ماینرها نقش ستون اصلی در پایداری شبکه‌های بلاکچین را بر عهده دارند. آن‌ها با پردازش تراکنش‌ها و افزودن بلوک‌های تازه به زنجیره، امنیت و تداوم شبکه را تضمین کرده و در مقابل، پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش معمولاً شامل سهمی از بلوک جدید و کارمزد تراکنش‌ها است. در نگاه عمومی، فعالیت ماینینگ اغلب به‌عنوان یک فرصت پرسود شناخته میشود و بسیاری تصور می‌کنند ورود به این حوزه می‌تواند درآمد قابل‌توجهی به همراه داشته باشد.
با وجود نقش کلیدی ماینرها در بلاکچین، درآمد آن‌ها همواره در یک سطح باقی نمی‌ماند و در دوره‌های مختلف دچار افت میشود. این کاهش سودآوری، هم برای فعالان حوزه استخراج و هم برای ناظران بیرونی، پرسش‌های زیادی ایجاد کرده است: چگونه ممکن است با وجود پیشرفت تجهیزات و افزایش توان پردازشی، درآمد ماینرها کمتر شود؟ در ادامه، به مهم‌ترین عوامل این روند و تأثیر هر یک بر سود ماینرها پرداخته خواهد شد.
هاوینگ
هاوینگ یکی از رویدادهای کلیدی در چرخه عمر ارزهای دیجیتال، به‌ویژه بیتکوین، محسوب میشود که تقریباً هر چهار سال یک‌بار رخ می‌دهد. در این فرآیند، میزان پاداشی که ماینرها بابت استخراج هر بلوک دریافت می‌کنند نصف میشود. این تغییر مستقیم، کاهش محسوسی در درآمد استخراج‌کنندگان ایجاد کرده و ماینرها را با چالش‌های جدید روبه‌رو می‌سازد.
افت پاداش که ناگهان و روی یک بلوک مشخص رخ می‌دهد، باعث میشود ماینرها از قبل برای کاهش درآمد برنامه ریزی کنند. یک رویکرد معمول این است که ماینرها با نزدیک شدن به هاوینگ، به استخرهای قدرتمندتر می‌پیوندند چون استخرهای با هش‌ریت بالا شانس کشف بلوک و دریافت پاداش را بیشتر می‌کنند و به ماینرها امکان می‌دهند با ریسک کمتر و آرامش خاطر بیشتری کار کنند، البته برخی استخرهای بزرگ مثل f2pool به دلیل تبعیت از قوانین بین المللی به کاربران ایرانی خدمات نمیدهند اما برخی استخرها مثل ViaBTC همچنان از کاربران فارسی زبان پشتیبانی می‌کنند. در عمل، انتخاب استخر با هش‌ریت بالاتر نقش سپر حفاظتی در برابر کاهش درآمد بازی می‌کند. در مقیاس بزرگ‌تر هم هاوینگ فقط روی درآمد ماینرها اثر نمی‌گذارد، بلکه می‌تواند به نوسان قیمت رمزارزها و تغییر روند کلی بازار منجر شود.
در آغاز فعالیت بیتکوین در سال ۲۰۰۹، ماینرها برای استخراج هر بلوک ۵۰ بیتکوین پاداش می‌گرفتند. پس از چند مرحله هاوینگ، این میزان هم‌اکنون به ۳.۱۲۵ بیتکوین برای هر بلوک رسیده است و طبق برنامه، در سال ۲۰۲۸ دوباره نصف خواهد شد.
سختی شبکه
سختی شبکه در بلاکچین، معیاری است که میزان دشواری استخراج یک بلوک را تعیین می‌کند. در شبکه بیتکوین، این سختی تقریباً هر دو هفته یک‌بار با توجه به مجموع قدرت پردازشی شبکه (تراهش) تنظیم میشود تا زمان کشف هر بلوک، حدود ۱۰ دقیقه، ثابت باقی بماند. در سایر بلاکچین‌ها، این زمان‌بندی متفاوت است؛ برای مثال، در بیتکوین‌کش، سختی به‌صورت بلوک‌به‌بلوک مشخص میشود.
با افزایش علاقه عمومی به ارزهای دیجیتال و ورود ماینرها و سرمایه‌گذاران جدید، قدرت پردازشی شبکه به‌طور چشمگیری بالا می‌رود. پیشرفت فناوری نیز باعث عرضه دستگاه‌های استخراج سریع‌تر و کارآمدتر شده است. وقتی تراهش شبکه افزایش می‌یابد، بلوک‌ها سریع‌تر از زمان استاندارد پیدا می‌شوند و برای بازگرداندن میانگین زمان استخراج هر بلوک به حدود ۱۰ دقیقه، شبکه سختی استخراج را بالا می‌برد. این افزایش مستقیم سختی، با وجود سرمایه‌گذاری روی تجهیزات پیشرفته، درآمد ماینرها را کاهش می‌دهد. پاداش هر بلوک بین تمام ماینرها و مجموع قدرت پردازشی شبکه تقسیم میشود. با افزایش تراهش شبکه، سهم هر ماینر از پاداش کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب، حتی اگر ماینرها همان میزان فعالیت یا تراهش را ادامه دهند، درآمد نسبی آن‌ها کمتر میشود. در زیر نمودار یک سال اخیر سختی شبکه را مشاهده می‌کنید.
