غم‌وغصه همیشه به معنی افسردگی نیست؛ اندوه یک حس طبیعی است که هرازگاهی بنابه دلایلی احساسش می‌کنیم و به‌سرعت آن را پشت‌سر می‌گذاریم. اما این اندوه گاهی ماندگار و زمینه‌ساز احساسات ناخوشایندی مثل ناامیدی، بی‌حالی، بی‌حوصلگی، کج‌خلقی، بی‌میلی و دیگر علائم افسردگی است. عمق، شدت و تداوم این احساسات رفتار روزمرۀ شخص افسرده را تغییر می‌دهند. ساده‌ترین راه تشخیص زودهنگام این اختلال سلامت روان، انجام تست افسردگی است. در این راهنما درباره اهمیت و انواع تست سلامت روان برای تشخیص این اختلال حرف می‌زنیم.
افسردگی و نشانه‌های واضح آن
افسردگی (Depression) یک اختلال سلامت روان است که با غم شدید، اضطراب، کسالت، بی‌حوصلگی، پوچی و میل به گریز ظاهر می‌شود و بر خلق‌و‌خو، افکار و روابط اجتماعی اثر می‌گذارد. اگرچه ما اسم هر حال بی‌حالی و ناخوش‌احوالی را افسردگی می‌گذاریم، تشخیص این اختلال سلامت روان از ناراحتی‌های طبیعی روزمره فوق‌العاده سخت و پیچیده است.
افسردگی واقعی معمولا با نشانه‌های زیر همراه می‌شود:
- بی‌خوابی یا پرخوابی؛
- بی‌میلی به فعالیت‌های مختلف؛
- لذت‌نبردن از انجام کارها؛
- احساس گناه (اغلب بی‌دلیل و غیرواقعی)؛
- کمبود انرژی و خستگی ذهنی و جسمی؛
- تمرکز کم، حواس‌پرتی و اختلال حافظه؛
- حس ناامیدی، پوچی و بلاتکلیفی؛
- کمبود اشتها یا میل همیشگی به پرخوری؛
- میل به خود‌آزاری و افکار خودکشی.
چرا افسرده می‌شویم؟
- ساختار مغزی متفاوت داریم: اگر انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز ما متعادل نباشند، نوسانات خلقی، استرس، اضطراب، بی‌خوابی و احساس افسردگی در کمین خواهد بود.
- والدینمان افسرده بوده‌اند: چه بخواهیم چه نخواهیم، افسردگی ریشه ژنتیکی دارد و اگر از خانواده‌ای هستیم که سابقه افسردگی دارند، در معرض خطر خواهیم بود.
- اتفاق بدی افتاده است: افسردگی در بیشتر آدم‌ها بعداز اتفاقات ناگوار مثل مرگ عزیز، جدایی، خشونت، تصادف و وقایع این‌چنینی ظاهر می‌شود.
- بیمار شده‌ایم: اکثر بیماران مبتلا به سرطان و بیماری‌های مزمن یا مسری دچار افسردگی می‌شوند.
- دارو می‌خوریم.: افسردگی یکی از عوارض مصرف داروهای ضدتشنج، بنزودیازپین‌ها، داروهای اینترفرون آلفا برای درمان سرطان و مسکن‌های افیونی است.
- مشکل هورمونی داریم: عدم تعادل هورمونی در دوران پس‌از زایمان، یائسگی و دوره‌های دیگر زندگی زمینه‌ساز افسردگی است.
روش‌های تشخیص کلینیکی: چطور بفهمیم افسردگی داریم؟
تشخیص افسردگی را به عهدۀ متخصصان سلامت روان بگذارید و اگر فرصت مراجعه حضوری ندارید، از امکان مشاوره آنلاین دکترساینا استفاده کنید؛ چراکه یک روان‌پزشک برای تشخیص افسردگی صرفا به علائم رفتاری بسنده نمی‌کند و با مجموعه‌ای از ارزیابی‌ها به نتیجه قطعی می‌رسد:
- ارزیابی روانپزشکی: پزشک مدت‌زمان تداوم علائم افسردگی و تغییرات غیرطبیعی در روتین زندگی شما را به‌دقت مطالعه می‌کند.
