تابستان در حالی به واپسین روزهای خود نزدیک می‌شود که بازار خودرو کشور همچنان در رکود و بلاتکلیفی به‌سر می‌برد و مشتریان پس از قهر طولانی، کماکان میلی به خرید و فروش خودرو ندارند؛ شرایطی که متاثر از تورم بالا و بی ثباتی اقتصادی و ابهامات سیاسی موجب شده است تا بازار خودرو با رکودی عمیق و فرسایشی روبرو شود.
به گزارش ایران جیب از پرشین خودرو، بازار خودرو کشور این روزها یکی از راکدترین دوران عمر خود را سپری می‌کند و با ورود به ششمین ماه سال همچنان بازار خودرو با رکود تقاضا مواجه است؛ شرایطی که به دلیل وضعیت نامساعد اقتصادی، قدرت خرید پایین، ابهامات سیاسی و قرار گرفتن در ماه های محرم و صفر، منجر به نزولی شدن قیمت ها در بازار خودرو نیز شده است.
البته بازار خودرو ایران پس از پایان جنگ ۱۲ روزه، وارد فاز تازه‌ای از رکود شد؛ رکودی که به باور کارشناسان تنها متأثر از نوسانات ارزی یا تحولات سیاسی نیست و بلکه محصول یک ساختار اقتصادی نامتوازن و سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد در حوزه‌های پولی و مالی است و بیش از پیش فضای روانی بازار خودرو را دچار تردید و بلاتکلیفی کرد.
بازار خودرو گرفتار رکود و بی اعتمادی
وضعیت فعلی به اندازه کافی دست انداز ایجاد کرده و مردم و مصرف کنندگان واقعی بازار خودرو را گرفتار سردرگمی و بی اعتمادی کرده است و حالا در ماه های اخیر با بروز بحران ناترازی انرژی، افزایش هزینه های تولید و واردات و همچنین نوسانات بازار ارز شاهد تضعیف خودروسازان و از سوی دیگر کاهش قدرت خرید مردم نیز هستیم.
اما در چنین شرایطی، در هفته ای که گذشت خبر مصوبه جدید شورای رقابت مبنی بر واگذاری اختیار قیمت گذاری به خودروسازان اعلام شد؛ تصمیمی که پس از ماه ها اختلاف نظر میان خودروسازان و وزارت صمت بر سر نحوه تعیین و محاسبه قیمت و تصویب فرمول «کاست پلاست» تا حدودی به چالش های موجود پایان داد و چراغ امید به بهبود وضعیت مالی خودروسازان و بازار خودرو را روشن کرد.
چراغ سبز مصوبه قیمتی شورای رقابت به خودروسازان
همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، این مصوبه با استقبال شرکت‌های خودروسازی روبرو شد. سایپا که تا پیش از این سکوت اختیار کرده بود، بلافاصله طی نامه‌ای به بورس، از تصمیم خود برای افزایش قیمت محصولات خبر داد. ایران‌خودرو نیز ضمن دفاع از اقدامات قبلی خود در تغییر قیمت، اعلام کرد که فرایند قیمت‌گذاری جدید را مطابق با دستورالعمل شورای رقابت و با هماهنگی با سازمان حمایت دنبال خواهد کرد.
تغییر قیمت مطابق با دستورالعمل جدید شورای رقابت اگر چه حق قانونی خودروسازان است اما به باور برخی فعالان بازار خودرو این تصمیم با رکود حاکم بر بازار خودرو به نوعی می تواند خودزنی خودروسازان باشد با این حال به نظر می رسد با توجه به چالش های مالی و زیان های سنگین، خودروسازان عزم شان را جزم کردند با توجه به مجوزی که در اختیار دارند، به زودی این کار را انجام داده و قیمت های جدید را اعلام کنند.
به اعتقاد کارشناسان، افزایش قیمت در شرایط فعلی رکود بازار، شاید به ضرر خودروسازان تمام شود و به رکود هرچه بیشتر تقاضا در بازار خودرو بیانجامد.
مشتریان به بازار خودرو پُشت کردند!
از سویی برخی کارشناسان معتقدند با اصلاح قیمت‌های کارخانه، جذابیت ثبت‌نام در طرح‌های فروش برای دلالان از بین رفته و فرصتی برای مشتریان واقعی ایجاد می شود تا خودرو را بدون واسطه، با قیمت کارخانه و زیر قیمت بازار، از کارخانه خریداری کنند. موضوعی که از نظر فعالان بازار و اقتصاددانان، بسیار زودتر از این باید اتفاق می‌افتاد تا بازار خودرو از التهابات چند سال اخیر فاصله می‌گرفت.
