هر مسیری را که باید می‌پیمود، طی کرده است، توضیح داد: «ما همکاری با آژانس را آغاز کردیم، گفت‌وگوهای دیپلماتیک و رایزنی‌های لازم را انجام دادیم و پیشنهادهای سازنده، منصفانه و کاملا متوازن ارائه دادیم. در حال حاضر هیچ بهانه‌ای در دست کشورهای غربی وجود ندارد که ایران را متهم کنند به دوری از مذاکره یا عدم همکاری با آژانس. همچنین هیچ دلیل موجهی برای اجرای اسنپ‌بک وجود ندارد، همان‌طور که در گذشته هم هیچ توجیهی برای حمله نظامی به ایران وجود نداشت.» وزیر خارجه ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران در عمل نشان داده و ثابت کرده که به دنبال افزایش تنش یا درگیری نیست و به دنبال سلاح هسته‌ای نیست، بلکه صرفا خواهان اعمال و حفظ حقوق مشروع خود است. ایران از حقوق خود کوتاه نخواهد آمد، اما در‌عین‌حال برای هر راه‌حلی که بتواند اعتمادسازی کند، آمادگی دارد.»
ایران؛ بازیگری خردمند
عراقچی با یادآوری وقایع چند ماه اخیر، از جمله حمله نظامی آمریکا و اسرائیل به ایران، گفت: «در زمان حمله نظامی پیشین، بیش از ۱۲۰ کشور جهان و تقریبا تمامی سازمان‌های بین‌المللی آن حملات را محکوم کردند و از جمهوری اسلامی ایران حمایت و اعلام همبستگی کردند، چراکه ایران در آن زمان به‌عنوان یک بازیگر خردمند و معقول در عرصه روابط بین‌الملل شناخته می‌شد و در‌حالی‌که مشغول مذاکره بود، هدف حمله قرار گرفت.» وزیر امور خارجه تاکید کرد: «اکنون نیز بار دیگر نشان داده شده که جمهوری اسلامی ایران بازیگری خردمند، معقول و در عین حال هوشمند در عرصه روابط بین‌الملل است؛ از حقوق خود نمی‌گذرد، اما آماده هر راه‌حلی است که بتواند منافع متقابل طرفین را تامین کرده و اعتماد نسبت به ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را تقویت کند.»
نقش تروئیکا کمرنگ شده است
عراقچی در ادامه در پاسخ به سوالی در ارتباط با نحوه تعامل ایران با سه کشور اروپایی و آینده تعامل با این کشورها گفت: «تجربه ثابت کرده است هیچ راه‌حلی جز یک راه‌حل دیپلماتیکِ مذاکره‌شده برای موضوع برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد.» وی ادامه داد: «آنها در سال‌های اخیر بارها تهدید به حمله نظامی کردند و حتی امتحان هم کردند، اما دیدند که این مشکل با حمله نظامی قابل حل نیست. اروپایی‌ها نیز تهدید کردند که سازوکار اسنپ‌بک را اجرا می‌کنند و پاسخ ما این بود که همان‌طور که حمله نظامی نتوانست راه‌حل نهایی برای موضوع هسته‌ای ایران باشد، اسنپ‌بک هم به همین ترتیب نخواهد توانست راه‌حل باشد و فقط روند مذاکرات را پیچیده‌تر و سخت‌تر می‌کند.»
وزیر خارجه افزود: «سه کشور اروپایی به خیال خودشان اهرمی در دست داشتند، اهرم اسنپ‌بک و تهدید به اجرای آن می‌کردند. این اهرم را به کار گرفتند و نتیجه‌اش را هم دیدند؛ هیچ اتفاقی نیفتاد که بتواند مشکلی را حل کند و صرفا دیپلماسی را سخت‌تر و پیچیده‌تر کردند.» وی تاکید کرد: «دیپلماسی هیچ‌وقت به پایان نمی‌رسد؛ دیپلماسی همیشه وجود دارد، اما اینکه چگونه با چه طرف‌هایی و در چه شرایطی انجام شود، محل بحث است. اکنون ما با شرایط کاملا متفاوتی نسبت به گذشته روبه‌رو هستیم. سه کشور اروپایی قطعا نقش خود را کمرنگ‌تر کرده‌اند و توجیه مذاکراتی با خودشان را تقریبا از بین برده‌اند. در هرگونه راه‌حل مذاکراتی آینده، تصور می‌کنم که این کشورها نقش بسیار کمتری از گذشته خواهند داشت.»