- آزمایش خون: برای رد احتمال ناهنجاری‌های کبد و کلیه، مشکلات هورمونی و کمبود ویتامین که عامل افسردگی هستند، آزمایش خون را تجویز می‌کند.
- سی‌تی‌اسکن مغز: در تصویر CT SCAN مغزی بیماری‌های عصبی، تومورهای مغزی، خون‌ریزی داخلی و هر تغییر ساختاری که باعث افسردگی شود، برای پزشک قابل‌مشاهده است.
- ام‌آر‌آی مغز: معاینه سه‌بعدی مغز با امواج الکترومغناطیسی امکان تشخیص افسردگی از سایر اختلالات مغزی مثل سردرد مزمن، تومور، سرطان، ایسکمی مغزی، زوال عقل و فلج مغزی را به پزشک می‌دهد.
- نوار مغز: پزشک امواج مغزی اندازه می‌گیرد تا افسردگی را از صرع، بی‌خوابی یا آپنه انسدادی خواب تشخیص دهد.
- نوار قلب: ازآنجا‌که افسردگی معمولا با آریتمی قلبی همراه است و با ترشح هورمون استرس کورتیزول و آدرنالین به قلب فشار می‌آورد، پزشک برای تشخیص ناهنجای‌های قلبی نوار قلب می‌گیرد.
تست افسردگی چیست؟
در تشخیص اختلال افسردگی و شدت علائم آن، انواع تست سلامت روان به‌مراتب پرکاربردتر از روش‌های کلینیکی هستند. تست افسردگی دردسرهای رویه‌های پزشکی را ندارد و در قالب یک پرسشنامه خودارزیابی کاغذی یا آنلاین طراحی می‌شود. این تست‌ها یک‌سری معیار مشخص برای افسردگی دارند و سؤالات آنها به‌نحوی طراحی شده که سطح اندوه، بی‌میلی، بی‌اشتهابی، اختلالات خواب و … را متناسب با علائم افسردگی بسنجند، مقایسه کنند و شدت وخامت اوضاع را مشخص کنند.
"یک نکته بسیار مهم در مورد تست افسردگی و هر نوع تست سلامت روان: این تست‌ها نتیجه قطعی ندارند! خودارزیابی اولیه و غربالگری با این تست‌ها خوب است، ولی مُهر تشخیص قطعی و شروع درمان را باید یک متخصص روان‌پزشک بزند."
چه زمانی تست افسردگی بدهیم؟
انجام گاه‌به‌گاه تست افسردگی هیچ ضرری ندارد، حتی اگر علائم افسردگی ندارید و صرفا بخواهید وضعیت سلامت روانتان را ارزیابی کنید. اما اگر با این چند چالش روبه‌رو هستید، کارد به استخوان رسیده و موقع دادن تست افسردگی است:
- خستگی امانتان را بریده و از رخت‌خواب جدا نمی‌شوید، خواب هم به چشمتان نمی‌آید؛
- در روز چندین بار به خودکشی و خود‌آزاری فکر می‌کنید؛
- خود را کم‌ارزش و بی‌فایده می‌بینید و احساس پوچی و ناامیدی دارید؛
- به فعالیت‌هایی که قبلا برایتان لذت‌بخش بود، میلی ندارید؛
- جزئیات را خیلی زود فراموش می‌کنید و تمرکز ندارید؛
- دوست دارید همۀ تصمیم‌ها را شخص دیگری بگیرد؛
- احساس غم و درماندگی لحظه‌ای راحت‌تان نمی‌گذارد؛
- از فرط کم‌خوری لاغر یا از فرط پرخوری چاق شده‌اید.
