با فعال شدن «مکانیزم ماشه»، نگرانی‌های تازه‌ای در فضای اقتصادی و مالی ایران به وجود آمده است. این نگرانی‌ها تنها محدود به بازارهای سنتی یا روابط بانکی بین‌المللی نیست، بلکه حوزه ارزهای دیجیتال نیز به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار گرفته است. بسیاری از کاربران و فعالان این حوزه اکنون با پرسش جدی روبه‌رو هستند: آیا دسترسی آن‌ها به خدمات جهانی رمزارز، از جمله کیف‌پول‌ها، صرافی‌ها و استیبل‌کوین‌ها، محدود یا مسدود خواهد شد؟
ماینرها در این میان بیش از دیگران دچار دغدغه‌اند. دلیلش روشن است: استخراج بیتکوین و دیگر رمزارزها بدون اتصال به استخرهای ماینینگ تقریباً غیرممکن است. ماینرها توان پردازشی خود را به این استخرها متصل می‌کنند تا شانس موفقیت در پیدا کردن بلاک و دریافت پاداش افزایش پیدا کند. اما وقتی تحریم‌ها و فشارهای سیاسی شدت می‌گیرد، اولین جایی که این محدودیت‌ها خود را نشان می‌دهد همین استخرها هستند. قطع دسترسی یا محدودیت در ثبت‌نام و پرداخت می‌تواند درآمد ماینرهای ایرانی را به‌طور جدی تهدید کند.
سهم ایران در استخراج
ایران طی سال‌های اخیر به یکی از بازیگران مهم در صنعت استخراج بیتکوین تبدیل شده است. بر اساس برخی گزارش‌ها، سهم ایران از هش‌ریت جهانی در مقاطعی تا ۱۰ درصد هم رسیده است؛ رقمی قابل‌توجه که ایران را در میان ۱۰ کشور برتر استخراج قرار می‌دهد. این جایگاه عمدتاً به‌خاطر برق نسبتاً ارزان و دسترسی گسترده به زیرساخت‌های انرژی به دست آمده است. اما همین موضوع ایران را به نقطه حساس‌تری در معادلات بین‌المللی تبدیل می‌کند. تحریم‌ها و فشارهای سیاسی می‌توانند مسیر دسترسی ماینرهای ایرانی به درآمدهای دلاری را با چالش روبرو کنند.
در این مقاله به بررسی شش استخر بزرگ ماینینگ دنیا می‌پردازیم و مرور می‌کنیم که بعد از فعال شدن مکانیزم ماشه چه تغییراتی در سیاست‌ها و سرویس‌دهی این استخرها به کاربران ایرانی ایجاد شده است.
Foundry USA Pool
Foundry USA در سال ۲۰۱۹ راه‌اندازی شد و در حال حاضر بزرگ‌ترین استخر استخراج بیتکوین از نظر سهم هش‌ریت جهانی است. این استخر تحت مالکیت شرکت Foundry Digital از زیرمجموعه‌های گروه سرمایه‌گذاری دیجیتال Grayscale فعالیت می‌کند. ساختار پرداخت آن FPPS است، کارمزدی حدود ۰ تا ۰.۱۵٪ دارد که بسته به حجم استخراج تغییر می‌کند. عمده مشتریان این استخر، شرکت‌های استخراج‌کننده بیتکوین در آمریکای شمالی هستند.
استخر Foundry به دلیل سیاست‌های خاص خود، تنها به ماینرهای مقیاس بزرگ مانند مراکز داده و فارم‌های صنعتی خدمات ارائه می‌دهد و ثبت‌نام عمومی برای کاربران خرد در دسترس نیست. در نتیجه، کاربران ایرانی از مدتها قبل امکان استفاده از این استخر را ندارند. Foundry نقش کلیدی در تمرکز هش‌ریت در آمریکای شمالی ایفا می‌کند و از نظر سیاسی و اقتصادی یکی از بازیگران اثرگذار در صنعت استخراج بیتکوین به شمار می‌رود.
