فارس: دلار آزاد وارد کانال 98 هزار تومان شد؛ نشانه‌ای که بازار ارز وارد فاز تازه‌ای از اصلاح شده و معامله‌گران در حال سنجش کف‌های جدید هستند. کاهش پی‌درپی نرخ دلار در روزهای اخیر، معامله‌گران را غافلگیر کرده است.
پس از صعودهای سنگین و ثبت قله‌های ۱۰۵ هزار تومانی، اکنون دلار با عقب‌نشینی به محدوده ۹۸ هزار تومان، وارد مرحله‌ای حساس شده است.
در حالی‌که برخی این افت را نتیجه افزایش عرضه و کاهش ریسک‌های سیاسی می‌دانند، گروهی دیگر معتقدند دلار در حال کف‌سازی برای موج بعدی است.
چرا دلار عقب نشست؟
کارشناسان معتقدند دلایل مختلفی برای افت قیمت دلار وجود دارد. مهمترین علل این موضوع در زیر آمده است:
۱) افزایش عرضه بازارساز و همگرایی نرخ‌ها
۲) تضعیف «ریسک خبری» و اثر تتر/سکه
۳) سیگنال از طلا: حباب‌های کوچک‌تر
افزایش عرضه بازارساز و همگرایی نرخ‌ها
بازار ارز ایران طی هفته‌های گذشته شاهد حضور فعال‌تر سیاست‌گذار بوده است.
صرافی‌های منتخب و بانک مرکزی با افزایش تزریق اسکناس و حواله، حجم تقاضای احتیاطی را کاهش دادند.
این اقدام باعث شد فاصله بین دلار آزاد و نرخ‌های مرجع کمتر شود و جذابیت سفته‌بازی پایین بیاید.
از نگاه اقتصادی، زمانی که بازار به ثبات نسبی در عرضه برسد، معامله‌گران دیگر دلیلی برای خرید با قیمت‌های بالاتر نمی‌بینند.
همین موضوع به‌مرور نرخ‌ها را به سمت تعادل جدید سوق می‌دهد.
تجربه‌های مشابه (مثلاً در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰) نشان داده‌اند که سیاست تزریق هدفمند می‌تواند به‌طور موقت جلوی موج‌های صعودی را بگیرد، اما پایداری آن وابسته به تداوم عرضه و اعتماد بازار به توان سیاست‌گذار است.
تضعیف «ریسک خبری» و اثر تتر و سکه
یکی از موتورهای جهش دلار در ماه‌های اخیر، فضای پرالتهاب سیاسی و نگرانی از تحریم‌های جدید یا تنش‌های منطقه‌ای بود.
با کاهش این اخبار و آرام‌تر شدن فضا، تقاضای هیجانی برای خرید دلار فروکش کرده است.
بازار به‌جای آنکه بر «سناریوی بحرانی» شرط‌بندی کند، بیشتر بر متغیرهای اقتصادی واقعی تمرکز می‌کند.
هم‌زمان، نرخ تتر در بازار داخلی—که معمولاً آینه‌ای از انتظارات دلار نقدی است—همراه با دلار آزاد کاهش یافته است.
افت تتر به محدوده ۹۸ هزار نشان می‌دهد معامله‌گران حرفه‌ای هم به کاهش ریسک اعتقاد دارند.
وقتی بازارهای موازی (سکه و تتر) همسو با دلار آزاد عقب‌نشینی می‌کنند، اثر روانی آن به کل بازار ارز منتقل می‌شود و فشار نزولی تشدید می‌گردد.
سیگنال از طلا: حباب‌های کوچک‌تر
بازار طلا در ایران به‌عنوان «دماسنج انتظارات ارزی» عمل می‌کند.
در روزهای اخیر، حباب سکه و طلا به کمترین سطوح ماه‌های گذشته رسیده است.
این یعنی معامله‌گران طلا حاضرند با دلار ارزان‌تر محاسبه کنند، زیرا انتظار دارند نرخ واقعی دلار پایین‌تر برود.
این رفتار نشان‌دهنده یک «هوشمندی جمعی» در بازار است. وقتی خریداران طلا حاضر نیستند بالاتر از ارزش ذاتی معامله کنند، در واقع اعتقاد دارند دلار فعلی سقف کوتاه‌مدت است.
همین سیگنال به بازار ارز منتقل می‌شود و روند کاهشی را تقویت می‌کند.
بنابراین می‌توان گفت افت حباب طلا و سکه، چراغ هشدار برای دارندگان دلار است.
سناریوهای پیش‌رو: کف‌سازی یا سقوط عمیق‌تر؟
اکنون دلار در محدوده ۹۸–۹۹ هزار در حال نوسان است.
اگر عرضه بازارساز ادامه یابد و خبر سیاسی منفی وارد نشود، محتمل‌ترین سناریو تثبیت در بازه ۹۴ تا ۹۶ هزار تومان است.
این سطح می‌تواند نقش «کریدور تعادل» را ایفا کند.
