همچنان روند خروج اتباع غیرمجاز از کشور ادامه دارد؛ شروعی که از زمان آتش‌بس جنگ 12 روزه کلید خورد و در روزهای ابتدایی با حواشی زیادی همراه شد و رسانه‌های داخلی و خارجی پیشنهادهایی را برای تسهیل امور مربوطه مطرح کردند. همزمان نیز وزارت کشور اعلام کرد که با توجه به گرمای هوای، مهلت خروج از کشور را تمدید کرده است تا اتباع بتوانند در زمان‌بندی بهتری و شرایط راحت‌تری کشور را ترک کنند.
اما داستان به اینجا ختم نشد و همزمان با این ماجرا دوباره بحث تکمیل دیوار مرزی ایران و افغانستان جدی‌تر از گذشته مورد توجه قرار گرفت و روز گذشته نیز اسکندر مومنی، وزیر کشور در سفری به خراسان از دیوار مرزی ایران و افغانستان در دوغارون و تایباد بازدید کرد.
ایران و افغانستان حدود ۹۲۰ کیلومتر مرز مشترک دارند و در این میان شهرستان تایباد با داشتن ۹۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان و وجود گذرگاه مرزی دوغارون، از اهمیت اقتصادی ویژه‌ای برای ایران برخوردار است. در همین حال، این مسیر یکی از اصلی‌ترین راه‌های قاچاق انسان به داخل ایران نیز محسوب می‌شود.
برنامه درحال اجرای ایران برای ساخت یک دیوار بتنی ۳۰۰ کیلومتری در امتداد مرز خود با افغانستان و احتمالا گسترش آن به سمت مرز پاکستان، چهره ژئوپلیتیک این منطقه را به سمت تحولی چشم‌گیر سوق می‌دهد. این پروژه که برخی برآوردهای غیررسمی هزینه آن را تا ۳میلیارد دلار تخمین می‌زنند، یک طرح سه ساله و مرحله‌ای با هدف تقویت کنترل مرزی، مهار تروریسم فرامرزی، قاچاق و مهاجرت غیرقانونی و در پاسخ به چالش‌ها و تهدیدهای امنیتی و ژئوپلیتیک حاصل از تداوم بی‌ثباتی در مرزهای شرقی کشور به ویژه از سوی افغانستان طرح‌ریزی شده است. اردیبهشت ماه گذشته نیز صادق نوروزی، جانشین قرارگاه شمال شرق نیروی زمینی ارتش گفته بود که «عملیات اجرای طرح دیوارکشی مرزهای مشترک ایران و افغانستان در استان خراسان رضوی به ۸۱ کیلومتر رسید».
خروج اتباع ادامه دارد
روز گذشته اسکندر مومنی، وزیر کشور در جریان بازدید از دیوارهای مرزی در دوغارون و تایباد، از برگزاری جلسه‌ای تخصصی برای بررسی وضعیت اتباع خارجی و مدیریت مرزهای کشور خبر داد و اظهار کرد: «یکی از برنامه‌های اساسی وزارت کشور، بررسی روند انسداد مرزها و ساماندهی اتباع غیرمجاز است که عصر امروز در جلسه‌ای با حضور دستگاه‌های ملی و استانی در مشهد مورد بررسی قرار خواهد گرفت».
وزیر کشور با اشاره به حجم بالای ترددها از مرزهای شرقی کشور اظهار کرد: «بیشترین خروج در کل کشور از مرزهای خراسان رضوی صورت می‌گیرد. تنها در سال گذشته بیش از یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر از این مسیر تردد کرده‌اند که بیش از ۷۰ درصد از اتباع افغانستانی ذکر شده به صورت خودمعرف به کشورشان بازگشته‌اند که در این زمینه بررسی نیز صورت می‌گیرد». وی با تاکید بر ضرورت مدیریت جمعیت مهاجران افزود: «طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، در گام نخست بازگشت حدود ۲میلیون نفر از اتباع غیرمجاز که بدون مدارک قانونی وارد کشور شده‌اند در دستور کار است. در زمان حاضر بیش از ۶میلیون نفر از اتباع افغانستان در ایران حضور دارند و طبیعی است که مدیریت این جمعیت نیازمند همکاری‌های جدی ملی و بین‌المللی است».
مصمم به اتمام دیوار مرزی هستیم
وی با اشاره به بازدید از دیوارهای مرزی در دوغارون و تایباد، گفت: «روند انسداد مرز انجام خواهد شد و دولت و مجلس برای تامین اعتبارات ساخت دیوار مرزی مصمم هستند. البته یکی از مشکلات موجود در جابه‌جایی و انتقال اتباع، این است که برخی از آنان به ایران برمی‌گردند. لذا نیاز است تمام مرزها مسدود شود که برای امنیت مرز و کاهش تردد اشرار و قاچاق تاثیر بسیار خوبی دارد». مومنی با بیان اینکه یکی از موضوعات به‌هم پیوسته و مرتبط، امنیت مرز و اتباع خارجی است و یکی از سیاست‌های آن، انسداد مرزی است، گفت: «تاکنون ۱۳۰ کیلومتر دیوار مرزی در استان خراسان جنوبی و خراسان رضوی نصب شده است. انسداد مرزی شامل انسداد فیزیکی، الکترونیکی و اپتیکی است. انسداد وقتی کامل است که شامل دیوار و انسداد الکترونیکی باشد. هم دولت و هم مجلس مصمم هستیم که اعتبارات لازم پیش‌بینی شود تا انسداد مرز را به طور کامل داشته باشیم.»
وزیر کشور گفت: «در ارتباط با موضوع اتباع، یکی از مشکلاتی که وجود دارد، این است که بعد از جابه‌جایی و بازگشت به کشورشان، دوباره بخشی از آنها برمی‌گردند؛ بنابراین لازم است مرزها کامل مسدود شود. انسداد مرز تاثیر بسیار خوبی در امنیت مرزها، کاهش تردد اشرار و اتباع بیگانه غیرمجاز و قاچاق مواد مخدر دارد». مومنی در ادامه با تقدیر از تلاش‌ها برای مسدودسازی مرز، گفت: «در یک سال اخیر با توجه به تسهیلات فراهم‌شده، کمک استاندار، اعتبارات پیش‌بینی‌شده توسط ستاد کل نیروهای مسلح و نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، سرعت اجرای پروژه بسیار خوب و قابل‌قبول بوده است. امیدوارم در جلسه بعدازظهر موانع بررسی و رفع و سرعت کار بیشتر شود».
وزیر کشور تصریح کرد: «انسداد در این بخش از مرز تکمیل شده و هر جایی که دیوار به اتمام رسیده، می‌توان گفت بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد در کنترل ترددها موثر بوده است. ان‌شاءالله بتوانیم به طور کامل تمام مرزهای پیش‌بینی‌شده را در این گام تکمیل کنیم. همچنین آخرین برآوردها نشان می‌دهد تولید و ورود مواد مخدر سنتی از سمت افغانستان کاهش یافته، اما متاسفانه مواد مخدر صنعتی افزایش پیدا کرده است».