Antpool
استخر Antpool دومین استخر بزرگ استخراج بیتکوین است که در سال ۲۰۱۴ توسط شرکت Bitmain راه‌اندازی شد. شرکت Bitmain، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان دستگاه‌های استخراج رمزارز در جهان، علاوه بر مالکیت این استخر، مالک مزارع صنعتی متعددی نیز هست که با دستگاه‌های ساخت خود و از طریق همین استخر مدیریت می‌شوند.
Antpool از روش‌های پرداخت FPPS و PPLNS پشتیبانی می‌کند و کارمزد آن بسته به روش انتخابی بین ۰٪ تا ۴٪ متغیر است. حداقل میزان برداشت در این استخر ۰.۰۰۱ بیتکوین تعیین شده است. این استخر دارای سرورهایی در آسیا، اروپا و آمریکا است. در حال حاضر، حدود ۲۰.۲۹٪ از هش‌ریت شبکه بیتکوین به Antpool اختصاص دارد و طی ماه گذشته موفق به استخراج ۲۱۲ بلاک شده است.
با این حال، دسترسی کاربران ایرانی به Antpool با محدودیت‌هایی مواجه است. بر اساس سیاست‌های رسمی این استخر از سالها پیش، کاربران از کشورهایی مانند ایران، کوبا، کره شمالی و سوریه مجاز به استفاده از خدمات آن نیستند. برخی کاربران ممکن است با استفاده از ابزارهای تغییر IP مانند VPN به این استخر متصل شوند، اما این روش‌ها پایدار و قابل‌اعتماد نیستند و ممکن است منجر به مسدود شدن حساب یا از دست رفتن درآمد حاصل از استخراج شوند. بنابراین، Antpool گزینه‌ای مناسب برای کاربران ایرانی محسوب نمی‌شده و بعد از مکانیزم ماشه نیز محسوب نمی‌شود.
ViaBTC
ViaBTC یک مجموعه فعال در حوزه وب۳ است که در سال ۲۰۱۶ با شعار "با بلاکچین جهان را به جای بهتری تبدیل می‌کنیم" تاسیس شده و با وجود آن که در زمینه استخراج بیتکوین به‌عنوان سومین استخر بزرگ شناخته می‌شود، در استخراج رمزارزهایی مانند لایت‌کوین، بیت‌کوین‌کش ZEC، ZEN، DASH و HNS جایگاه اول را در اختیار دارد.
رویکرد استخر ViaBTC برخلاف برخی استخرها مثل Foundry، ارائه خدمات به استخراج‌کنندگان خرد و کاربران عادی با تعداد دستگاه محدود است و نه شرکت‌های بزرگ، این رویکرد باعث شده تا استخر خدمات جذابی برای ماینرها ایجاد کند مثل:
-
اعطای وام به ماینرها با پشتوانه بیتکوین استخراج شده
-
پیش خرید بیتکوین‌های ماینرها در سرویس هجینگ این استخر
-
خدمات شتاب دهنده تراکنش‌ها برای تسریع تراکنش‌های معلق کاربران
-
پنل مقایسه درامد تمامی مدل‌های ماینرهای کمپانی‌های مختلف
-
ماشین حساب ماینینگ برای محاسبه میزان درامد کوین‌های مختلف
-
برداشت رایگان و بدون محدودیت از استخر
این مجموعه در سال ۲۰۱۷ صرافی کوینکس را راه‌اندازی کرد و یکی از مزیت‌های رقابتی ViaBTC، امکان انتقال رایگان و آنی درآمد استخراج از استخر به صرافی کوینکس است. با استفاده از این قابلیت، محدودیت حداقل برداشت حذف می‌شود و حتی مقادیر بسیار پایین نیز بدون کارمزد به‌راحتی قابل انتقال‌اند. علاوه بر این، سرویس برداشت خودکار نیز در این استخر کاملا رایگان است.
این استخر از روش‌های پرداخت PPLNS و PPS+ پشتیبانی می‌کند و کارمزد آن ۲٪ و ۴٪ است که به نسبت متوسط دیگر استخرها کارمزد بالایی است.