انواع تست افسردگی معتبر و پرکاربرد
در این بخش نگاهی به ۵ تست افسردگی برای ارزیابی شیوع و توسعه این اختلال می‌اندازیم.
۱. تست افسردگی بک
این تست معتبر و شناخته‌شده با ۲۱ سؤال مربوط به ۲ هفته اخیر، نشانه‌های افسردگی را در فرد می‌یابد و افسردگی خفیف، متوسط یا شدید را تشخیص می‌دهد. بسیاری از کلینیک‌های روانپزشکی تست بک را نه‌فقط برای ارزیابی اولیه، بلکه برای پیگیری روند درمان و بهبودی افسردگی استفاده می‌‌کنند.
۲. مقیاس رتبه بندی افسردگی همیلتون
این ابزار خودگزارشی عصای دست متخصصان روان‌پزشک در تشخیص شدت افسردگی است و نسخه‌های مختلف آن بین ۱۷ تا ۲۴ سؤال دارند. این تست افسردگی حالات غم، مشکلات خواب، تغییرات اشتها و خودکشی مرتبط با افسردگی را به‌سرعت تشخیص می‌دهد.
۳. پرسشنامه سلامت بیمار-۹
این پرسشنامه خودارزیابی سرجمع ۹ سؤال مربوط به ۲ هفته اخیر دارد و ابتلا به افسردگی یا سلامت روان آزمون‌دهنده را با همین چند سؤال تا حد خوبی ارزیابی می‌کند.
۴. تست افسردگی زونگ
تست سلامت روان زونگ با ۲۰ سؤال یکی از معتبرترین انواع تست افسردگی است که ابتلا به افسردگی و شدت آن را در ۴ سطح ازپیش تعیین‌شده مشخص می‌کند.
۵. مینی مصاحبه بین‌المللی عصب‌روان‌پزشکی
این مصاحبه تشخیصی یک ابزار فوق‌العاده کار‌آمد برای تشخیص ۱۷ اختلال روانی مختلف از‌جمله افسردگی است و به‌وفور در محیط‌های بالینی و تحقیقاتی از آن استفاده می‌شود.
دست بجنبانید؛ تشخیص زودهنگام حیاتی است!
پس‌از آنکه افسردگی در تاروپود وجود نشست و ریشه دواند، بازگشت به زندگی عادی بسیار سخت است. عوارض این اختلال سلامت روان کیفیت زندگی را به پایین‌ترین سطح ممکن می‌کشانند! چشم باز می‌کنید و می‌بینید درگیر اعتیاد شده‌اید، صبح تا شب و شب تا صبح می‌خوابید، رفتارهای پرخطر دارید و فکر خودکشی رهایتان نمی‌کند. ازاین‌رو تشخیص به‌موقع این اختلال با تست افسردگی یا روش‌های کلینیکی قبل‌از آنکه فرد به انزوای اجتماعی و چالش‌های جسمانی دچار شود، حیاتی است.
نسبت به علائم افسردگی هوشیار باشید و درباره آنها با یک پزشک روانشناس گفت‌و‌گو کنید. اگر لابه‌لای شتاب زندگی روزمره فرصتی برای مراجعه به روان‌پزشک پیدا نمی‌کنید، امکان مشاوره آنلاین در سامانه سلامت دکترساینا پیگیری سلامت روان را برای شما ساده‌تر، کم‌هزینه‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کند.
کلام آخر
نسبت به علائم افسردگی هوشیار باشید و درباره آنها با یک پزشک روانشناس گفت‌و‌گو کنید. اگر لابه‌لای شتاب زندگی روزمره فرصتی برای مراجعه به روان‌پزشک پیدا نمی‌کنید، امکان مشاوره آنلاین در سامانه سلامت دکترساینا پیگیری سلامت روان را برای شما ساده‌تر، کم‌هزینه‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کند.
اطلاع رسانی تبلیغاتی