البته سیاست‌های ارزی و بلاتکلیفی تعرفه ای و ارزی واردات خودرو نیز در وضعیت فعلی بازار خودرو بی‌تأثیر نبوده است و این مساله نیز بلای جان بازار خودرو شده و بازار را در بلاتکلیفی قرار داده است شرایطی که نه تولیدکننده و نه واردکننده نمی داند بر چه اساسی باید حرکت کند.
در حالی که نرخ ارز آزاد در مدار صعودی قرار دارد، تصمیمات متناقض درباره واردات خودرو، موجب شده انتظارات بازار برای کاهش قیمت‌ها برآورده نشود. دولت از یک‌سو وعده واردات خودروهای اقتصادی را مطرح کرده و از سوی دیگر، اجرای این سیاست‌ها را به دلایل گوناگون به تعویق انداخته است. همین بلاتکلیفی، انتظارات تورمی را در بازار بالا نگه داشته و خریداران را از تصمیم‌گیری قطعی بازداشته است.
با این وجود و به دنبال اخبار مربوط به آغاز واردات خودرو از روز گذشته و همچنین تصمیمات جدید قیمتی خودروسازان باید منتظر ماند و دید سرانجام بازار خودرو ایران چه خواهد شد و مشتریان بالاخره با بازار خودرو آشتی می‌کنند یا اینکه قهرشان همچنان ادامه خواهد یافت؛ قهری که به باور کارشناسان، علت اصلی آن توان خرید پایین مشتریان است.
چشم انداز بازار خودرو؛ ادامه رکود یا بازگشت تقاضا؟!
با توجه به ساختار اقتصاد ایران و نتیجه متغیرهای اثرگذار داخلی و خارجی، چشم‌انداز بازار خودرو در کوتاه‌مدت همچنان با سایه‌ای از ابهام و رکود همراه است. توقف تقاضای واقعی، سردرگمی سیاست‌گذاری، نبود تسهیلات خرید و همچنین چشم‌انداز مبهم نرخ ارز، باعث شده‌اند که سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان نهایی، تمایلی به ورود فعال به این بازار نداشته باشند.
از جهتی، سرمایه‌گذاران خرد که پیش‌تر خودرو را به‌عنوان سپری در برابر تورم می‌دیدند، اکنون با رشد سریع‌تر بازارهای طلا و ارز، سرمایه خود را به سمت دارایی‌های نقدشونده‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر هدایت کرده‌اند. این چرخش سرمایه می‌تواند در صورت تداوم، اثرات بلندمدتی بر ساختار تقاضا در بازار خودرو داشته باشد. در عین حال، اگر سیاست‌گذاران اقتصادی نتوانند با ارائه بسته‌های ترکیبی شامل تسهیلات مالی، برنامه‌های بازسازی اعتماد عمومی، و تسهیل واقعی در واردات و رقابت‌پذیر کردن بازار، وضعیت موجود را اصلاح کنند، رکود فعلی ممکن است به یک رکود عمیق و ساختاری تبدیل شود؛ رکودی که نه با جهش ارزی و نه با عرضه دستوری خودرو برطرف نخواهد شد.
به هر ترتیب بازار خودرو ایران به دلایل متعددی با رکودی سنگین دست و پنجه نرم می کنند اتفاقی که در نتیجه کاهش شدید قدرت خرید مردم به دلیل تورم بالا و افزایش هزینه‌های زندگی، از بین رفتن شکاف قیمت کارخانه و بازار آزاد و کاهش سوداگری، موجب بی‌اعتمادی خریداران و سرمایه‌گذاران به دلیل نوسانات ارزی، مشکلات واردات، و عدم ثبات در سیاست‌های قیمتی شده و با کاهش حجم معاملات ، عملا بازار خودروهای داخلی و وارداتی را با کمبود تقاضای واقعی روبرو کرده است با این حال بسیاری از کارشناسان بازار خودرو معتقدند که راه انداختن بازار خودرو راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت دارد اما شاید در این شرایط، بالا بردن توان خرید مشتریان، بهترین گزینه برای خروج از اوضاع فعلی بازار باشد.
با این حال، شهریور می‌تواند ماهی سرنوشت‌ساز برای بازار خودرو باشد در صورتی که فضای سیاسی کشور آرام‌تر شود و خبرهایی از کاهش تنش‌های بین‌المللی منتشر شود، احتمال دارد بخشی از تقاضای انباشته دوباره به بازار بازگردد و قیمت‌ها از سکون خارج شوند. اما اگر روند برعکس شود و فشار تحریم‌ها و تنش‌های منطقه‌ای بالا بگیرد رکود فعلی می‌تواند به شکلی شکننده و همراه با جهش قیمتی تبدیل شود.