استفاده از خدمات این استخر برای کاربران ایرانی با محدودیتی همراه نیست و در صورت نیاز، امکان احراز هویت با مدارک ایرانی وجود دارد. همچنین پشتیبانی ۲۴ ساعته از طریق وب‌سایت رسمی، گروه تلگرامی فارسی و صفحه اینستاگرام فارسی این استخر مستقیما به سوالات کاربران ایرانی پاسخ می‌دهد. بر اساس مشاهدات ما و پیگیری‌های ما، مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌ها هیچ اثری بر خدمات‌دهی این استخر نداشته است و استخر برنامه‌ای برای اعمال محدودیت برای کاربران هیچ کشوری ندارد.
F2Pool
استخر F2Pool یکی از بزرگ‌ترین استخرهای استخراج بیتکوین است که در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد و در حال حاضر حدود ۱۰.۳۲٪ از هش‌ریت شبکه بیتکوین را در اختیار دارد. این استخر از روش‌های پرداخت PPS+، FPPS و PPLNS پشتیبانی می‌کند و کارمزد آن بسته به روش انتخابی بین ۲٪ تا ۴٪ متغیر است. حداقل برداشت برای بیتکوین ۰.۰۰۵ BTC تعیین شده است. سرورهای این استخر در نقاط مختلف جهان از جمله آسیا، اروپا و آمریکای شمالی مستقر هستند.
دسترسی کاربران ایرانی به F2Pool از مدتها قبل با محدودیت‌هایی مواجه است. بر اساس سیاست‌های رسمی این استخر، کاربران از کشورهایی مانند ایران، کوبا، کره شمالی و سوریه مجاز به استفاده از خدمات آن نیستند. این محدودیت‌ها به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و قوانین ضدپول‌شویی اعمال می‌شوند. در صورت شناسایی کاربران از کشورهای تحریم‌شده، حساب‌های آن‌ها ممکن است مسدود یا درآمدهای استخراجی آن‌ها مسدود شود.
استخر f2pool تا قبل از پیوستن به قوانین تحریم ایران در سال ۱۳۹۹، از استخرهای محبوب در ایران بود.
Luxor Mining Pool
Luxor یک استخر استخراج مستقر در ایالات متحده آمریکا است که از سال ۲۰۱۸ فعالیت خود را آغاز کرده است. این استخر برای شرکت‌های ماینینگ حرفه‌ای و فارم‌های بزرگ طراحی شده و به کاربران خرد خدمات ارائه نمی‌دهد. Luxor از روش پرداخت FPPS (Full Pay Per Share) با کارمزد ۲.۵٪ استفاده می‌کند که پرداخت‌های سریع و کامل به ماینرها تضمین می‌کند. Luxor اولین استخر استخراج دارای گواهی SOC 2 Type 2 است که نشان‌دهنده تعهد این شرکت به امنیت داده‌ها، کنترل‌های داخلی و حفظ حریم خصوصی مشتریان خود است. این ویژگی باعث شده Luxor در بین ماینرهای سازمانی و حرفه‌ای محبوبیت خاصی داشته باشد.
علاوه بر این، Luxor امکاناتی مانند گزارش‌گیری بلادرنگ، داشبورد مدیریتی پیشرفته، و APIهای کاربردی برای مدیریت استخراج به مشتریان خود ارائه می‌دهد. این استخر همچنین راهکارهایی برای بهینه‌سازی استخراج و کاهش هزینه‌های مصرف انرژی ارائه می‌کند که برای فارم‌های بزرگ بسیار مفید است. در قوانین این سایت به صراحت عنوان شده که این استخر تابع قوانین مالی ضد پولشویی AML در آمریکا است و باید احراز هویت انجام شود پس این استخر هرگز برای کاربران ایرانی گزینه مناسبی نبوده است.
