درحالیکه زمزمه تغییر سازوکار صادرات نفت ایران و حذف سازوکارهای چابک غیر دولتی به گوش می‌رسد، میزان فروش نفت کشور در تیر و مرداد ۱۴۰۴ نسبت به متوسط سال میلادی قبل ۳۰۰ هزار بشکه افت کرد.
درحالیکه طی ۳ سال اخیر رکوردهای صادرات نفت ایران با سازوکاری چابک شکسته شده بود، فروش نفت ایران در جولای ۲۰۲۴ (تیر-مرداد ۱۴۰۴) نسبت به سال قبل روزانه ۳۰۰ هزار بشکه کمتر شده؛ یعنی ۶۰ هزار میلیارد تومان ضرر فقط در یک ماه؛ پولی که می‌توانست راه‌آهن رشت–آستارا را تکمیل و رویای زیرساخت کریدور شمال-جنوب را برای ایران تعبیر کند.
تخفیف نفت ایران هم از اردیبهشت، از ۱ دلار به ۴ دلار روی هر بشکه رسیده. همزمان ذخایر نفت روی آب ایران در مالزی به ۳۰ میلیون بشکه جهش کرده؛ درحالیکه رکورد تاریخی تنها ۲۰ میلیون بشکه بود.
کاهش فروش نفت، افزایش تخفیف و رکوردزنی ذخایر روی آب ایران در شرایطی رقم خورده که یک مقام وزارت نفت تغییرات در شبکه فروش را تأیید کرده و می‌گوید که «بسته به نیاز خریداران، سازوکار فروش در حال تغییر است».
کارشناس انرژی امین میرزایی تمرکز فروش نفت در معاونت بین‌الملل نفت و حذف ساختارهای چابک صادرات را اقدامی صحیح دانسته معتقد است که یکپارچه شدن فروش نفت ذیل معاونت بین‌الملل وزارت نفت ضروری است.
اما اقتصاددان مجید شاکری هشدار می‌دهد که یکپارچه‌سازی باید از «خارج به داخل» باشد، نه برعکس؛ وگرنه نتیجه‌اش افزایش تخفیف و کاهش فروش خواهد بود.
فشار بر شبکه‌های فروش داخلی، برای جلب مشتری‌های سابق، چاره‌ای جز افزایش تخفیف نمی‌گذارد.
اما اگر مسیر درست یعنی ایجاد شبکه واحد و رسمی تسویه پول نفت در خارج طی شود، هزینه سنگین به اقتصاد کشور تحمیل نخواهد شد.