هزینه‌های استخراج
استخراج ارزهای دیجیتال علاوه بر پیچیدگی‌های فنی، مستلزم تحمل هزینه‌های عملیاتی بالاست که دو مورد اصلی آن برق مصرفی و تجهیزات استخراج هستند.
۱. هزینه‌های برق
دستگاه‌های استخراج برای حل مسائل ریاضی پیچیده به توان پردازشی بالا و در نتیجه مصرف زیاد برق نیاز دارند. استفاده مداوم از برق باعث میشود بخشی از درآمد ماینرها صرف پرداخت هزینه انرژی شود. در مناطق با قیمت برق بالا، این هزینه‌ها می‌توانند به طور قابل‌توجهی سودآوری استخراج را کاهش دهند.
۲. هزینه‌های تجهیزات
تجهیزات استخراج به‌سرعت قدیمی می‌شوند و ماینرها برای باقی ماندن در رقابت باید به‌روزترین دستگاه‌ها را تهیه کنند. علاوه بر دستگاه‌های اصلی ماینینگ، برخی تجهیزات جانبی نیز ضروری هستند؛ مانند استبلایزرها برای تثبیت برق، روترهای پیشرفته مثل میکروتیک برای تأمین اینترنت پایدار، و دستگاه‌هایی که برق بدون نوسان و امنیت شبکه برق را تضمین می‌کنند. این تجهیزات علاوه بر قیمت بالا، نیازمند نگهداری و مراقبت مستمر هستند و بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های عملیاتی ماینرها را تشکیل می‌دهند.
نوسانات قیمت بیتکوین
ارزش بیتکوین و سایر رمزارزها می‌تواند به سرعت تغییر کند و کاهش ناگهانی قیمت، سودآوری استخراج را کاهش دهد. البته روی دیگر این سکه، افزایش قیمت است که می‌تواند درآمد ماینرها را به شکل قابل توجهی افزایش دهد، هرچند با هر افزایش قیمت بیتکوین، سختی شبکه هم خیلی زود افزایش پیدا می‌کند!
تغییرات قوانین دولتی در جهان
علاوه بر نوسانات بازار، تغییرات قوانین و سیاست‌های دولتی در هر کجای جهان می‌تواند به‌طور ناگهانی درآمد ماینرها را تحت تأثیر قرار دهد؛ چرا که ممنوعیت‌های ناگهانی در کشورهایی که سهم جدی در هش‌ریت شبکه بیتکوین دارند، سختی شبکه را به صورت جدی تحت تاثیر قرار می‌دهند، اینجاست که جلب سرمایه گذاران صنعت ماینینگ در ترکمنستان درامد شما را کاهش می‌دهد! یا تعطیلی ماینینگ در چین منجر به افزایش درامد شما میشود.
جمع‌بندی
ماینینگ یکی از فعالیت‌های جذاب و پرسود در دنیای ارزهای دیجیتال است و می‌تواند درآمد قابل‌توجهی برای ماینرها به همراه داشته باشد. با این حال، این فعالیت با چالش‌ها و هزینه‌های خاص خود همراه است. عواملی مانند هاوینگ، افزایش سختی شبکه، نوسانات قیمت ارزها و هزینه‌های عملیاتی شامل برق و تجهیزات، می‌توانند سودآوری ماینرها را تحت تأثیر قرار دهند از همین رو ماشین حسابهای حرفه‌ای درامد بیتکوین، مثل ماشین حساب ViaBTC قیمت بیتکوین و عدد سختی شبکه را به عنوان متغیر محاسبه درامد در نظر میگیرند.
برای موفقیت در ماینینگ، ماینرها باید با آگاهی کامل از این ریسک‌ها و هزینه‌ها عمل کنند، تجهیزات مناسب و جانبی مثل استبلایزرها و سیستم‌های تأمین برق پایدار را فراهم کنند و استراتژی‌های بلندمدت برای حفظ سودآوری داشته باشند. در مجموع، استخراج ارزهای دیجیتال فعالیتی با پتانسیل درآمدی بالا است، اما نیازمند مدیریت دقیق و آمادگی برای مقابله با چالش‌های همیشگی آن است.
- محمد صابر نی ساز