OCEAN Pool
استخر OCEAN از یک جهت با تمام استخرهای دیگر متفاوت است و آن غیرامانی بودن استخر است! در نوامبر ۲۰۲۳ آقای Luke Dashjr، یکی از توسعه‌دهندگان هسته بیتکوین با هدف تمرکززدایی کامل در فرآیند ساخت بلاک‌های بلاکچین بیتکوین، اقدام به توسعه این استخر کرد. تیم توسعه استخر اوشن تمرکز هش‌ریت شبکه در چند استخر را یک تهدید برای امنیت شبکه بیتکوین و غیرمتمرکز بودن آن می‌دانند و به همین دلیل ایده تاسیس اولین استخر غیر امانی را مطرح کرده و توسعه داده‌اند. در این استخر قالب بلوک‌ها برخلاف معمول دیگر استخرها می‌تواند در سمت کاربر ساخته شود و پاداش استخراج بلوک‌ها مستقیما به کیف پول کاربر واریز می‌شود. برای استفاده از خدمات استخراج در این استخر لازم نیست حساب کاربری بسازید بلکه صرفا آدرس کیف پول بیتکوین برای اتصال ماینرها به این استخر کافی است و استخر واسطه نگهداری پاداش استخراج کاربران نیست.
این استخر در حال حاضر حدود ۰.۲٪ تا ۱٪ از بلاک‌های شبکه را استخراج می‌کند و برخلاف استخرهای سنتی، پرداخت‌ها به‌صورت غیر امانی انجام می‌شود؛ یعنی ماینرها پاداش خود را مستقیماً از شبکه بیتکوین دریافت می‌کنند. همچنین کاربران برای اتصال به این استخر نیاز به ثبت‌نام یا وارد کردن ایمیل ندارند و تنها با وارد کردن آدرس بیتکوین می‌توانند فعالیت خود را آغاز کنند.
استخر OCEAN به‌طور رسمی خدمات خود را به کاربران ایرانی ارائه می‌دهد و محدودیتی در دسترسی برای هیچ کسی وجود ندارد. بر اساس سیاست‌های کلی این استخر و ایده کلی استخراج غیرمتمرکز که هدف این استخر است و ارائه خدمات به ماینرها حتی بدون ثبت نام، کاربران ایرانی بدون هیچ محدودیتی می‌توانند از این استخر استفاده کنند. کاربران با داشتن حتی یک ماینر کوچک، می‌توانند بدون نگرانی از بلوکه شدن درآمد یا عدم پرداخت از سوی استخر، مستقیما پاداش را از بلاکچین بیتکوین دریافت کنند.
عدم نیاز به حساب کاربری یا احراز هویت در این استخر، هرچند در راستای غیرمتمرکز بودن و سیاست‌های آزادی مالی است اما تجربه کاربری را برای کاربران غیرحرفه‌ای و آماتور سخت می‌کند پس استفاده از استخر OCEAN برای کاربران غیرحرفه‌ای و آماتور مناسب نیست. بنابراین، OCEAN بیشتر مناسب فارم‌های بزرگ و ماینرهای حرفه‌ای است که توانایی فنی و منابع لازم برای مدیریت پیچیدگی‌های آن را دارند.
جمع‌بندی
در این مقاله شش استخر اصلی و بزرگ ماینینگ دنیا را بررسی کردیم. نتایج نشان داد که چهار استخر از مدتها قبل به دلیل تحریم‌ها هیچ‌گونه خدماتی به کاربران ایرانی ارائه نمی‌دادند و با فعال شدن مکانیزم ماشه هم وضعیت تغییری نکرده است؛ بنابراین ماشه عملاً اثر تازه‌ای بر دسترسی ایرانی‌ها به این استخرها نداشته است.
در مقابل، دو استخر ViaBTC و OCEAN همچنان به کاربران ایرانی سرویس می‌دهند. حتی اگر ViaBTC به‌عنوان یک استخر متمرکز در آینده تصمیم به محدود کردن خدمات بگیرد (که تاکنون چنین چیزی اعلام نشده است)، استخر OCEAN به دلیل غیرمتمرکز بودن ساختار خود اساساً نیازی به ثبت‌نام یا احراز هویت ندارد و کاربران می‌توانند بدون نگرانی از آن استفاده کنند.
به همین دلیل، هرچند چالش‌ها و نگرانی‌هایی برای ماینرهای ایرانی وجود دارد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که فعال شدن مکانیزم ماشه تأثیر مستقیمی بر وضعیت استخراج و دسترسی به استخرهای ماینینگ نداشته است.
- محمدصابر نی‌ساز