اگر قصد مسافرت به شهری را داشته باشید که در آن دوست و آشنایی ندارید به‌طور قطع نخستین مکانی که برای اقامت به ذهن‌تان می‌رسد، هتل و مهمانپذیر است؛ مکان‌هایی که با دریافت کارت شناسایی، اتاق و گاهی هم سوئیت‌هایی را در اختیارتان قرار می‌دهند.
اگرچه امن و مطمئن بودن این مکان‌ها برای افراد بسیار مهم است اما درحال‌حاضر این واحدها به دلیل برخی شرایط، دچار رکود شده‌اند که یکی از دلایل آن، خانه‌های استیجاری است که به‌طور موقت به مسافران و افراد اجاره داده می‌شوند. خانه‌هایی که با ویژگی‌ها و شرایطی که دارند، می‌توان آنها را «هتل دلبخواهی» دانست؛ هتل‌هایی که برای ورود به آنها نیازی به اثبات هویت نیست و از سوی دیگر، رد پای قانون وجود ندارد.در کوچه پس‌کوچه‌های تهران، خانه‌هایی هستند که شرایط اقامتی را برای مسافران و افرادی که در شهر غریبه هستند فراهم می‌کنند. شاید به کرات دیده باشید آگهی‌هایی را که روی آن جمله‌هایی با این عبارت نوشته شده: «اتاق مبله مسکونی اجاره‌ای کوتاه‌مدت یا ماهانه» و البته تبلیغاتی از این دست. بعد هم یک شماره تماس و آدرس آن خانه. مسیر را که دنبال می‌کنی هجوم سوال‌ها به مغزت هم شروع می‌شود. چراکه ساکنان این خانه‌ها به‌طور قطع پیش از این یکدیگر را نمی‌شناخته و قرار است با همخانه شدن، با هم آشنا شوند.
ورود بی‌هویت‌ها آزاد!
اما وجود این خانه‌ها هرچقدر هم شایع و فراگیر باشد از چشم مسئولان دور نخواهد ماند. رییس اتحادیه مهمانپذیران، با اشاره به این موضوع گفت: وجود خانه‌های شخصی اجاره‌ای و خوابگاه‌های غیرمجاز در تهران یکی از مشکلاتی است که با آن مواجه هستیم. در واقع این خانه‌ها را نمی‌توان خوابگاه دانست چون برای ورود به خوابگاه مدارکی که هویت شما را ثابت می‌کند، یعنی کارت ملی و شناسنامه، لازم است اما مالکان خانه‌های شخصی استیجاری بدون اینکه بدانند شما چه کسی هستید، از کجا آمده‌اید و چه کار می‌کنید، به شما اتاقی برای اقامت می‌دهند.
ابراهیم بناساز در گفت‌وگو با روزنامه صمت تصریح کرد: در تهران به این خانه‌ها نیازی نیست چون به اندازه کافی هتل، مهمانسرا، خوابگاه و پانسیون برای اقامت افراد وجود دارد اما با این همه، تعداد این خانه‌ها درحال افزایش است. باید به این نکته نیز توجه داشت که این خانه‌ها ممکن است از لحاظ امنیت و مسائل اخلاقی هزاران مسئله برای جوانان به وجود بیاورند اما درحال‌حاضر نظارتی بر آنها وجود ندارد؛ چراکه مجوز فعالیت نداشته و آمار دقیقی از آنها در دست نیست. به گفته رییس اتحادیه مهمانپذیران افرادی که خانه‌های استیجاری را در جامعه رایج می‌کنند به طور قطع به فکر سرپناهی برای افراد غریب در شهرها نیستند بلکه در فکر سودآوری و کسب پول بیشتر از این افراد هستند. به طوری‌که قیمت‌هایی که به مسافران پیشنهاد می‌دهند متفاوت و سلیقه‌ای است. وی افزود: خانه‌هایی که به‌طور قانونی اجاره داده می‌شوند، از سوی مشاوران املاک بوده و نظارت بر آنها وجود دارد به عبارت دیگر، اگر فعالیت این خانه‌ها قانونی باشد باید به‌طور ماهانه و با بستن قرارداد از سوی مشاوران املاک از افراد اجازه بگیرند اما متاسفانه صاحبان این خانه‌ها به این مسئله توجه نمی‌کنند.
اتحادیه خواستار جمع‌آوری واحدهای غیرمجازاست
بناساز مسئولیت جمع‌آوری این خانه‌ها را به عهده متولیان امر مانند اداره اماکن، اتاق اصناف و همکاری اتحادیه می‌داند و معتقد است: ساماندهی این واحدها بسیار سخت است چراکه آمار دقیقی از این خانه‌ها وجود ندارد. در واقع این خانه‌ها از سال‌ها قبل و حتی ۱۰سال پیش در شهرهای بزرگ مانند تهران وجود داشته‌اند و جمع‌آوری آنها کار راحتی نخواهد بود. به گفته او، اتحادیه مهمانپذیران نه تنها این خانه‌ها را قبول نداشته و به رسمیت نمی‌شناسد؛ بلکه خواستار ساماندهی هرچه سریع‌تر آنهاست.