با این حال، سناریوی دوم هم قابل تصور است: اگر شکاف دلار آزاد و حواله‌ای کمتر از این هم شود، احتمال افت به ۸۹–۹۱ هزار تومان وجود دارد.
تحقق این سناریو نیازمند تداوم عرضه بالا و نبود هیچ محرک سیاسی جدید است.
سناریوی سوم اما خلاف دو مورد قبل است: هر شوک سیاسی یا محدودیت در عرضه، به‌سرعت می‌تواند بازار را به سمت ۱۰۱–۱۰۳ و بالاتر برگرداند.
تجربه‌های گذشته نشان داده‌اند که دلار در چنین شرایطی به‌شدت «خبرمحور» است و تنها یک رویداد می‌تواند جهت آن را تغییر دهد.
پیام برای بازیگران بازار
برای معامله‌گران خرد، خرید دلار در میانه‌ی یک روند اصلاحی ریسک بالایی دارد، چرا که امکان دارد کف‌های پایین‌تر تست شود.
صادرکنندگان و واردکنندگان باید رویکردی پوششی (هجینگ) داشته باشند و از شرط‌بندی یک‌طرفه پرهیز کنند.
بهترین راهبرد فعلی استفاده از بازه ۹۴–۹۶ برای پوشش مرحله‌ای ریسک است.
در نهایت، کل بازار چشم به چند متغیر دارد: میزان عرضه صرافی‌ها، اختلاف نرخ آزاد با نرخ مبادله‌ای، روند تتر و حباب سکه. این چهار شاخص آینده کوتاه‌مدت دلار را تعیین می‌کنند.
بازار هوشمندتر شده است
کامران رحیمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با فارس در پاسخ به این پرسش که دلار در کانال ۹۸ هزار تومان قرار دارد. آیا این سطح کف نهایی بازار است؟ اظهار کرد: نه الزاماً. چیزی که کمتر به آن پرداخته شده، فشار تقاضای پنهان در ماه‌های آینده است؛ مخصوصاً واردات کالاهای اساسی و تسویه‌های ارزی شرکت‌ها. این‌ها می‌توانند دوباره به بازار شوک وارد کنند. بنابراین ۹۸ هزار بیشتر یک «ایستگاه روانی» است تا کف قطعی.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اصلی ترین دلیل کاهش نرخ دلار ناشی از سیاست‌های مقطعی بانک مرکزی است. این گزاره حرف درست است؛ اما کامل نیست. یک عامل کمتر دیده‌شده، تغییر در الگوی سرمایه‌گذاری مردم است. بخشی از نقدینگی که پیش‌تر وارد ارز می‌شد، حالا در صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا حتی بازار سهام پارک شده است. این تغییر رفتار می‌تواند افت دلار را پایدارتر کند.
وی افزود: چند شاخص مهم برای پیش‌بینی مسیر بعدی دلار وجود دارد. اما دو شاخص کلیدی وجود دارد: یکی نسبت نرخ حواله به دلار نقدی است که اگر کمتر از ۲ درصد بماند، فشار نزولی ادامه خواهد داشت. دوم، حجم خرید حقیقی‌ها در بازار طلا و سکه؛ اگر این خریدها متوقف شود، سیگنال قطعی برای ادامه افت دلار خواهد بود.
خرید هیجانی دلار یعنی زیان
رحیمی در پاسخ به پرسش که آیا امکان سقوط دلار به زیر ۹۰ هزار تومان هم وجود دارد؟ تاکید کرد: بله، اما به یک شرط: ثبات در سیاست های اقتصادی و سیاسی و افزایش ورودی ارز صادراتی. اگر این دو رخ دهد، بازار می‌تواند حتی به کانال ۸۹ هزار تومان هم سرک بکشد. در غیر این صورت، محدوده ۹۴ تا ۹۶ هزار تومان می تواند همان کف‌سازی اصلی بازار باشد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بزرگ‌ترین اشتباه در شرایط فعلی، خرید هیجانی برای حفظ ارزش دارایی است. بازار در حال حاضر هوشمندانه‌تر از قبل عمل می‌کند و با سیگنال‌های واقعی قیمت‌گذاری می‌شود. توصیه من این است که تا زمانی که شاخص‌های بنیادی تغییر نکنند، خرید دلار نه‌تنها سود ندارد، بلکه می‌تواند زیان‌آور باشد.
دلار با ورود به کانال ۹۸ هزار تومانی نشان داد که بازار در حال تخلیه بخشی از فشار صعودی است.
سه عامل کلیدی، افزایش عرضه، کاهش ریسک خبری و سیگنال کاهشی از بازارهای موازی، در کنار هم مسیر نزولی را شکل داده‌اند.
با این حال، اینکه این اصلاح به یک سقوط عمیق‌تر منجر شود یا به کف‌سازی در ۹۸ تا ۹۹ هزار تومانی محدود بماند، بستگی به تداوم همین عوامل دارد.