رییس اتحادیه مهمانپذیران تصریح می‌کند: روند کار در خوابگاه‌های دارای مجوز کاملا با این خانه‌ها متفاوت است. به طوری که افراد برای اقامت در مهمانپذیرها باید مدارک خود را ارائه دهند و بعد از ثبت‌نام آنها در سیستمی که به سامانه اماکن متصل است، حق ورود به مهمانپذیر را دارند و این در حالی است که در اقامتگاه‌های غیرمجاز هیچ نظارتی وجود ندارد. به گفته وی، تبلیغات برای خانه‌های استیجاری از راه‌های مختلفی انجام می‌شود. برخی از آنها از طریق آگهی‌هایی که روی در و دیوار این شهر می‌چسبانند و برخی دیگر از طریق پیامک و حتی در روزنامه‌ها اطلاع‌رسانی می‌کنند.بناساز درباره بازرسی و رسیدگی به این موضوع می‌گوید: بازرسان اتحادیه‌ها اجازه ورود به این خانه‌ها را ندارند چراکه خانه ملک شخصی است. او ادامه می‌دهد باید گفت که فعالیت این خانه‌ها موجب شده فعالیت صنف مهمانپذیران با رکود مواجه شود. به عبارت دیگر، حدود ۱۵ ماه است که فعالیت صنف ما با رکود مواجه شده و درحال‌حاضر حدود یک سوم از فعالان این صنف قصد فروش مهمانپذیر خود را دارند یا از این فعالیت کنار رفته و به شغل دیگری رو آورده‌اند. این عامل یکی از عوامل رکود در صنف ماست.
ساماندهی سخت است
نظارت شاید یکی از راه‌هایی باشد که بتواند این وضعیت را ساماندهی کند. معاون نظارت و بازرسی اتاق اصناف تهران در گفت‌وگو با صمت معتقد است: یافتن این خانه‌ها راحت نیست و تا زمانی که این خانه‌ها شاکی نداشته باشند نمی‌توان اقدامی قانونی برای جمع‌آوری آنها انجام داد؛ چراکه بسیاری از این خانه‌ها شخصی هستند و برای بازرسی نیاز به حکم قضایی وجود دارد. حسین درودیان ادامه می‌دهد: شخصی بودن این منازل کار را دشوار کرده است به‌عنوان مثال ما نمی‌دانیم که در خانه‌ای که در همسایگی ما قرار دارد چه اتفاقی می‌افتد آیا صاحبخانه در آن زندگی می‌کند یا اینکه آن را اجاره داده است. به گفته وی برای حل این موضوع اتحادیه مربوط باید از این خانه‌ها شکایت کرده و همچنین شماره و آدرس این خانه‌ها را به ما بدهد.
تبلیغات دیواری خانه
آگهی‌های این خانه‌ها را روی دیوارهای شهر و حتی ایستگاه‌های اتوبوس به راحتی می‌توان دید. این آگهی‌ها البته آدرس و شماره تماس هم دارند که سرزدن و صحبت کردن با ساکنان آن را در دسترس‌تر و ممکن‌تر می‌کند. یکی از این آدرس‌ها در کوچه پس کوچه‌های مرکز شهر است. خانه‌ای استیجاری در یکی از خیابان‌های انقلاب که در ویژگی‌هایش از مبله بودن هم یادشده است. مسئول این خانه به صمت می‌گوید: من خودم صاحبخانه هستم و برای اینکه نمی‌خواهم تنها زندگی کنم آگهی برای اجاره دادن خانه داده‌ام. او ادامه می‌دهد: مهم‌ترین دلیل من برای این آگهی این است که نمی‌خواهم تنها باشم و شرایط دیگری مانند سن، جنس ومیزان اجاره دریافتی ام اصلا مهم نیست.پیگیری آگهی دیگر ما را به شرق تهران می‌کشاند. خانه‌ای قدیمی که در آن یک پیرزن زندگی می‌کند و قصد دارد اتاقی از آن خانه را به خانمی که ترجیحا مجرد است اجاره دهد. برای او مهم نیست که این فرد از کجا آمده و شغلش چیست. برای او یک همدم مهم است.
او به روزنامه صمت می‌گوید: درحال‌حاضر در خانه تنها هستم اما پیش از این خانمی با من زندگی می‌کرد که یک روز بدون اینکه چیزی بگوید از اینجا رفت. او حتی وسایلش را هم جمع نکرد و وسایلش در این اتاق است و با دستش به اتاقی اشاره می‌کند. شهرک غرب، آدرس دیگری است که از طریق آگهی پیدا می‌شود. خانه‌ای نوساز که در آن دو آقا زندگی می‌کنند. یکی از آنها صاحبخانه است و دیگری مستاجر. فرد مستاجر قرار است مدت کوتاهی در این خانه باشد و به زودی از آنجا نقل مکان می‌کند. بنابراین به دنبال فردی هستند که جایگزین او در خانه شود. البته شرایط حالا فرق کرده است، خانم یا آقا بودن مستاجر جدید مهم نیست.رسیدگی به این موضوع اهمیت زیادی دارد و برای ساماندهی آن باید تلاش‌ها و اقداماتی انجام شود. اهمیت و ضرورت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که دیده می‌شود در بسیاری موارد، این موضوع با مسائل اخلاقی و امنیت جامعه و از سوی دیگر با رکود واحدهای صنفی در این بخش مرتبط است. بنابراین رسیدگی، ساماندهی و جمع‌آوری مسائلی که این‌گونه به اقتصاد و اجتماع لطمه می‌زنند، باید در صدر هر برنامه‌ریزی قرار گیرد.